Chuyển đổi Xanh và sứ mệnh Net Zero: Bước đi mới của doanh nghiệp Việt Nam

Trong bối cảnh toàn cầu hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2050, doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước những cơ hội và thách thức lớn trong hành trình chuyển đổi xanh (CĐX) và phát triển bền vững (PTBV). Ông Nguyễn Quang Vinh - Phó Chủ tịch VCCI, Chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp vì sự Phát triển Bền vững Việt Nam (VBCSD) đã chia sẻ những góc nhìn sâu sắc về con đường hướng tới tương lai xanh cho cộng đồng doanh nghiệp (DN) Việt Nam.

Ông đánh giá như thế nào về thực trạng doanh nghiệp Việt Nam hành động CĐX cho mục tiêu Net Zero?

Một tín hiệu đáng mừng là các DN Việt Nam giờ đây đã có sự nhận thức về PTBV, chuyển đổi xanh (CĐX) được nâng cao đáng kể so với giai đoạn 5-10 năm trước đây. Đặc biệt là các DN đầu tàu, họ đã, đang tiên phong đầu tư mạnh mẽ cho kinh doanh bền vững, bắt kịp với xu thế toàn cầu hướng tới mục tiêu Net Zero 2050.

Tôi lấy ví dụ như trong các thành viên của VBCSD thuộc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VBCSD-VCCI), thông điệp tăng trưởng xanh, CĐX đã được lan tỏa sâu rộng không chỉ trong công ty mà còn đến với các đối tác trong chuỗi giá trị của họ.

Các DN tiêu biểu như Vinamilk, Greenfeed, Traphaco, PAN Group,… đang triển khai rất tốt các mô hình sản xuất xanh, sạch, phát thải thấp, đưa yếu tố tuần hoàn vào sâu trong chuỗi sản xuất, đồng thời tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng yếu thế qua mô hình kinh doanh bao trùm…

Tuy nhiên, xét trên bình diện tổng thể chung của cộng đồng DN, vẫn có nhiều thách thức về CĐX. Theo Báo cáo "Mức độ sẵn sàng và khó khăn của DN trong CĐX" do Ban phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) thực hiện và trình Chính phủ cuối tháng 7 vừa qua, kết quả khảo sát diện rộng từ 2.734 DN cho thấy trên lộ trình giảm phát thải, CĐX thì DN Việt Nam đang phải đối diện với 03 khó khăn lớn nhất là: Nguồn vốn để thực hiện; Nhân sự có chuyên môn và Các giải pháp kỹ thuật cụ thể, phù hợp...

Cũng theo Báo cáo, một số DN chia sẻ rằng việc đi tiên phong trong xây dựng các nhà máy và chuẩn hóa quy trình theo các tiêu chuẩn quốc tế đem lại lợi thế cho DN trong xuất khẩu nhưng số này chưa nhiều vì thiếu thông tin và chi phí cao trong quá trình chuẩn hóa. Đây rõ ràng là những rào cản cần được gỡ bỏ để khơi thông con đường CĐX cho cộng đồng DN Việt Nam.

Diễn đàn DN Phát triển bền vững Việt Nam (VCSF) 2024 với chủ đề “Net Zero 2050: Bồi đắp niềm tin – Kiến tạo chuyển đổi” sẽ hướng tới các mục tiêu cụ thể như thế nào, thưa ông?

Việt Nam đã cập nhật Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), cụ thể hóa các cam kết quốc tế về giảm phát thải. Đồng thời, Đảng, Nhà nước đã ban hành các chiến lược quốc gia hướng tới tăng trưởng xanh, yêu cầu sự vào cuộc của tất cả các Bộ ngành, từ cấp Trung ương tới địa phương; ban hành các Quyết định, Nghị định cụ thể liên quan đến cắt giảm phát thải khí nhà kính, phát triển thị trường carbon,...

Tuy nhiên, đứng trước các thách thức hiện hữu mà cộng đồng DN đang gặp phải, sự lo lắng về khả năng hiện thực hóa được mục tiêu Net Zero là điều dễ hiểu. Để củng cố niềm tin, hướng tới hiện thực hóa các mục tiêu về Net Zero nói riêng cũng như CĐX nói chung, chúng ta cần thực hiện chuyển đổi đồng bộ với sự vào cuộc, chung tay hành động mạnh mẽ hơn nữa của Chính phủ, các cơ quan quản lý, cộng đồng DN, các nhà đầu tư, người tiêu dùng và các bên liên quan. Trên tinh thần đó, VCCI xác định chủ đề của VCSF 2024 là “Net Zero 2050: Bồi đắp niềm tin – Kiến tạo chuyển đổi”.

