Bảo lãnh thông quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu: Đòn bẩy thúc đẩy giao thương

Xung quanh vấn đề bảo lãnh thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu, phóng viên Tạp chí Vietnam Business Forum đã có cuộc phỏng vấn ông Mai Xuân Thành, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Hải quan. Lê Hiền thực hiện.

Ông có thể cho biết lợi ích của việc bảo lãnh thông quan hàng hóa XNK đối với DN và nền kinh tế Việt Nam?

Nền kinh tế Việt Nam đang ngày càng hội nhập sâu rộng với nền kinh tế thế giới, nhiều Hiệp định thương mại tự do song phương hoặc đa phương được ký kết, đòi hỏi các cơ quan quản lý nhà nước cần đẩy mạnh công tác cải cách, hiện đại hóa, cải thiện môi trường kinh doanh của Việt Nam nhằm hỗ trợ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp của Việt Nam mở rộng thị trường, tiếp cận được thị trường khu vực và toàn cầu. Tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu để đảm bảo đạt được mục tiêu đến năm 2020 môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh đạt mức trung bình ASEAN 3, trong đó thời gian thông quan hàng hóa qua biên giới là dưới 36 giờ đối với hàng hóa xuất khẩu và dưới 41 giờ đối với hàng hóa nhập khẩu theo chỉ đạo của Chính phủ.

Để đạt được mục tiêu nêu trên, một trong những yêu cầu được đặt ra là Việt Nam cần thực hiện quyết liệt cải cách, đổi mới áp dụng phương pháp quản lý phù hợp tạo thuận lợi thương mại, thông quan nhanh chóng, trong đó việc xem xét để áp dụng cơ chế bảo lãnh thông quan đã được một số nước phát triển trên thế giới áp dụng như: Mỹ, Canada, Nhật Bản,… sẽ là công cụ giúp cho cơ quan hải quan nâng cao năng lực quản lý, củng cố hoạt động thu thuế, ngăn chặn tình trạng gian lận thương mại, vi phạm pháp luật hải quan.

Đối với các cơ quan quản lý chuyên ngành, bảo lãnh sẽ giúp cắt giảm thủ tục hành chính, tiết kiệm được nguồn nhân lực trong quản lý, giảm áp lực trong việc giải quyết các thủ tục hành chính trước thông quan, mà không làm mất đi chức năng quản lý chuyên ngành; Đối với doanh nghiệp, bảo lãnh thông quan sẽ rút ngắn thời gian thông quan, giải phóng hàng, giảm chi phí, sớm đưa hàng hóa vào sản xuất, có thêm sự lựa chọn đơn vị bảo lãnh nộp thuế ngoài các ngân hàng thương mại như hiện nay, đồng thời cũng góp phần nâng cao tính tự giác tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp; Đối với các tổ chức kinh doanh bảo hiểm, bảo lãnh thông quan sẽ bổ sung một phương thức kinh doanh mới, góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh, phát triển thị trường bảo hiểm tại Việt Nam.

Từ những lợi ích mà bảo lãnh thông quan mang lại, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 1254/QĐ-TTg ngày 26/9/2018 về “Phê duyệt Kế hoạch hành động thúc đẩy Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN, cải cách công tác kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu và tạo thuận lợi thương mại giai đoạn 2018 - 2020” và giao Bộ Tài chính xây dựng Đề án thí điểm thực hiện cơ chế bảo lãnh thông quan đối với một số mặt hàng xuất khẩu, nhập khẩu thuộc diện kiểm tra chuyên ngành.

Cơ chế bảo lãnh thông quan hàng hóa sẽ được triển khai như thế nào, thưa ông?

