Tái cấu trúc doanh nghiệp để hội nhập thành công

Thực hiện tái cấu trúc không chỉ giúp doanh nghiệp mở được lối đi an toàn trong thời khủng hoảng mà còn để thích ứng với sự phát triển của kinh tế thế giới trong quá trình hội nhập. Đối với doanh nghiệp Việt Nam, nhu cầu tái cấu trúc đã trở thành cấp bách.

Xung quanh chủ đề này, Phóng viên Vietnam Business Forum đã có cuộc trao đổi với TS. Đoàn Duy Khương, Phó Chủ tịch VCCI, Chủ tịch Hội đồng doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam.

Ông có thể cho biết việc tái cấu trúc có ý nghĩa như thế nào đối với sự phát triển của doanh nghiệp Việt Nam trong thời gian qua?

Trên thực tế, sau mỗi cuộc khủng hoảng kinh tế đều dẫn đến một cuộc tái cấu trúc mạnh mẽ. Ở cấp độ vĩ mô, khủng hoảng kinh tế sẽ giúp các nhà quản lý và hoạch định chính sách nhìn nhận lại những bất cập trong cơ cấu của nền kinh tế, từ đó đưa ra định hướng chiến lược dài hạn. Vì vậy, sau mỗi cuộc khủng hoảng là thời điểm thích hợp để sắp xếp lại cơ cấu của nền kinh tế hợp lý hơn nhằm giúp nền kinh tế phục hồi và tăng trưởng bền vững. Ở cấp độ vi mô, khủng hoảng buộc doanh nghiệp phải điều chỉnh lại cấu trúc của bộ máy doanh nghiệp và các hoạt động kinh doanh, cắt bỏ những bộ phận hoạt động không hiệu quả và tìm ra những hướng kinh doanh mới hiệu quả hơn.

Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, việc tái cấu trúc doanh nghiệp luôn có mối liên hệ chặt chẽ với môi trường kinh doanh và chính sách cơ cấu của Nhà nước.

Một mặt, quá trình cấu trúc của doanh nghiệp được thực hiện nhằm thích nghi với những thay đổi của môi trường kinh doanh, mặt khác, việc xây dựng các chính sách, chiến lược phát triển dài hạn của một nền kinh tế lại phải dựa vào sự phát triển của bản thân mỗi doanh nghiệp, mỗi ngành nghề kinh doanh. Do tác động của khủng hoảng, quá trình tái cấu trúc doanh nghiệp tại Việt Nam đang diễn ra, nhìn bề ngoài có vẻ khá âm thầm nhưng bên trong mỗi doanh nghiệp lại rất sôi động, thể hiện qua việc phá sản, chấm dứt hoạt động, sáp nhập, mua bán doanh nghiệp, việc thay đổi lớn về cơ cấu vốn, thay đổi cơ cấu tổ chức, chiến lược kinh doanh, thị trường kinh doanh hay sản phẩm, công nghệ…

Vậy theo ông các khu vực doanh nghiệp đã có những chuyển biến tích cực gì trong quá trình tái cấu trúc?

Việt Nam đang đứng trước yêu cầu tái cấu trúc nền kinh tế, đẩy nhanh nhịp độ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phấn đấu đến năm 2020 trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Muốn có nền kinh tế hiện đại, phải có một hệ thống DN hiện đại, có sức cạnh tranh cao.

Đáng mừng là đến nay, tỷ lệ doanh nghiệp nhỏ (tổng tài sản dưới 5 tỷ VND) của khu vực tư nhân đang giảm dần, từ hơn 83,4% năm 2005 xuống còn 72% năm 2008. Nhóm doanh nghiệp lớn hơn ( tổng tài sản 5 đến 20 tỷ VND) đã tăng dần từ 12,2% (2005) lên 20,5% (2008) và nhóm doanh nghiệp có tổng tài sản từ 20 đến 100 tỷ cũng đã có độ cải thiện tăng lên dù tốc độ chậm hơn.

Khu vực DNNN đã có sụt giảm mạnh về số lượng ở trung ương cũng như địa phương quản lý, từ 2.908 xuống còn 1.256 doanh nghiệp. Trước ngày 1/7/2010 còn khoảng 1000 DN chưa chuyển đổi và đến thời điểm hiện nay các doanh nghiệp này đã chuyển sang hoạt động theo hình thức công ty TNHH một thành viên.

Một xu hướng rất đáng khích lệ là doanh nhân Việt Nam đang cởi bỏ chiếc áo cũ quen thuộc là mô hình quản trị gia đình và quản trị theo thói quen, vốn không thể đem lại hiệu quả kinh doanh về dài hạn để thích ứng với cách quản trị mới tiên tiến hơn.

