Tăng cường liên kết vùng để phát huy thế mạnh địa phương

09:21:53 | 3/9/2023

Hiện nay, tình hình kinh tế - xã hội các vùng phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế; quy mô kinh tế còn nhỏ, các ngành sản xuất với công nghệ hiện đại chiếm tỷ lệ thấp, chưa tạo được tiền đề cho sự phát triển nhanh và bền vững hơn nữa. Bởi vậy, vấn đề tăng cường liên kết vùng trong phát triển kinh tế để phát huy thế mạnh địa phương đang rất được quan tâm.


Đặc sản của các tỉnh phía Bắc được giới thiệu ở phiên chợ nông sản tại Hà Nội

Các vùng kinh tế trọng điểm chưa phát huy hiệu quả

Theo Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước- Bộ Công Thương Hoàng Anh Tuấn, thời gian qua, liên kết vùng đã có chuyển biến tích cực. Nhìn từ góc độ thị trường trong nước, các cơ chế chính sách về liên kết vùng đã đạt được những kết quả như: Đẩy mạnh kết nối cung cầu thông qua các chương trình, đề án cấp quốc gia và địa phương; Tổ chức triển khai tốt các quy hoạch về hạ tầng thương mại; Lồng ghép liên kết vùng phát triển thị trường nội địa trong các lĩnh vực, chương trình hợp tác phát triển kinh tế- xã hội khác.

Tuy vậy, các vùng kinh tế trọng điểm chưa thực sự phát huy vai trò đầu tàu, tính lan tỏa, hiệu quả đầu tư chưa vượt trội; các vùng khó khăn phát triển thiếu bền vững, khoảng cách giữa các vùng chưa được thu hẹp; liên kết vùng còn yếu, nhất là giữa các tỉnh và thành phố.

 “Hiện nay, chuỗi giá trị sản phẩm liên kết vùng là yếu tố quan trọng đặc biệt để bảo đảm cho liên kết vùng có hiệu quả nhưng lại là khâu chưa được thể hiện rõ trong quá trình xây dựng quy hoạch, kế hoạch liên kết vùng. Cách phân vùng kinh tế - xã hội còn nhiều mặt hạn chế, chưa phát huy được lợi thế so sánh từng vùng theo chuỗi giá trị sản phẩm, các chuỗi giá trị liên kết kinh tế nội vùng và liên vùng vẫn còn bị bỏ ngỏ” - ông Tuấn cho biết.

Theo ông Nguyễn Văn Thịnh, Phó Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã (HTX) Việt Nam, liên kết vùng dù là câu chuyện đã được nói đến nhiều, nhưng trên thực tế vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế. Liên kết kinh tế vùng chưa được mở đường, dẫn dắt mạnh, trong khi chủ thể liên kết quan trọng là doanh nghiệp, là HTX và các tổ chức về kinh tế chưa phát huy được vai trò của mình. Chính những hạn chế này đã làm giảm hiệu lực, hiệu quả của các hoạt động liên kết vùng. Bên cạnh đó, chưa có nhiều liên kết vùng trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp, HTX hình thành cụm liên kết ngành. Sự hợp tác, liên kết giữa các địa phương trong vùng mới mang tính đơn lẻ, chưa khai thác, phát huy được hết tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương.

Theo Liên minh HTX Việt Nam, tính đến hết tháng 6/2023, cả nước có hơn 30.000 HTX (riêng nửa đầu năm nay thành lập mới khoảng 1.000 HTX, cùng hơn 120 nghìn tổ hợp tác). Do vậy, việc liên kết vùng để mở rộng không gian sẽ giúp cho hoạt động của khu vực kinh tế tập thể hiệu quả hơn nhờ quy mô rộng lớn.

Tuy nhiên, quá trình sản xuất kinh doanh của các HTX, doanh nghiệp cho thấy, ngay trong lĩnh vực nông nghiệp, việc liên kết còn gặp không ít khó khăn, xây dựng chuỗi giá trị còn kém hiệu quả khiến nhiều địa phương chưa phát huy được tiềm năng.

