Cơ hội phát triển ngành nhựa, in ấn và đóng gói bao bì

Ngành công nghiệp nhựa, in ấn và đóng gói bao bì trong nước và xuất khẩu được đánh giá còn nhiều tiềm năng phát triển để các doanh nghiệp tiếp tục đầu tư khai thác thị trường.

Sức ép cạnh tranh ngày càng lớn

Tại Hội thảo "Ngành công nghiệp nhựa - in ấn - đóng gói Việt Nam: Cơ hội lớn từ Cách mạng công nghiệp 4.0" diễn ra mới đây, TS Nguyễn Minh Phong khẳng định, trong 10 năm qua, ngành nhựa có mức tăng trưởng 15 - 20%/năm. Tuy nhiên đa phần các doanh nghiệp trong ngành vẫn là các doanh nghiệp nhỏ và vừa nên đang chịu sức ép cạnh tranh ngày càng lớn với các doanh nghiệp nước ngoài. Về tổng thể, các doanh nghiệp trong nước vừa phải cạnh tranh với doanh nghiệp nước ngoài vừa bị lệ thuộc vào nguồn nguyên liệu và yếu thế trong cuộc chạy đua kỹ thuật, máy móc công nghệ cao...

Triển lãm quốc tế ngành công nghiệp Nhựa, In ấn và Đóng gói bao bì Hà Nội 2019 (Hanoi Plas Print Pack 2019) diễn ra từ 24-27/4/2019

Cũng theo TS Nguyễn Minh Phong, ngành bao bì nhựa chiếm tới 90% thị phần là các doanh nghiệp Thái Lan, Hàn Quốc, Nhật Bản. Họ có nhiều lợi thế về công nghệ, giá nguyên liệu, đầu ra sản phẩm, thị trường xuất khẩu. Điều đó càng tạo sức ép cạnh tranh không nhỏ cho các doanh nghiệp nội, nhất là ở "miếng bánh" xuất khẩu "có ăn" nhất của ngành bao bì nhựa là thị trường Mỹ, Nhật. Hiện Mỹ chiếm tới 60% xuất khẩu bao bì nhựa của Việt Nam và Nhật là 15%. Thời gian tới, có thể thị trường Nhật sẽ gia tăng nhập khẩu nhựa bao bì từ Việt Nam thay cho các công ty bao bì Trung Quốc. Và phần gia tăng này có nguy cơ lọt vào tay các doanh nghiệp ngoài.

Bên cạnh đó, áp lực về giảm gíá thành và phụ thuộc nguồn nguyên liệu còn rất lớn. Theo Hiệp hội Nhựa Việt Nam (VPA), mỗi năm ngành nhựa Việt Nam cần trung bình 2 – 2,5 triệu tấn nguyên vật liệu, nhưng đang phải nhập khẩu tới 75-80%. Ngành sản xuất bao bì Carton từng đối diện cơn bão tăng giá nguyên liệu giấy năm 2014 (tăng từ 60-80%), trong khi giá thành thành phẩm bán ra chỉ tăng từ 20-40% và vùng nguyên liệu ngày càng bị thu hẹp, còn thuế nhập khẩu giấy lại tăng cao từ 5-17%.

Ngoài áp lực công nghệ và dây chuyển hiện đại, thì việc chạy theo nhu cầu thị trường cũng gia tăng áp lực cho DN trong nước. Ví dụ, thay vì phải dùng sản phẩm với bao bì bỏ đi, thì người tiêu dùng thích chọn mua sản phẩm với bao bì đa tiện ích và chất lượng cao để bảo quản sản phẩm thực phẩm mà hiện nay vẫn rất ít doanh nghiệp Việt sản xuất được. Chẳng hạn như bao bì sữa vẫn là "mảnh đất riêng" của các doanh nghiệp nước ngoài. Bên cạnh đó, các loại bao bì giấy có PE chống thẩm thấu hay loại túi có yêu cầu vừa xếp hông vừa có zipper kéo lại khi sử dụng chưa hết thì các doanh nghiệp Việt cũng chưa làm tốt như nước ngoài.

Chính những áp lực trên buộc các DN trong nước trong lĩnh vực in ấn bao bì, nhựa phải thay đổi và đầu tư nhiều hơn để cạnh tranh với DN nước ngoài.

Công nghệ xanh và cơ hội từ các FTA

Cùng với sự bùng nổ của Cách mạng công nghiệp 4.0, giai đoạn 5 năm tới, ngành nhựa và bao bì sẽ ngày càng phát triển cả về quy mô và công nghệ. Đặc biệt, công nghệ "bao bì xanh" giúp tiết kiệm tài nguyên không tái tạo, giảm phát thải sẽ lên ngôi, gắn với xu hướng thay đổi mô hình tăng trưởng từ "nâu sang xanh" và mục tiêu phát triển bền vững, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và môi trường sống. Đây chính là những cơ hội lớn cho các doanh nghiệp ngành nhựa, in ấn và đóng gói bao bì Việt Nam.

Ở khía cạnh các tác động từ nền kinh tế trong nước, TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhấn mạnh, việc Chính phủ gia tăng cải cách thể chế, tạo động lực mới cho cả nền kinh tế nói chung và ngành công nghiệp nhựa – in ấn – đóng gói nói riêng.

Cũng theo TS Trần Đình THiên, bản thân Việt Nam cũng đang có nhiều lợi thế trong ngành này và chứng kiến sự tham gia mạnh mẽ của các doanh nghiệp nước ngoài cung cấp máy móc, thiết bị, nguyên liệu cho ngành nhựa, bao bì và in ấn. Đây vừa là cơ hội nhưng cũng là thách thức đối với sản xuất trong nước đòi hỏi chính các doanh nghiệp và các ngành liên quan phải chủ động trong chiến lược phát triển và cạnh tranh của mình.

Bên cạnh đó, theo các chuyên gia, việc Việt Nam ký kết các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) đã mang đến nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam. Các đối tác đang chuyển dần đơn hàng từ Trung Quốc sang Việt Nam để tận dụng chi phí sản xuất rẻ; thuế xuất khẩu sang Hàn Quốc, Nhật Bản và châu Âu (EU)... được hưởng nhiều ưu đãi. Nhu cầu nhập khẩu sản phẩm nhựa tại thị trường EU, Nhật vẫn ở mức cao, khách hàng ngày càng ưa thích sản phẩm nhựa Việt Nam. Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - châu Âu (VEFTA) được ký kết và triển khai sẽ mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp nhựa đẩy mạnh xuất khẩu vào thị trường châu Âu, nhất là nhu cầu về bao bì nhựa. Theo đó thị trường trong nước cũng gia tăng và tạo động lực phát triển ngành nhựa, bao bì do mức tiêu thụ nhựa bình quân đầu người tại Việt Nam không ngừng tăng.

Tuy nhiên để các doanh nghiệp có thể cạnh tranh trên thị trường trong nước cũng như quốc tế, phát triển sản phẩm đẩy mạnh xuất khẩu, các chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp cần tận dụng tốt tiềm năng trên thị trường nội địa; đồng thời, tìm kiếm những phân khúc thị trường mới, đa dạng hóa mẫu mã và nâng cao khả năng cạnh tranh về chất lượng.

Thu Hà