14:27:24 | 15/10/2024
Trong bối cảnh toàn cầu đẩy mạnh phát triển bền vững, doanh nghiệp (DN) Việt Nam cần nhanh chóng chuyển đổi để không bị bỏ lại phía sau. Ông Nguyễn Quang Vinh, Phó Chủ tịch VCCI, Chủ tịch VBCSD, nhấn mạnh rằng việc xanh hóa nền kinh tế là cơ hội để DN không chỉ tồn tại mà còn phát triển bền vững. Tư duy kinh doanh bền vững từ lãnh đạo là yếu tố quyết định để DN bắt kịp xu thế và tạo ra giá trị dài hạn.
Theo ông DN cần chuẩn bị gì trước xu thế xanh hóa nền kinh tế?
Trước tiên, DN cần chuyển đổi nhận thức, tư duy kinh doanh. Bắt đầu từ người đứng đầu DN. Tư duy chiến lược quyết định hành động. Chuyển đổi từ tư duy kinh doanh vị lợi nhuận sang kinh doanh bền vững, kinh doanh vị tự nhiên là yếu tố nòng cốt để đảm bảo sự trường tồn của DN nói riêng và nền kinh tế nói chung.
Tôi rất thích quan điểm “Lãnh đạo chính là nhìn thấy cơ hội từ thách thức, từ đó nhà lãnh đạo cần giữ vững niềm tin, hy vọng và dẫn lối hành động tích cực”. Từ tư duy đó, nhà lãnh đạo DN cần nhìn nhận phát triển bền vững không phải là gánh nặng hay chi phí, mà là sự đầu tư và đón đầu cơ hội.
Đồng thời, các nhà lãnh đạo DN cũng cần định nghĩa lại về tiêu chuẩn thành công của DN ngày nay. Thay vì dùng tiêu chuẩn doanh thu, lợi nhuận, lợi ích cổ đông hay những con số tài chính là thước đo duy nhất, thì giờ đây DN cần xác định thành công bao gồm khả năng thích ứng, chống chịu và phục hồi trước những thách thức chưa từng có trong tiền lệ; hay DN cần gắn kết thành công, tăng trưởng dài hạn của mình với lợi ích bền vững của cộng đồng, xã hội và môi trường. Chỉ khi cân bằng được chiếc kiềng 3 chân: kinh tế - xã hội – môi trường, DN mới có thể thành công và tạo giá trị mới trong thời đại ngày nay.
Thứ hai, khi đã chuyển đổi nhận thức, “tái định nghĩa” lại thành công của DN theo hướng nêu trên, DN cần có sự tham gia, gắn kết chặt chẽ của các thành viên Hội đồng quản trị hay các lãnh đạo ở cấp cao nhất của DN trong việc xây dựng và triển khai chiến lược phát triển bền vững DN. Trong những năm gần đây, các DN Việt Nam cũng đang quan tâm hơn đến các nội hàm về ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị). Thế nhưng, vẫn có nhiều DN làm phát triển bền vững, ESG theo phong trào, tách rời và độc lập với chiến lược kinh doanh của công ty. Điều này sẽ không tạo ra một nền tảng vững chắc thực sự giúp DN phát triển bền vững. Thay vào đó, các chiến lược ESG cần được tích hợp vào chiến lược kinh doanh tổng thể của công ty, tạo nên một khối thống nhất và vững chắc.
Thứ ba, DN cần quan tâm đầu tư nâng cao năng lực quản trị công ty bền vững, thực hiện trách nhiệm giải trình hiệu quả hơn.
Trách nhiệm giải trình (accountability) được OECD đánh giá là một trong những tiêu chuẩn cốt lõi của quản trị công ty tốt và luôn song hành cùng tính minh bạch và công bố thông tin. Hiện nay, áp lực ứng phó với biến đổi khí hậu ngày càng mạnh mẽ, thì thực hiện trách nhiệm giải trình, công bố thông tin liên quan đến các mục tiêu khí hậu đang được cộng đồng DN thế giới rất quan tâm.
Tại Việt Nam với hơn 96% là DN SME có nguồn lực hữu hạn, chúng tôi khuyến khích cộng đồng DN nghiên cứu, áp dụng Bộ chỉ số DN bền vững (CSI) do VBCSD-VCCI chủ trì xây dựng.