Đối với khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, xu hướng doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài ngày càng được lựa chọn nhiều hơn. Nếu như năm 2005, chỉ có 2.852 doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài, chiếm 77,1% thì năm 2009, đã có 5.405 doanh nghiệp thuộc loại này, chiếm 82,6% tổng số các doanh nghiệp trong khu vực. Điều này chứng tỏ trình độ quản lý và công nghệ, khả năng về vốn, giá trị thương hiệu của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài khá hấp dẫn.

VCCI đóng góp vai trò gì trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tái cấu trúc, thưa ông?

Với tư cách là tổ chức chính trị – xã hội – nghề nghiệp của đội ngũ doanh nhân, tổ chức quốc gia của cộng đồng doanh nghiệp, VCCI có nhiệm vụ tham mưu cho Đảng và Nhà nước các định hướng, giải pháp phát triển DN và triển khai các hoạt động xúc tiến, hỗ trợ kinh doanh.

Mục tiêu phải đạt trong thời gian tới là xây dựng đội ngũ doanh nhân lớn mạnh, có đủ năng lực, trình độ để lãnh đạo, điều hành hệ thống doanh nghiệp có sức cạnh tranh cao, có tinh thần dân tộc, có trách nhiệm xã hội, liên kết chặt chẽ và tham gia tích cực vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu, đóng vai trò quyết định trong công cuộc đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Phấn đấu đến năm 2020 tạo được bước chuyển về chất lượng và cơ cấu doanh nghiệp: tăng tỷ trọng các doanh nghiệp lớn và vừa, và có được một số doanh nghiệp đạt tầm cỡ khu vực và thế giới.

Để thực hiện được chiến lược phát triển này, trong thời gian tới ngoài việc tăng trưởng về quy mô cần nâng cao chất lượng các doanh nghiệp được thành lập mới và nâng cao năng lực quản trị điều hành của các doanh nghiệp đang hoạt động, đặc biệt là với các tập đoàn kinh tế và các doanh nghiệp lớn. Hiện tượng Vinashin và một số tập đoàn kinh tế của nhà nước gần đây cho thấy sự thiếu hụt trong khả năng định hướng chiến lược và điều hành của các doanh nghiệp lớn, đa ngành trong nền kinh tế. Ở đó cho thấy sự tăng trưởng về quy mô vốn đầu tư đã không kéo theo việc nâng cao trình độ quản trị của bộ máy lãnh đạo doanh nghiệp. Vì vậy, xây dựng chương trình nâng cao năng lực quản trị cho các doanh nhân đang hoạt động và phổ cập chương trình đào tạo khởi sự doanh nghiệp cho các doanh nhân mới là nhiệm vụ quan trọng mà VCCI phải góp phần xây dựng, đề xuất và triển khai đồng thời với việc xây dựng đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững

VCCI đã đề xuất và được Chính phủ cho phép thành lập Hội đồng doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững . Một trong những nhiệm vụ quan trọng của Hội đồng là tham mưu cho Chính phủ để định hướng doanh nghiệp phát triển bền vững, trong đó có việc tái cấu trúc nền kinh tế nói chung và DN nói riêng để đáp ứng yêu cầu mới trong quá trình hội nhập.

Ngoài ra, VCCI cũng tiếp tục triển khai chương trình hỗ trợ thành lập và liên kết các hiệp hội doanh nghiệp.Hiện nay ở các lĩnh vực lớn đã có các hiệp hội ngành hàng và gần 40 tỉnh, thành phố đã có hiệp hội doanh nghiệp. Vì vậy, việc tiếp tục hướng dẫn, hỗ trợ thành lập các hiệp hội để tổng hợp và hỗ trợ DN trong cả lĩnh vực kinh tế, kinh doanh và quan hệ lao động, hình thành đồng bộ cơ chế ba bên để giải quyết các vấn đề về quan hệ lao động và phát triển thị trường lao động ở Việt nam là rất cần thiết.

Đặc biệt, VCCI cũng đẩy mạnh các hoạt động tham mưu cho Đảng và Nhà nước cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, chú trọng việc hỗ trợ các địa phương nâng cao năng lực điều hành kinh tế và cải cách hành chính. Tham gia tích cực vào quá trình tác động chính sách hỗ trợ và bảo vệ các DN trong quá trình hội nhập; Thúc đẩy các hoạt động xúc tiến thương mại đầu tư, chú trọng cả các hoạt động xúc tiến thương mại đầu tư trên thị trường quốc tế và trong nước; Hướng mạnh về các địa phương và cơ sở, tổ chức nhiều hơn các hoạt động nghiên cứu khảo sát thực tiễn để hỗ trợ các địa phương và DN có hiệu quả…

Lan Anh (thực hiện)