Bứt phá khỏi cách làm cũ

Để liên kết vùng trở thành động lực phát huy thế mạnh địa phương, triển vọng cho tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới, Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam cho rằng, cần giải quyết được các thách thức, điểm nghẽn về hợp tác và liên kết vùng ở các địa phương và tạo kênh thông tin thúc đẩy liên kết chính quyền địa phương trong vùng, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh vùng, huy động đa dạng các nguồn lực đế hỗ trợ các hoạt động, dự án liên kết vùng, tận dụng nội lực và ngoại lực của các địa phương trong vùng, bảo đảm phát triển kinh tế - xã hội vùng bền vững. Đồng thời, tổ chức tuyên truyền, nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy của cán bộ, công chức, viên chức liên quan về lợi ích của liên kết vùng,…

Cũng theo ông Nguyễn Văn Thịnh, điều cần làm trong thời gian tới là phải bứt phá khỏi cách làm cũ, nhất là cần sự kết nối hợp lý, phân bổ, thực hiện đồng bộ, phối hợp, bổ trợ, bổ sung cho nhau. Liên kết vùng phải theo hướng kinh tế tri thức, kinh tế xanh, bảo vệ môi trường và tiếp cận với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, phát triển các ngành hàng có hàm lượng công nghệ cao, tạo giá trị gia tăng lớn, thúc đẩy sự năng động của các khu công nghiệp theo chiến lược tăng trưởng mới.

TS. Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, hội nhập buộc từng địa phương và từng vùng ở Việt Nam phải hiểu rõ thế mạnh, tiềm năng, sự khác biệt của mình, phải có sự sắp xếp, phân công lao động hợp lý trong từng vùng. Với đặc điểm nền kinh tế, sản xuất còn nhỏ lẻ… các vùng ở Việt Nam cần có những điều chỉnh thích ứng, đặc biệt là thay đổi từ phương thức sản xuất kinh doanh cũ, sản xuất khép kín sang phương thức sản xuất chuỗi liên kết, tận dụng lợi thế nhờ quy mô kinh tế. Các doanh nghiệp, HTX cần chuyển đổi theo hướng tăng cường hợp tác, liên kết với các doanh nghiệp ở các địa phương khác trong vùng.

Theo ông Hoàng Anh Tuấn, thực tiễn phát triển đất nước đang đặt ra một số vấn đề cần thiết mà một địa phương không thể tự giải quyết được. Do vậy, đòi hỏi các địa phương, các vùng phải đẩy mạnh liên kết, tận dụng cơ sở hạ tầng, khoa học công nghệ và nguồn nhân lực để phát triển kinh tế vùng, nội vùng, đồng thời cùng giải quyết những vấn đề chung liên quan đến biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh tình hình kinh tế - xã hội trong nước và trên thế giới còn nhiều biến động thì vấn đề liên kết vùng và kết nối tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp, HTX lại càng trở thành vấn đề cấp bách. Nhất là sau tác động của đại dịch Covid-19, trong hơn 2 năm qua càng cho thấy liên kết vùng còn nhiều tồn tại, hạn chế phải sớm được khắc phục, hoàn thiện về chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, cơ chế chính sách, chuỗi giá trị sản phẩm,…

Đặc biệt, theo ông Tuấn, cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, HTX, hộ nông dân các tỉnh, thành phố nắm bắt tình hình cung - cầu thị trường, xu hướng tiêu dùng hàng hóa để chủ động tổ chức sản xuất, kinh doanh hướng đến ổn định sản lượng, hạn chế tổn thất cho người nông dân. Đẩy mạnh hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm hàng hóa giữa các địa phương, kết nối doanh nghiệp sản xuất, phân phối các tỉnh, thành phố; cần chiếm lĩnh thị trường nội địa; hỗ trợ phân phối hàng hóa qua một số kênh nước ngoài hoạt động tại Việt Nam như Central Group, Aeon, Lotte, MM Mega Market,…

Quỳnh Anh (Vietnam Business Forum)