Các DN vẫn hay than phiền rằng muốn làm phát triển bền vững mà không tiếp cận được nguồn vốn xanh. Thế nhưng, muốn nhận vốn xanh, các DN phải “mở cửa” thông tin. Chỉ khi có thông tin phát triển bền vững thì DN mới có thể lọt vào “mắt xanh” của các tổ chức tài chính quốc tế.
Do đó, khi thực hiện tốt trách nhiệm giải trình, làm tốt công tác tổng hợp và báo cáo thông tin minh bạch, DN có thể tự mình mở ra cánh cửa đến với các nhà đầu tư và thị trường quốc tế rộng lớn nói riêng, và hiện thực hóa chiến lược phát triển bền vững DN nói chung.
Thứ tư, DN cần quan tâm, đầu tư thúc đẩy chuyển đổi chuỗi giá trị.
Đây là một xu thế nổi bật trong cộng đồng DN quốc tế. Vì sao các DN thế giới hiện nay đặt nhiều ưu tiên cho nỗ lực chuyển đổi chuỗi giá trị? Lấy ví dụ từ mục tiêu Net Zero vào năm 2050, để đạt được mục tiêu này, DN cần quản lý được nguồn phải thải thuộc Scope 3. Khoảng 90-99% phát thải khí nhà kính của DN thuộc Scope 3, tức là phát thải không đến từ hoạt động vận hành của chính DN mà đến từ chuỗi giá trị của họ. Như vậy, nếu không chuyển đổi chuỗi giá trị, không tăng cường sự tham gia và nâng cao năng lực cho các nhà cung cấp, các bên liên quan trong chuỗi giá trị của DN, từ đó tạo thành một hệ sinh thái bền vững của DN thì DN sẽ không thể hiện thực hóa chính các mục tiêu phát triển bền vững của mình.
Thứ năm, DN cần thực hiện mạnh mẽ hơn nữa đổi mới sáng tạo và hợp tác đa bên.
Đổi mới sáng tạo trong cách tiếp cận và triển khai chiến lược phát triển bền vững DN. Về cách tiếp cận phát triển bền vững, DN cần hiểu đúng và phân biệt rõ giữa việc thực hiện trách nhiệm xã hội DN và thực hiện phát triển bền vững, bởi trách nhiệm xã hội DN không bao hàm hết được các nội hàm của phát triển bền vững.
Bên cạnh đó, không có bất kỳ DN, tổ chức nào có thể đi một mình trên hành trình chuyển đổi xanh, mà đều cần tới sự hợp tác với các bên liên quan. Hợp tác đa bên sẽ giúp mang những nguồn lực khác nhau, chuyên môn khác nhau, kết nối những mắt xích trong hệ sinh thái để cùng nhau giải quyết 1 vấn đề mà tất cả mọi người cùng gặp phải.
Thứ sáu, DN cần quan tâm đến thực hiện chuyển đổi kép. chuyển đổi số, phát triển các giải pháp công nghệ mới cần song hành, bổ trợ cho chuyển đổi xanh. Các giải pháp công nghê, chuyển đổi số đóng góp tích cực vào nỗ lực phát triển xanh và bền vững của cộng đồng DN, của các quốc gia, nhưng cũng tiềm ẩn các rủi ro cần được quản lý chặt chẽ.
Vậy sự chuyển động chính sách cần ra sao để đáp ứng đòi hỏi thực tế, thưa ông?
Phát triển bền vững là định hướng chiến lược và ưu tiên hàng đầu trong các chính sách của Đảng, Nhà nước Việt Nam hiện nay. Sau chuỗi 11 lần liên tiếp tổ chức của Diễn đàn VCSF từ năm 2014 và Hội nghị toàn quốc về Phát triển bền vững vào các năm 2018, 2019 do VCCI chủ trì tổ chức, nhiều kiến nghị chính sách đã được trình lên Chính phủ, làm đầu vào cho các chính sách quan trọng như: Chỉ thị 13/CT-TTg về Phát triển bền vững lần đầu tiên của Chính phủ; Quyết định 1362/QĐ-TTg Phê duyệt kế hoạch Phát triển bền vững DN khu vực tư nhân đến năm 2025, tầm nhìn 2030; Nghị quyết 136/NQ-CP về Phát triển bền vững,…
Đồng thời, vai trò quan trọng của cộng đồng DN trong phát triển kinh tế, xã hội, đóng góp vào sự phồn vinh, thịnh vượng dài hạn của quốc gia đã một lần nữa được khẳng định tại Nghị quyết 41 về phát huy vai trò đội ngũ doanh nhân trong tình hình mới của Bộ chính trị được ban hành cuối năm qua. Do đó, tôi tin rằng trong thời gian tới, sẽ có nhiều chính sách tạo thuận lợi hơn nữa hỗ trợ cộng đồng DN thực hành kinh doanh bền vững, kinh doanh có trách nhiệm. Đây chính là những lợi thế quan trọng cho DN Việt Nam phát triển bền vững.
