LED: Giải pháp tối ưu cho đánh bắt xa bờ

Theo thống kê của ngành đánh bắt thủy sản, lượng dầu dùng phát điện thắp sáng để dẫn dụ cá thường chiếm trên 50% chi phí mỗi chuyến đi biển của ngư dân. Sự tiêu tốn năng lượng của công nghệ chiếu sáng truyền thống là một gánh nặng chi phí nên ngư dân tại các nước này đã dùng đèn LED để dẫn dụ cá và đem lại hiệu quả rất lớn.

Đèn sodium cao áp là bước tiến lớn của ngành sản xuất thiết bị chiếu sáng trong các ứng dụng ngoài trời vì chúng chỉ sử dụng khí natri mà không chứa hơi thủy ngân, không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe con người, môi trường và hiệu suất phát sáng cao. Chính vì thế, Sodium cao áp rất thích hợp cho chiếu sáng trong những không gian rộng lớn, công cộng. Tuy nhiên, việc lạm dụng HPS nhất là trong các hoạt động đánh bắt xa bờ của ngư dân những năm gần đây chưa thật sự đem lại hiệu quả kinh tế cao lại gây ảnh hưởng đến vấn đề môi trường và nguồn lợi thủy sản.

Nhớ lại hơn mười năm trước (năm 1999), nghề đánh bắt thủy sản có những khởi sắc đáng kể khi ngư dân tại nhiều địa phương đã sử dụng đèn sodium cao áp vào đánh bắt xa bờ. Mặc dù hệ thống đèn HPS của các tàu đánh bắt xa bờ chỉ có 20% năng lượng ánh sáng hữu ích cho dẫn dụ cá, còn lại 80% là lãng phí do chiếu sáng ra ngoài không gian. Nhưng dẫu sao HPS cũng tiết kiệm, hiệu quả hơn so với các loại đèn sợi đốt được sử dụng trước đó, một giải pháp được coi là lãng phí ít hơn.

Tuy nhiên, hiện nay việc lạm dụng HPS cho đánh bắt xa bờ đang tiềm ẩn mối nguy hại rất lớn. Nhiều ngư dân đã trang bị trên tàu một dàn đèn HPS “cao” và “siêu cao” công suất từ 500W đến 1000W, thậm chí từ 5000W đến 8000W để dẫn dụ cá. Thực tế, nhiều chủ tàu dùng đèn chiếu sáng rực cả một khu vực dụ cá rồi chỉ việc dùng lưới quăng xuống để “xúc” hoặc thả ngầm dưới biển khi phát hiện nhiều cá thì bất ngờ bật điện phát sáng làm những chú cá nhỏ đột tử; còn các loại cá lớn thì bị nổ mắt hoặc xuất huyết. Đây là một hình thức đánh bắt cho sản lượng lớn nhưng mang tính hủy diệt cao.

LED - Nhiều tiện ích trong một giải pháp

Không phải ngẫu nhiên mà từ lâu ngư dân Nhật Bản và Hàn Quốc đã dùng LED để dẫn dụ cá. Giải thích cho vấn đề này chính là những tiện ích mà LED đã mang lại cho ngư dân các nước này.

Trước hết, LED (viết tắt của Light Emitting Diode) là công nghệ chiếu sáng rắn được phát triển mạnh kể từ năm 2000 có thể tiết kiệm năng lượng từ 4 - 5 lần so với đèn truyền thống. Nghĩa là, nếu sử dụng một bóng đèn LED có công suất 80 W thì khả năng phát sáng tương đương với một bóng đèn Sodium công suất 400W. Nếu trên các tàu đánh cá ở Việt Nam hiện nay thường dùng tới 104 đèn HPS 470W (bao gồm cả chấn lưu sắt từ) và 2 đèn 1000 W với tổng công suất lên đến 51,02kW thì đèn LED chỉ cần sử dụng 54 đèn loại 80W với tổng công suất 4,32kW (xem biểu đồ). Việc thay thế HPS bằng LED trong hoạt động đánh cá đem lại rất nhiều lợi ích: giảm lượng dầu sử dụng từ 100 lít xuống còn 20 lít mỗi đêm, ngư dân ra biển lâu hơn do lượng dầu mang theo dùng được nhiều ngày hơn, giảm trọng lượng tàu từ 400kg xuống còn 125 kg, chỉ cần dùng máy phát điện 10 kW thay thế cho máy phát 50kW,…

Bên cạnh đó, với độ nhiễm mặn không khí tại biển cao, nhiều bóng đèn HPS đã cháy, vỡ sau một thời gian ngắn sử dụng gây mất an toàn điện. Trong khi đó, đèn LED đánh cá tuổi thọ lên tới 50 000 giờ và được thiết kế đạt IP 66 chống thấm nước, chống bụi, chống va đập nên tỷ lệ cháy hỏng rất thấp. (LED đã được ngâm trong nước biển 168 giờ).

