Vận hội mới cho xuất khẩu

Xuất khẩu hàng hóa là một trong những điểm sáng của hoạt động kinh tế cả nước nhiều năm qua, đóng góp tích cực cho tăng trưởng GDP. Giai đoạn 2021-2025, xuất khẩu đặt mục tiêu tăng trưởng 5%/năm và cán cân thương mại tiếp tục duy trì vị thế xuất siêu.

Xuất khẩu vượt khó thành công

Trong bối cảnh tình hình dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp, hoạt động thương mại quốc tế sụt giảm, các nước nhập khẩu ngày càng siết chặt hàng rào bảo hộ nhưng với kim ngạch xuất nhập khẩu cả năm 2020 của Việt Nam vẫn đạt 543,9 tỷ USD, tăng 5,1% so với năm 2019. Như vậy, tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam năm thứ hai liên tiếp đạt mức trên 500 tỷ USD.

Con số này đã đưa Việt Nam xếp thứ 22 thế giới về quy mô kim ngạch và năng lực xuất khẩu, thứ 26 về quy mô thương mại quốc tế. Trong đó, có tới 31 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu từ 1 tỷ USD trở lên, chiếm tỷ trọng 92% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh, cán cân thương mại hàng hóa đạt thặng dư trong toàn bộ thời kỳ 2016 - 2020 với mức xuất siêu năm sau tăng cao hơn năm trước. Năm 2020, xuất siêu ghi nhận mức kỷ lục gần 19,1 tỷ USD. Mức thặng dư năm 2020 cao hơn mức thặng dư năm 2019 (10,87 tỷ USD), cao hơn mức thặng dư năm 2018 (6,83 tỷ USD), gấp hơn 9 lần so với mức thặng dư năm 2017 (2,11 tỷ USD) và gấp gần 11 lần so với mức thặng dư năm 2016 (1,78 tỷ USD).

Kết quả này một phần rất lớn nhờ hoạt động sản xuất và xuất khẩu của những tập đoàn lớn. Bên cạnh đó, việc thực thi các hiệp định FTA cũng đóng góp đáng kể giúp mở rộng thị trường. Theo Bộ Công Thương, Việt Nam đã tận dụng tốt cơ hội khai thác khoảng trống thị trường trước ảnh hưởng chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, với việc tăng mạnh xuất khẩu sang Mỹ đối với một số hàng hóa Việt Nam có lợi thế nhằm thay thế hàng hóa Trung Quốc.

Trong giai đoạn 2016 - 2019, cơ cấu hàng hóa xuất khẩu đã đảm bảo đúng mục tiêu đề ra tại Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa thời kỳ 2011-2020, định hướng đến năm 2030. Trong đó, nhóm hàng công nghiệp chiếm tỷ trọng trên 80%; nhóm nông - thủy sản chiếm trên 10% và nhóm nhiên liệu khoáng sản chỉ còn chiếm hơn 1%. Hàng hóa Việt Nam đã khai thác tốt các thị trường truyền thống và tìm kiếm, phát triển các thị trường mới. Việt Nam đã xuất khẩu hàng hóa đến hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó, nhiều thị trường có yêu cầu cao về chất lượng như EU, Nhật Bản, Hoa Kỳ…

Mục tiêu tăng trưởng 5%/năm giai đoạn 2021 - 2025

Năm 2021, tình hình thị trường thế giới được dự báo có nhiều diễn biến khó lường, song ngành Công Thương vẫn đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tăng khoảng 4-5% so với năm 2020, tiếp tục duy trì đà xuất siêu.

Kế hoạch phát triển giai đoạn 2021 - 2025 của ngành Công Thương do Bộ Công Thương xây dựng trình Chính phủ nhằm góp phần xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội đất nước giai đoạn 2021 - 2025 đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu hàng hóa giai đoạn này tăng trưởng 5%/năm.

