Hướng tới phát triển Chính phủ số tổng thể và toàn diện

Việt Nam đặt mục tiêu phát triển Chính phủ số một cách tổng thể, toàn diện, phát huy kết quả đạt được, tập trung nguồn lực, huy động sự tham gia của cả hệ thống chính trị, có giải pháp, cách làm đột phá, mang tính khác biệt để cơ bản hoàn thành các chỉ tiêu phát triển Chính phủ điện tử vào năm 2021 và hình thành Chính phủ số vào năm 2025.

Đây là quan điểm chỉ đạo trong Quyết định số 942/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số giai đoạn 2021-2025, định hướng đến 2030 vừa được Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 15/6/2021. Quyết định được xem là một bước ngoặt quan trọng của công cuộc chuyển đổi số nói chung và phát triển Chính phủ số nói riêng.

Lần đầu tiên đưa ra nội hàm khái niệm chính phủ số

Với bản chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số mới được phê duyệt, nội hàm khái niệm “Chính phủ số” đã lần đầu tiên được Thủ tướng Chính phủ đưa ra.

Theo đó, Chính phủ số bản chất là Chính phủ điện tử, được bổ sung những thay đổi về cách tiếp cận, cách triển khai mới nhờ vào sự phát triển của công nghệ số. Vì vậy, khi nói phát triển Chính phủ số chính là nói phát triển Chính phủ điện tử, Chính phủ số đã bao hàm Chính phủ điện tử. 

Chính phủ điện tử hiểu một cách đơn giản là “bốn Không”: có khả năng họp không gặp mặt, xử lý văn bản không giấy, giải quyết thủ tục hành chính không tiếp xúc và thanh toán không dùng tiền mặt.

Chính phủ số là Chính phủ điện tử thêm “bốn Có”, gồm: có toàn bộ hành động an toàn trên môi trường số, có khả năng cung cấp dịch vụ mới nhanh chóng, có khả năng sử dụng nguồn lực tối ưu và có khả năng kiến tạo phát triển, dẫn dắt chuyển đổi số quốc gia, giải quyết hiệu quả những vấn đề lớn trong phát triển và quản lý kinh tế - xã hội.

Theo Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng, chuyển đổi từ Chính phủ điện tử sang Chính phủ số là chuyển đổi có tính căn bản, từ dịch vụ công trực tuyến thành dịch vụ số; khái niệm hệ thống công nghệ thông tin được thay bằng nền tảng số; từ tiếp cận theo hướng dịch vụ trở thành tiếp cận theo hướng dữ liệu; từ sự tham gia của cơ quan nhà nước thành sự tham gia của nhà nước và người dân, doanh nghiệp; từ cải cách thủ tục hành chính thành thay đổi mô hình quản trị...

Trước đó năm 2020, tại Báo cáo khảo sát Chính phủ điện tử (EGDI) Liên hiệp quốc đã lần đầu tiên sử dụng thuật ngữ “Chính phủ số”. Điều này đã phản ánh xu hướng dịch chuyển của các quốc gia từ Chính phủ điện tử sang Chính phủ số.

Tư tưởng chiến lược là hành động nhanh

Quyết định số 942/QĐ-TTg cũng đã đặt ra sứ mệnh và mục tiêu cao cho chặng đường phát triển hướng tới Chính phủ số thời gian tới. Tầm nhìn đặt ra Việt Nam có chỉ số phát triển chính phủ điện tử, chính phủ số ở mức độ cao trên thế giới, thuộc nhóm 50 nước dẫn đầu vào năm 2025, thuộc nhóm 30 nước dẫn đầu vào năm 2030 theo xếp hạng của Liên Hợp Quốc.

Chiến lược đặt mục tiêu đến năm 2025, 100% thủ tục hành chính đủ điều kiện theo quy định của pháp luật được cung cấp dưới dạng dịch vụ công trực tuyến mức độ 4; Tối thiểu 80% thủ tục hành chính được xử lý hoàn toàn trực tuyến, người dân chỉ phải nhập dữ liệu 1 lần; Tối thiểu 90% người dân, doanh nghiệp hài lòng về giải quyết thủ tục hành chính và tối thiểu 20% thủ tục hành chính của các cơ quan nhà nước được cắt giảm so với hiện nay

Đặc biệt, lần đầu tiên, các địa phương sẽ xây dựng phương án bảo đảm kinh phí hàng năm từ ngân sách nhà nước cho chính phủ số, phấn đấu tỷ lệ chi cao hơn mức trung bình trên thế giới. Các nước hiện dành tỷ lệ chi khoảng 1-2% tổng chi ngân sách nhà nước cho chính phủ số, cá biệt, một số nước như Singapore, Hàn Quốc dành tỷ lệ chi cao hơn.

Giải pháp đột phá là sử dụng nền tảng và định hướng mở

Trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, những quốc gia tiên phong, đi trước, hành động nhanh sẽ có cơ hội phát triển đột phá. Nói cách khác, ở kỷ nguyên số, không phải “cá lớn nuốt cá bé” mà là “cá nhanh nuốt cá chậm”. Chiến lược đặt ra mục tiêu cơ bản hoàn thành các chỉ tiêu phát triển chính phủ điện tử vào năm 2021 và hình thành chính phủ số vào năm 2025.

Để đạt được các mục tiêu đặt ra, Chiến lược đặt ra 6 nhiệm vụ trọng tâm quốc gia gồm: hoàn thiện môi trường pháp lý; phát triển hạ tầng số; phát triển các nền tảng số và hệ thống quy mô quốc gia; phát triển dữ liệu số quốc gia; phát triển các ứng dụng, dịch vụ quốc gia và bảo đảm an toàn, an ninh mạng.

Theo Bộ trưởng Thông tin & Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng, nền tảng số được xác định là giải pháp đột phá để thúc đẩy phát triển chính phủ số nhanh hơn, giảm chi phí, tăng hiệu quả. Nền tảng được tạo ra bởi những doanh nghiệp công nghệ số xuất sắc, cho phép các cơ quan, tổ chức, cá nhân sử dụng ngay dưới dạng dịch vụ thay vì phải tự đầu tư, tự vận hành.

Cùng với đó là định hướng mở để người dân, doanh nghiệp và tổ chức khác tham gia một cách phù hợp vào hoạt động của cơ quan nhà nước, tương tác với cơ quan nhà nước để cùng tăng cường minh bạch, nâng cao chất lượng dịch vụ, cùng giải quyết vấn đề và cùng tạo ra giá trị cho xã hội.

Nếu như trước đây, thông thường, phát triển chính phủ điện tử đặt mục tiêu phục vụ người dân, doanh nghiệp và xã hội tốt hơn thì trong Chiến lược này còn đặt mục tiêu trang bị công cụ làm việc để cán bộ, công chức, viên chức có thể thực hiện tốt nhất nhiệm vụ, đó là trợ lý ảo hay những nền tảng làm việc, cộng tác trên môi trường số.

Hà Linh (Vietnam Business Forum)