LED được sử dụng vào việc dẫn dụ cá bởi sản lượng đánh bắt gia tăng.Với đặc thù của loại đèn này, ánh sáng của đèn Led có nhiều bước sóng khác nhau phù hợp sinh lý nhiều chủng loại cá nên khả năng dẫn dụ cao hơn. Cụ thể, đèn LED đánh cá với công suất 80W có tính định hướng, xuyên sâu tới nhiều lớp nước nên vừa dẫn dụ cá ở lớp bề mặt vừa dẫn dụ cá ở các lớp nước sâu. Theo kết quả nghiên cứu và thử nghiệm của viện khoa học thủy sản Hàn Quốc, ứng dụng LED làm tằng sản lượng cá 24,5 % và sản lượng mực 41,6 % so với sử dụng hệ thống chiếu sáng bằng đèn HPS.

Ngoài ra, sử dụng LED mang lại nhiều lợi ích khác : nguồn một chiều với điện áp thấp và có IP 66 nên đảm bảo an toàn điện cho các ngư dân; thân thiện với môi trường, giảm khí thải CO₂ gây hiệu ứng nhà kính…

Biểu đồ so sánh hiệu quả đèn LED và đèn HPS

Triển vọng mới cho đánh bắt hải sản

Cha ông ta đã có câu “Rừng vàng biển bạc”, đây là một sự khẳng định nguồn lợi hải sản của Việt Nam rất lớn. Thế nhưng, từ bao đời nghề chài lưới đánh bắt hải sản vẫn gắn liền với phong ba và nghèo khó. Ngày nay, đời sống ngư dân tại các vùng miền trong cả nước có khá hơn trước đây song nhìn chung vẫn nhiều khó khăn. Các nhà khoa học, quản lý đã chỉ ra rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên và đề xuất nhiều giải pháp khắc phục, thậm chí có thời kỳ để gia tăng năng lực, củng cố đội tàu, hàng nghìn tỷ đồng đã được nhà nước cho vay và hỗ trợ nhưng kết quả mang lại cũng chưa như mong muốn. Một thực tế ở Việt Nam có khoảng gần 60000 nghìn phương tiện đánh bắt hải sản, trong đó có 15 nghìn ghe tàu công suất trên 90 CV có sử dụng đèn và hàng nghìn phương tiện đánh bắt hải sản dùng ánh sáng để dẫn dụ cá nhưng chưa có những công trình nghiên cứu nghiêm túc và tầm cỡ về tiết kiệm năng lượng chiếu sáng cho các tàu thuyền.

Là doanh nghiệp đi đầu trong lĩnh vực nghiên cứu công nghệ dẫn dụ hải sản bằng đèn LED, FAWOOKIDI đã và đang đưa công nghệ đèn LED 80W (sản phẩm của Fawoo Technology, sản xuất tại Hàn Quốc, sử dụng LED chip của Nhật Bản) thay thế các đèn metal halide vào dẫn dụ cá, ở một số doanh nghiệp đánh cá lớn tại miền Trung và miền Nam. Mặc dù mới triển khai ở dạng thử nghiệm nhưng sau một thời gian ngắn đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Với một chiếc tàu đánh bắt bình thường sau một năm sử dụng đèn LED đã tiết kiệm được gần 250 triệu đồng (tiền dầu, chi phí vận hành,…) và lợi nhuận do tăng sản lượng đánh bắt trên 360 triệu đồng. Ông Lê Trọng Đỉnh – Chủ tịch Hội đồng quản trị công ty cổ phần Năng lượng xanh Kim Đỉnh chia sẻ: Việc triển khai thí điểm dự án thay thế hệ thống đèn đánh cá metal halide bằng hệ thống đèn LED sẽ tác động tích cực, nâng cao nhận thức, hiểu biết của người dân và các cấp chính quyền về các loại sản phẩm nguồn sáng, thiết bị chiếu sáng tiết kiệm điện. Từ đó, góp phần thực hiện tốt chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Ở góc độ kinh tế, FAWOOKIDI không chỉ mang đến con đường xóa đói giảm nghèo, phát triển bền vững cho ngành ngư nghiệp đánh bắt hải sản mà còn là chiếc chìa khóa vàng cho nền công nghệ năng lượng Việt Nam trên hành trình tiến ra biển lớn.

Trần Trang