Đây là một mô hình quản lý hoàn toàn mới có tác động không nhỏ đến hoạt động kinh doanh bảo hiểm, quy trình thủ tục hải quan và cũng như công tác quản lý chuyên ngành của các Bộ, ngành. Với sự hỗ trợ của Liên minh tạo thuận lợi thương mại Toàn cầu (GATF), việc nghiên cứu tính khả thi của cơ chế bảo lãnh thông quan đã được Tổng cục Hải quan cùng các Bộ, ngành (Văn phòng Chính phủ, Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Tư pháp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) thực hiện thông qua việc khảo sát mô hình bảo lãnh thông quan tại Hoa Kỳ, nghiên cứu kinh nghiệm của một số nước, tham gia các buổi làm việc, thảo luận do GATF tổ chức với các doanh nghiệp XNK, doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm. Về phạm vi áp dụng cũng cần được nghiên cứu mở rộng, không chỉ giới hạn trong lĩnh vực kiểm tra chuyên ngành mà có thể áp dụng bảo lãnh về thời hạn nộp thuế, bảo lãnh trong việc chậm nộp một số chứng từ thuộc hồ sơ hải quan (như: Giấy chứng nhận xuất xứ; Giấy phép xuất khẩu, nhập khẩu; Kết quả kiểm tra chuyên ngành), bảo lãnh để đảm bảo công tác quản lý giám sát hải quan đối với hàng hóa thuộc diện miễn thuế, không chịu thuế, hoặc bảo lãnh để thông quan khi có sự không thống nhất về mã số, trị giá, chính sách quản lý giữa cơ quan hải quan và doanh nghiệp,…

Do vậy, để đảm bảo cơ sở pháp lý và tiến độ triển khai, sớm đưa việc áp dụng cơ chế bảo lãnh thông quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu trong quy trình thủ tục hải quan, nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, giảm thời gian thông quan hàng hóa, nhưng vẫn đảm bảo công tác giám sát, quản lý của cơ quan hải quan, Tổng cục Hải quan sẽ đề xuất Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ xây dựng Đề án kèm Nghị quyết về việc thực hiện thí điểm cơ chế bảo lãnh thông quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu để trình Quốc hội xem xét thông qua; trên cơ sở đó, Bộ Tài chính sẽ xây dựng văn bản quy phạm pháp luật để trình Chính phủ quy định chi tiết việc thi hành.

Thời gian nào thích hợp để áp dụng cơ chế bảo lãnh thông quan hàng hóa XNK, thưa ông?

Tại Hội thảo, ông Eric Miller - Tư vấn cao cấp của GATF cho biết, Việt Nam là quốc gia đầu tiên được GATF triển khai dự án bảo hiểm thông quan vào năm 2016 và giữ nguyên vị trí tiên phong cho toàn bộ sáng kiến này. Tháng 9/2018, Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt việc thiết kế một chương trình thí điểm bảo lãnh thông quan. Hiện tại, nhóm dự án đang làm việc chặt chẽ với Tổng cục Hải quan và Cục Quản lý Giám sát bảo hiểm cũng như các doanh nghiệp bảo hiểm tư nhân và các công ty xuất nhập khẩu để chuẩn bị chương trình thí điểm. GATF tin rằng, một gói các giải pháp cụ thể để trển khai chương trình thí điểm sẽ sớm được trình Quốc hội xem xét trong thời gian tới.

Chuyên gia của GATF cũng cho biết, tại Mỹ, bảo lãnh thông quan giảm chi phí hành chính từ 0,1-0,5%, giảm chi phí thông quan từ 0,5-0,8% trị giá lô hàng, tăng cạnh tranh, thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu khoảng 1%.

Hiện nay, tại một số quốc gia châu Âu và Mỹ, bảo lãnh thông quan đã được mở rộng và phát triển vượt bậc để trở thành một công cụ hữu hiệu trong tạo thuận lợi thương mại xuất nhập khẩu, thúc đẩy các dịch vụ liên quan trong thương mại, cũng như các hoạt động thương mại chuyên biệt như kho ngoại quan, khu ngoại thương hay khu thương mại tự do và các cơ sở sản xuất, gia công.