Thông qua Diễn đàn, chúng tôi kỳ vọng giúp nâng cao nhận thức, thúc đẩy cộng đồng DN chuyển đổi tư duy kinh doanh sang kinh doanh bền vững, đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò của Hội đồng quản trị, lãnh đạo điều hành cấp cao trong việc xây dựng và lan tỏa tư duy lãnh đạo tích hợp ESG; chỉ ra tầm quan trọng của việc phát triển nguồn vốn con người trong chiến lược PTBV DN nói riêng và phục vụ mục tiêu Net Zero nói chung; khuyến khích DN hành động mạnh mẽ hơn thông qua việc chia sẻ các sáng kiến CĐX của các DN tiêu biểu trong các lĩnh vực khác nhau; đồng thời cung cấp các thông tin cập nhật về định hướng, chính sách hướng tới Net Zero mà cộng đồng DN cần nắm bắt, từ đó tăng cường cầu nối “công-tư” trên hành trình tiến tới Net Zero 2050.

Xin ông cho biết vai trò của VCCI và cộng đồng DN trong việc thúc đẩy hiện thực hóa mục tiêu Net Zero thông qua đổi mới sáng tạo, chuyển đổi đồng bộ và hợp tác đa bên?

Trong nhiều năm qua, VCCI đã phối hợp với nhiều bộ, ngành để luôn đồng hành cùng DN, không chỉ tạo ra những diễn đàn trao đổi, đối thoại giữa DN và cơ quan hữu quan nhằm tháo gỡ vướng mắc, mà đồng thời còn đưa ra những chia sẻ, kinh nghiệp về mô hình PTBV cho các DN học hỏi, tìm hiểu mô hình phù hợp nhất, và VCSF là một ví dụ điển hình.

VCCI cũng đã xây dựng và công bố các bộ chỉ số thúc đẩy chuyển đổi bền vững hướng tới các đối tác khác nhau. Đơn cử như Chỉ số Xanh cấp tỉnh (PGI) để thúc đẩy các tỉnh, thành phố tại Việt Nam quan tâm hơn tới phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường; hay Bộ chỉ số DN bền vững (CSI) để thúc đẩy cộng đồng DN thực hiện quản trị DN bền vững, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh của chính DN và chuyển đổi sang kinh doanh có trách nhiệm. Hiện nay, VCCI, thông qua đầu mối là VBCSD, cũng đang phối hợp với tổ chức IDH Việt Nam, triển khai Sáng kiến Thúc đẩy Khu công nghiệp bền vững Việt Nam, trong đó có xây dựng và lan tỏa Bộ chỉ số Khu công nghiệp bền vững (SIP Index). SIP Index sau khi được xây dựng và hoàn thiện sẽ đóng vai trò hỗ trợ các KCN và cơ quan quản lý Nhà nước tại địa phương có thể thường xuyên đánh giá, giám sát cũng như cung cấp các giải pháp để tăng tính bền vững về các mặt kinh tế, môi trường, xã hội, quản trị (EESG) của KCN và các DN đang hoạt động trong các KCN này.

Những nỗ lực của VCCI hay bất kỳ tổ chức nào cũng sẽ không thể đi đến đích nếu thiếu sự đồng hành của các DN có cam kết mạnh mẽ với PTBV. Không chỉ là nguồn lực tài chính, bản thân DN có thể tạo ra những tác động tích cực đến xu hướng tiêu dùng, tạo ra sinh kế bền vững cho cộng đồng, bảo tồn đa dạng sinh học, tài nguyên môi trường với những mô hình kinh doanh “vị” tư nhiên, hay hỗ trợ những DN khác trong chuỗi giá trị của họ.

Từ đó, chúng tôi tin rằng những nỗ lực của VCCI và của cộng đồng DN sẽ là những “mảnh ghép” quan trọng trong “bức tranh” chuyển đổi đồng bộ để cùng hướng tới một tương lai xanh, bình đẳng và bao trùm.

Trân trọng cảm ơn ông!

Hương Ly (Vietnam Business Forum)