Phát huy các sản phẩm có lợi thế

Vùng dân tộc thiểu số và miền núi hiện vẫn là “lõi nghèo” của cả nước. Tuy nhiên không đồng nghĩa là các địa phương vùng dân tộc thiểu số và miền núi “bị bỏ lại phía sau” khi triển khai Chương trình OCOP. Với rất nhiều nỗ lực, các địa phương ở khu vực này đã có những sản phẩm OCOP đạt tiêu chuẩn 2-4 sao, thậm chí 5 sao.

Ngay khu vực miền núi phía Bắc, được xem là nghèo nhất cả nước, tính đến hết tháng 6/2019, đã có 10/14 tỉnh phê duyệt Đề án triển khai Chương trình OCOP với tổng số sản phẩm dự kiến được chuẩn hóa đến 2020 là 577 sản phẩm. Chỉ tính ở Bắc Kạn, 136 tổ đăng ký 173 sản phẩm tham gia OCOP. Bắc Kạn cũng là tỉnh đầu tiên thành lập được Hiệp hội OCOP với 93 hội viên tham gia.

 Nhờ đâu có sự bứt phá này? Hãy xem các sản phẩm OCOP của các tỉnh miền núi phía Bắc để lý giải, đó đều là sản phẩm nông nghiệp sạch: vải thiều-Bắc Giang; mận, cá tầm-Sơn La, bưởi-Phú Thọ, chè-Thái Nguyên, quả na-Lạng Sơn… Kế đó là những sản phẩm đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số: gạo Séng Cù, nếp nương, miến dong, khoai sọ, hồng không hạt, rượu men lá, thịt hun khói,… Đây là những lợi thế để các địa phương vùng dân tộc thiểu số xây dựng các sản phẩm OCOP đặc thù, khó địa phương nào có được. Một “trợ lực” khác cũng có thể là một lợi thế của các địa phương vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam gặp nhiều khó khăn, Chính phủ vẫn chỉ đạo ưu tiên cho lĩnh vực an sinh xã hội và giảm nghèo, đồng thời tiếp tục bố trí kinh phí để triển khai có hiệu quả các chính sách giảm nghèo và hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số, ưu tiên đầu tư nguồn lực cho các địa bàn nghèo. Nếu các địa phương vận dụng hiệu quả thì mục tiêu phát triển Chương trình OCOP hoàn toàn có thể đạt.

Ngoài ra, với hàng nghìn sản phẩm nông nghiệp đặc trưng, hơn 100 nghìn ha trồng cây ăn quả có múi, chiếm gần 50% diện tích cây ăn quả có múi của cả nước, đóng góp tích cực vào tăng trưởng ngành nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nông dân. Thực hiện Chương trình OCOP, tỉnh Hòa Bình đã công nhận 8 sản phẩm đạt tiêu chuẩn 4 sao, 16 sản phẩm đạt tiêu chuẩn 3 sao, hòa cùng với hơn 400 sản phẩm OCOP của các tỉnh miền Bắc để đưa sản phẩm đặc thù từng địa phương đến với người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Theo báo cáo, hiện nay toàn tỉnh Hòa Bình có trên 10 nghìn ha cây ăn quả có múi với cơ cấu giống chín sớm chiếm 25% bằng các giống CS1, quýt Ôn Châu, cam BH/cam Marrs; chín chính vụ 45% bằng các giống cam xã Đoài, cam Vân Du, quýt, bưởi đỏ, bưởi da xanh; giống chín muộn chiếm 30% bằng các giống cam đường canh, cam V2 và trên 10% diện tích cây ăn quả có múi được chứng nhận VietGAP. Giá trị sản phẩm thu được trên 1 ha cây ăn quả có múi từ 450-500 triệu đồng. Đây chính là yếu tố chính tăng giá trị sản phẩm thu được trên đất trồng trọt của tỉnh đạt 135 triệu đồng/ha, cũng như tăng giá trị sản xuất toàn ngành đạt 6,2% năm 2019.

Nói đến các sản phẩm nông nghiệp của Hà Giang, không thể không nhắc đến mật ong (mật ong bạc hà, mật ong thảo quả, mật ong rừng...) đã nổi tiếng do có chất lượng tốt, nhiều công dụng. Mật ong hoa bạc hà là loại mật ong được khai thác từ mật của những cây hoa bạc hà – loại cây dại mọc ở vùng núi cao thuộc các huyện Mèo Vạc, Đồng Văn, Yên Minh, Quản Bạ của tỉnh Hà Giang. Chính vì là loại cây mọc dại nên sản lượng mật hoa bạc hà thu được hàng năm không nhiều. Thế nhưng bù lại do sống trong điều kiện tự nhiên khắc nhiệt lên mật bạc hà có mùi hương rất riêng, sánh đặc và ngọt mát. Do vậy, mật ong bạc hà có giá bán cao nhất trong các loại mật ong.

 Hầu hết các sản phẩm, dịch vụ của Hà Giang đều có tiềm năng rất lớn, có dư địa và động lực để phát triển, đa dạng sản phẩm và thương mại hóa, như:  rượu thóc Nàng Đôn, rượu ngô Thanh Vân, chè Shan tuyết, dược liệu, mận Máu, gà xương đen; Hồng không hạt, mật ong, thịt bò khô, lợn đen; thảo dược… Đặc biệt là du lịch trải nghiệm, thưởng ngoạn các danh lam thắng cảnh, ruộng bậc thang, các làng nghề truyền thống dân tộc…Theo báo cáo của UBND tỉnh Hà Giang, năm 2018 có 27 chủ thể đăng ký tham gia với 37 sản phẩm, trong đó 8 sản phẩm là ý tưởng, 29 sản phẩm đã có; Qua đánh giá kết quả 29 sản phẩm theo bộ tiêu chí tạm thời, có 13 sản phẩm đạt hạng 4 sao; 2 sản phẩm đạt hạng 3 sao và 14 sản phẩm đạt hạng 2 sao.

 Việc triển khai chương trình OCOP sẽ giúp người dân nâng cao thu nhập, giảm nghèo bền vững, góp phần hoàn thành nhóm tiêu chí “Kinh tế và tổ chức sản xuât” trong xây dựng NTM. Đồng thời, làm thay đổi tập quán sản xuất lạc hậu, hướng người dân vào kinh tế thị trường tạo ra hướng đi mới trong sản xuất, kinh doanh các sản phẩm truyền thống có lợi thế ở nông thôn. Đây chính là yếu tố thúc đẩy sự phát triển bền vững kinh tế nông thôn, từ đó giảm việc di dân ra thành phố.