Tuy nhiên, trong thời gian tới, để đáp ứng đòi hỏi thực tế, tạo lập môi trường thực thi kinh doanh bền vững thuận lợi nhất, Chính phủ cần khuyến khích thúc đẩy chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, phát triển thị trường hàng hoá, thị trường trao đổi hạn ngạch tín chỉ phát thải carbon, nhất là cần phải tiếp tục định hướng để phát triển thêm nhiều ngành nghề mới theo hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn... Đồng thời, ban hành các cơ chế chính sách ưu đãi, hỗ trợ DN chuyển đổi công nghệ, phát triển các trung tâm phát triển sản phẩm, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo…, trong đó cần có những hướng dẫn cụ thể, triển khai thí điểm (sandbox) về chuyển đổi xanh. Xây dựng riêng một bộ Luật về Kinh tế tuần hoàn cũng là một bước đi mạnh mẽ để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang mô hình kinh tế ưu việt này.
Chính phủ cũng cần nghiên cứu thể chế hóa hoạt động lập báo cáo bền vững, tích hợp nhiều báo cáo trong một như một công cụ bắt buộc để công bố và quản lý thông tin DN. Đồng thời, Chính phủ cần có chương trình dài hạn về việc xây dựng cơ sở dữ liệu thống nhất về báo cáo bền vững của Việt Nam.
Đặc biệt, các cơ quan quản lý cần chuyển đổi tư duy xây dựng chính sách, tư duy quản lý, giám sát; người dân, xã hội cần chuyển đổi tư duy trong lối sống, lối tiêu dùng, từ “xám” sang “xanh”.
Từ phía VCCI, với vai trò là tổ chức quốc gia đại diện và tập hợp cộng đồng DN, cộng đồng kinh doanh tại Việt Nam, trong nhiều năm qua, VCCI đã phối hợp với nhiều bộ, ngành để luôn đồng hành cùng DN, không chỉ tạo ra những diễn đàn trao đổi, đối thoại giữa DN và cơ quan hữu quan nhằm tháo gỡ vướng mắc, mà đồng thời còn đưa ra những chia sẻ, kinh nghiệp về mô hình PTBV cho các DN học hỏi, tìm hiểu mô hình phù hợp nhất, và VCSF là một ví dụ điển hình.
VCCI cũng đã xây dựng và công bố các bộ chỉ số thúc đẩy chuyển đổi bền vững hướng tới các đối tác khác nhau. Đơn cử như Chỉ số Xanh cấp tỉnh (PGI) để thúc đẩy các tỉnh, thành phố tại Việt Nam quan tâm hơn tới phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường; hay Bộ chỉ số DN bền vững (CSI) để thúc đẩy cộng đồng DN thực hiện quản trị DN bền vững, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh của chính DN và chuyển đổi sang kinh doanh có trách nhiệm. Hiện nay, VCCI, thông qua đầu mối là VBCSD, cũng đang phối hợp với tổ chức IDH Việt Nam, triển khai Sáng kiến Thúc đẩy Khu công nghiệp bền vững Việt Nam, trong đó có xây dựng và lan tỏa Bộ chỉ số Khu công nghiệp bền vững (SIP Index).
Chúng tôi hy vọng rằng thông qua những hoạt động kết nối, hợp tác, hỗ trợ cộng đồng DN phát triển bền vững và kiến nghị chính sách tới Chính phủ, hành trình chuyển đổi xanh của cộng đồng DN Việt Nam sẽ thuận lợi hơn. Các DN cũng sẽ được tiếp thêm động lực để duy trì cam kết mạnh mẽ với phát triển bền vững, niềm tin được bồi đắp và cùng chung tay kiến tạo một thế giới tốt đẹp hơn thông qua kinh doanh tốt hơn.
Trân trọng cảm ơn ông!
Nguồn: Vietnam Business Forum
03 - 08/3/2025
18-19/02/2025
Vishakhapatnam, Andhra Pradesh, Ấn Độ