Theo đó, mục tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 340 tỷ USD vào năm 2025. Xuất khẩu sang khu vực thị trường châu Âu - châu Mỹ tăng trưởng trung bình từ 7 - 10%/năm. Nhóm hàng công nghiệp chế biến được nhận định tiếp tục là động lực của xuất khẩu hàng hóa với tỷ trọng trong tổng kim ngạch tăng lên khoảng 85,3% vào năm 2025; tỷ trọng nhóm nhiên liệu, khoáng sản giảm xuống còn khoảng 1,15% vào năm 2025.

Những giải pháp quan trọng

Bộ trưởng Bộ Công Thương lưu ý, để đạt được các mục tiêu xuất khẩu, Bộ Công Thương xác định thể chế là khâu đột phá quan trọng, trong đó lưu ý tới hoàn thiện hệ thống thể chế xử lý, ứng phó với các vấn đề mới chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch, phòng vệ thương mại và những tác động của dịch COVID-19 với cấu trúc chuỗi cung ứng.

“Việt Nam thay đổi vai trò từ nước chịu nhiều sức ép mở cửa hội nhập, đến nay chúng ta đang đóng vai trò dẫn dắt quá trình hội nhập, thể hiện ở nhiều hiệp định song phương và đa phương đã được ký kết trong thời gian qua”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhận định.

Tính đến nay, Việt Nam đã ký kết 14 FTA khu vực và song phương (trong đó đang thực thi 13 FTA), đã kết thúc đàm phán một hiệp định và đang đàm phán 2 hiệp định với các đối tác khác. Việc tận dụng các lợi thế từ FTA mở ra vận hội mới cho xuất khẩu, đặc biệt là các mặt hàng dệt may, da giày, nông sản, thủy sản.

Theo bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da – Giày – Túi xách Việt Nam (Lefaso), hiện sản phẩm da giày và các doanh nghiệp (DN) ngành da giày đều duy trì được ổn định nhờ lợi thế cạnh tranh tại các thị trường truyền thống như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc… Tại thị trường Mỹ, việc dỡ bỏ những chính sách ưu đãi với giày dép xuất khẩu từ Trung Quốc, Ấn Độ đang tạo cơ hội cạnh tranh thuận lợi hơn cho giày dép xuất khẩu của Việt Nam. Trong khi đó, hiện Trung Quốc tiếp tục chủ trương giảm ưu đãi đầu tư trong lĩnh vực da giày để tập trung cho các ngành công nghệ cao nên các đơn hàng gia công giày dép, túi xách sẽ tiếp tục xu hướng dịch chuyển từ Trung Quốc sang Việt Nam. Cơ hội để mở rộng sang các thị trường mới nổi cũng rất lớn, khi CPTPP có hiệu lực từ đầu năm 2019 đã mở ra nhiều thị trường tiềm năng.

Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dệt May Việt Nam Lê Tiến Trường cũng cho biết, năm 2021, ngành dệt may đặt mục tiêu xuất khẩu đạt từ 38- 39 tỷ. “Mặc dù các hiệp định thương mại, nhất là Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) chưa thể bù đắp được sự sụt giảm về kim ngạch nhưng cũng đã có tác dụng đáng kể trong việc giảm thiểu thiếu hụt đơn hàng”.

Một số giải pháp điển hình được triển khai nhằm thúc đẩy xuất nhập khẩu năm 2021 là nắm bắt thông tin thị trường và cảnh báo sớm các vấn đề phát sinh ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam như sự thay đổi chính sách của nước NK, các rào cản kỹ thuật, rủi ro trong thanh toán… Xuất khẩu sẽ ưu tiên các hoạt động xúc tiến xuất khẩu và các thị trường xuất khẩu sớm khôi phục sau đại địch; củng cố và mở rộng thị trường xuất khẩu, tận dụng tối đa lợi thế từ các FTA mà Việt Nam đã tham gia ký kết…

Hương Ly (Vietnam Business Forum)