Tăng trưởng năng suất cần giữ vị trí then chốt trong phát triển kinh tế

Việt Nam và câu chuyện thành công của 25 năm qua, là quốc gia tăng trưởng nhanh thứ 2 thế giới chỉ sau Trung Quốc. Tuy nhiên, trước tình hình thực tế hiện nay,  Việt Nam cần có quyết sách để không chỉ phát triển nhanh hơn mà còn chất lượng hơn.

Mô hình năng suất- đổi mới sáng tạo

Báo cáo “Việt Nam năng động: Tạo nền tảng cho nền kinh tế thu nhập cao” được Ngân hàng thế giới tại VN vừa công bố đúng vào thời điểm Chính phủ Việt Nam đang xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế–xã hội 10 năm 2021-2030 và Kế hoạch phát triển kinh tế–xã hội 5 năm 2021-2025. Theo báo cáo này, mô hình phát triển dựa vào năng suất – kết hợp đổi mới, sáng tạo với phát triển cân bằng và phân bổ hiệu quả vốn tư nhân và nhà nước, vốn nhân lực và vốn tự nhiên – sẽ là yếu tố then chốt để Việt Nam đạt được mục tiêu trở thành nền kinh tế có thu nhập cao vào năm 2045.

Theo ông Ousmane Dione, Giám đốc quốc gia Ngân hàng thế giới tại Việt Nam, chiến lược phát triển của Việt Nam trong thập kỷ tới phải đặt tăng trưởng năng suất vào vị trí then chốt. Trên cơ sở các đánh giá trong Báo cáo Việt Nam 2035, kinh nghiệm phát triển của chính Việt Nam và những bài học từ các quốc gia khác, Việt Nam cần cân bằng giữa tích lũy và phân bổ có hiệu lực và hiệu quả bốn loại vốn, bao gồm vốn tư nhân, vốn nhà nước, vốn con người và vốn tự nhiên. Sự cân bằng này phụ thuộc nhiều vào năng lực đổi mới sáng tạo và năng lực thực thi cải cách thể chế và thị trường của đất nước.

“Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trong phát triển, nhưng hiện nay đất nước đang ở một ngã ba đường khi các động lực tăng trưởng truyền thống đang dần suy yếu. Để đạt mục tiêu trở thành nền kinh tế có thu nhập cao vào năm 2045, tăng trưởng năng suất phải là giữ vị trí then chốt trong mô hình phát triển kinh tế thập kỷ tới. Nói cách khác, Việt Nam cần có quyết sách để không chỉ phát triển nhanh hơn mà còn chất lượng hơn”, ông Ousmane Dione khẳng định.

Với GDP bình quân đầu người là 2.566 USD vào năm 2018, Việt Nam mới chỉ xếp thứ 141 trên thế giới. Với xu hướng gần đây, Việt Nam sẽ cần 11 và 28 năm để bắt kịp Trung Quốc và Hàn Quốc (vào năm 2017).

Phân tích cho thấy, một số động lực tăng trưởng chính của Việt Nam hiện đang chậm lại. Lợi thế từ dân số vàng đang giảm đi và thương mại toàn cầu cũng đang suy giảm. Ngoài ra Việt Nam cũng phải đối mặt với những thách thức ngày một gia tăng khác như ô nhiễm và xu thế tự động hóa. Cuộc khủng hoảng COVID-19 có thể đẩy nhanh những xu hướng này.

Doanh nghiệp năng động và cơ sở hạ tầng hiệu quả

Mô hình tăng trưởng được đổi mới theo hướng nâng cao chất lượng, tích lũy nhiều hơn cộng với sử dụng hiệu quả tất cả các loại vốn là điều mà các chuyên gia WB khuyến nghị với VN. Theo báo cáo, để tiếp tục tăng trưởng trong một môi trường có nhiều biến động như vậy, Việt Nam cần tập trung củng cố các tài sản sản xuất, trong đó ưu tiên bốn lĩnh vực.

Đó là khuyến khích cạnh tranh và tạo điều kiện cho doanh nghiệp dễ dàng gia nhập và rời thị trường để đảm bảo nguồn lực được đưa đến những công ty sáng tạo và hiệu quả nhất. Việt Nam đã xây dựng rất nhiều công trình cơ sở hạ tầng, nhưng hiện nay Chính phủ cần nâng cao hiệu quả và tính bền vững của dịch vụ hạ tầng, đặc biệt trong việc huy động tài chính, vận hành và bảo trì. Vấn đề lao động có tay nghề cao và cơ hội cho tất cả mọi người cũng là vấn đề quan trọng mà VN cần quan tâm. Đặc biệt, để phát triển bền vững, cần quản lý hiệu quả hơn các nguồn tài nguyên không tái tạo như đất, rừng và nước; kiểm soát ô nhiễm chặt chẽ hơn, nhất là ở các trung tâm đô thị lớn; giảm thiểu và thích ứng với các tác động không thể tránh khỏi của biến đổi khí hậu đang ngày càng gia tăng.

“Để đạt được  khát vọng trở thành một quốc gia có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và thu nhập cao vào năm 2045, Việt Nam phải đổi mới mô hình kinh tế đã áp dụng trong ba thập kỷ qua, vì cả thế giới và Việt Nam đang thay đổi rất nhiều, và sẽ còn tiếp tục thay đổi, thậm chí với tốc độ nhanh hơn trong thập kỷ tới”, ông Ousmane Dione nói.

Quỳnh Anh (Vietnam Business Forum)