Mỗi xã một sản phẩm: Điểm nhấn trong xây dựng nông thôn mới

Bắt đầu từ tháng 5/2018 chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) mới được triển khai nhưng đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Đến tháng 5/2020, Việt Nam có 61/63 tỉnh, thành phố đã phê duyệt đề án/kế hoạch triển khai chương trình OCOP, trong đó có 32 tỉnh, thành phố đánh giá, phân hạng và có quyết định công nhận 1.711 sản phẩm OCOP của 986 chủ thể tham gia.

Báo cáo của Văn phòng NTM TW tại hội nghị toàn quốc hệ thống Văn phòng Điều phối nông thôn mới các cấp năm 2020  : Tính đến hết tháng 5/2020, cả nước đã có hơn 5.000 xã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM); 61/63 tỉnh đã phê duyệt, triển khai Đề án/Kế hoạch triển khai Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) xây dựng NTM trên phạm vi toàn quốc đã hoàn thành sớm các mục tiêu 5 năm (giai đoạn 2016-2020) mà Đảng, Quốc hội và Chính phủ giao. Nhiều cách làm hay,  sáng tạo, mô hình hiệu quả, sát thực tiễn và đảm bảo chất lượng ngày càng được phát triển và nhân rộng đã đánh dấu một bước chuyển về chất trong thực hiện Chương trình MTQG xây dựng NTM.

 Đạt được kết quả khả quan như vậy là nhờ nhận thức của cấp ủy, chính quyền các cấp và cộng đồng doanh nghiệp (DN), hợp tác xã (HTX) về vị trí của chương trình trong phát triển kinh tế nông thôn. Các địa phương đã tập trung chỉ đạo quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm và khai thác những đặc trưng, lợi thế để phát triển các sản phẩm theo chu trình OCOP. Các sản phẩm OCOP được đánh giá xếp hạng có chất lượng, đa dạng về mẫu mã, bao bì, đảm bảo điều kiện, quy định về tem, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Nhiều sản phẩm sau khi được đánh giá, phân hạng đã được các đơn vị phân phối, bán lẻ, bán thương mại điện tử ký kết hợp đồng tiêu thụ với số lượng lớn. Các tổ chức kinh tế tham gia chương trình được củng cố, phát triển, nhiều chủ DN, HTX có độ tuổi còn trẻ, nữ, có trình độ, hoạt động nhanh nhạy với cơ chế thị trường.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp & PTNT Trần Thanh Nam cho biết: "Từ thực tiễn các địa phương thực hiện chương trình mỗi xã phường một sản phẩm (OCOP), chúng tôi đánh giá các địa phương đã làm khá tốt các sản phẩm đặc trưng, mang tính vùng miền, tuy nhiên cần khơi dậy thêm tiềm năng lợi thế từ các sản phẩm, phát huy được tính cộng đồng của nhân dân, nâng cấp sản phẩm theo chuỗi giá trị". Chương trình OCOP đòi hỏi nhiều yếu tố, đặc biệt là các chủ thể trong chương trình, chúng tôi xác định chủ thể chính trong chương trình là hộ gia đình, HTX, doanh nghiệp vừa và nhỏ,  song hướng tới chuỗi giá trị, các chủ thể này cần hỗ trợ nhau theo tính cộng đồng. "Khi đã xây dựng thành công  chuỗi giá trị, các sản phẩm sẽ dần được ưu việt  và hoàn thiện, không chỉ về mẫu mã, chất lượng mà còn là sản phẩm tự tôn, tự hào của mỗi người dân địa phương"- ông Nam nói

Ông Nguyễn Minh Tiến, Chánh Văn phòng Điều phối NTM Trung ương cho biết: Chương trình OCOP được triển khai trong thời gian ngắn song đã đạt được nhiều kết quả tích cực, nhận thức của xã hội và cấp ủy, chính quyền các cấp và cộng đồng doanh nghiệp, hợp tác xã về vị trí của Chương trình OCOP trong phát triển kinh tế nông thôn. Đến nay, các sản phẩm OCOP được đánh giá xếp hạng đã có bước tiến về chất lượng, đa dạng về mẫu mã, bao bì, đảm bảo điều kiện, quy định về tem, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Nhiều sản phẩm sau khi được đánh giá, phân hạng đã được các đơn vị phân phối, bán lẻ, bán thương mại điện tử (Trung tâm thương mại BigC, Vinmart, VNPost…) ký kết hợp đồng tiêu thụ với số lượng lớn, doanh thu bán sản phẩm trong năm của các nhóm sản phẩm đạt sao đều tăng đáng kể.

Định hướng trong thời gian tới tiếp tục triển khai chương trình OCOP theo hướng đi sâu vào chất lượng, theo đúng nguyên tắc và bản chất của chương trình; tăng cường hơn nữa sự tham gia của cấp xã, cộng đồng người dân và DN trong thực hiện chu trình OCOP, thúc đẩy phát triển các sản phẩm đặc sắc bản địa, có lợi thế cạnh tranh trên thị trường…

Tại hội nghị tập huấn chương trình OCOP vừa diễn ra đã hoạch định được lộ trình và mục tiêu phát triển, trong đó phấn đấu hoàn thành mục tiêu chuẩn hóa, công nhận sản phẩm OCOP năm 2020. Bên cạnh đó là điều chỉnh, sửa đổi bộ tiêu chí đánh giá, phân hạng sản phẩm chương trình OCOP. Theo đó, các địa phương đẩy nhanh tiến độ triển khai kế hoạch khung chỉ đạo điểm của chương trình trong năm 2020; phấn đấu phát triển mới khoảng 500 DN nhỏ và vừa, nhất là các HTX tham gia chương trình OCOP; củng cố, kiện toàn 100% DN, HTX tham gia chương trình; tập huấn, nâng cao nhận thức nhằm định hướng, chấn chỉnh cách thức triển khai của các địa phương; đẩy mạnh phát triển các mô hình du lịch trải nghiệm, du lịch nông thôn gắn với phát huy và bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống…

Minh Ngọc  (Vietnam Business Forum)