Đưa các sản phẩm OCOP từ làng nghề tới với thị trường quốc tế

Vừa qua, Hội đồng Giám khảo quốc tế thuộc Hội đồng Thủ công Thế giới đã có một tuần làm việc tại Việt Nam nhằm khảo sát đánh giá làng nghề truyền thống gốm sứ Bát Tràng và làng dệt lụa tơ tằm Vạn Phúc của thành phố Hà Nội đề cử trở thành thành viên Mạng lưới thành phố thủ công sáng tạo toàn cầu. Theo các chuyên gia của đoàn khảo sát, bên cạnh việc phát huy các giá trị truyền thống thì các làng nghề của Hà Nội cũng cần tiếp thu, sáng tạo các mẫu mã sản phẩm mới phù hợp với văn hóa và thị hiếu của các nước phát triển. Từ đó, thúc đẩy xuất khẩu các sản phẩm thủ công mỹ nghệ ra Thế giới, nâng cao giá trị các sản phẩm làng nghề của Thủ đô.

Hội đồng Giám khảo quốc tế thuộc Hội đồng Thủ công Thế giới thăm và làm việc tại làng nghề truyền thống gốm sứ Bát Tràng

Hơn 27% sản phẩm OCOP từ làng nghề

Thủ đô Hà Nội - “cái nôi” của hơn 1.350 làng nghề và làng có nghề, hội tụ 47/52 nghề truyền thống của cả nước. Đây là dư địa lớn để thành phố phát triển sản phẩm Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Đến nay, nhiều sản phẩm làng nghề đã được đánh giá, phân hạng trong Chương trình OCOP, giúp sản phẩm hoàn thiện hơn về mẫu mã, chất lượng, tăng sức cạnh tranh trên thị trường, gia tăng giá trị...

Theo báo cáo của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội, toàn thành phố hiện có hơn 1.350 làng nghề và làng có nghề. Trong đó, có 334 làng nghề, nghề truyền thống và làng nghề truyền thống được UBND thành phố công nhận thuộc địa bàn 25 quận, huyện, thị xã gồm: 269 làng được công nhận danh hiệu Làng nghề, 60 làng được công nhận danh hiệu Làng nghề truyền thống, 5 nghề được công nhận Nghề truyền thống.

Thực tế, bảo tồn, phát triển làng nghề đóng vai trò quan trọng trong sự chuyển đổi cơ cấu kinh tế khu vực nông thôn, đặc biệt ở các địa phương có làng nghề. Tổng doanh thu hằng năm của 334 làng nghề, làng nghề truyền thống đạt trên 24.000 tỷ đồng/năm. Các làng nghề đã có sự tăng trưởng cả về doanh thu, giá trị sản xuất và giá trị xuất khẩu qua các năm, trong đó, một số làng nghề có doanh thu/năm cao như làng nghề điêu khắc mỹ nghệ Sơn Đồng; làng nghề bánh kẹo dệt kim La Phù; làng nghề chế biến nông sản thực phẩm Minh Khai; làng nghề cơ khí nông cụ Phùng Xá; làng nghề đồ mộc - may thôn Hữu Bằng, làng nghề truyền thống mỹ nghệ Thiết Úng…

Các sản phẩm gốm sứ được làm tỉ mỉ tới từng chi tiết

Thu nhập bình quân của người lao động ở các làng nghề cao hơn nhiều so với lao động thuần nông, mức thu nhập bình quân phổ biến ở mức 7 triệu đồng/lao động/tháng. Các làng nghề khác nhau, mức thu nhập của các lao động cũng có sự khác nhau như: Làng nghề mây tre đan thu nhập bình quân lao động đạt 5-6 triệu đồng/người/tháng, điêu khắc mỹ nghệ bình quân lao động đạt 10-15 triệu đồng/người/tháng.

Làng nghề chính là dư địa lớn để Hà Nội phát triển Chương trình OCOP. Theo Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội, lũy kế từ năm 2019 đến nay, Hà Nội đánh giá, phân hạng được 2.711 sản phẩm. Trong đó có 6 sản phẩm 5 sao, 12 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 1.473 sản phẩm 4 sao và 1.220 sản phẩm 3 sao. Riêng đối với khu vực làng nghề, thành phố có 745/2.711 sản phẩm (chiếm 27,48%).

“Sản phẩm làng nghề đa dạng chủng loại, mẫu mã đẹp, chất lượng tốt, một số có thế mạnh cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước, như: Sản phẩm may mặc, gốm sứ, dệt và thêu ren truyền thống, đồ gỗ phục vụ tiêu dùng và xây dựng, cơ khí, chế biến nông sản thực phẩm…”, Phó Chánh Văn phòng Thường trực Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội Nguyễn Văn Chí cho biết.

Hội đồng Giám khảo quốc tế thuộc Hội đồng Thủ công Thế giới thăm và làm việc tại làng nghề lụa Vạn Phúc

Tăng giá trị sản phầm hàng hoá, đáp ứng nhu cầu xuất khẩu

Theo Bộ Trưởng Bộ NNPT&NT Lê Minh Hoan: Sản phẩm OCOP là giá trị, bản sắc Việt Nam, sản phẩm OCOP cần được cạnh tranh bằng giá trị văn hóa khi tiếp cận thị trường. Ngày nay, người tiêu dùng không chỉ mua sản phẩm mà mua “câu chuyện tạo ra sản phẩm”, do vậy, câu chuyện càng đặc biệt thì giá cả càng khác biệt, càng dễ truyền thông và quảng bá sản phẩm đến thị trường. Vì thế, câu chuyện cần phải được xây dựng bằng các giá trị khác biệt về văn hóa, tri thức bản địa, phải được thể hiện trên bao bì, nhãn mác; câu chuyện không chỉ tạo cảm xúc cho người tiêu dùng, mà còn nâng cao niềm tự hào về quê hương, xứ sở. Đó phải là yếu tố tiên quyết và là khát vọng để các chủ thể xây dựng và hoàn thiện sản phẩm OCOP, đó là lợi thế của các sản phẩm OCOP từ làng nghề.

Còn với lãnh đạo sở NN &PT NT Hà Nội thì dù Chương trình OCOP của Hà Nội đi đúng hướng, về đích trước 1 năm song số lượng sản phẩm 5 sao được công nhận đến nay còn rất ít. Toàn thành phố mới có 6 sản phẩm được Hội đồng OCOP quốc gia đánh giá, phân hạng 5 sao (tương ứng với tiêu chuẩn sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu quốc tế). Bà Bùi Thị Hạnh Hiếu, Tổng Giám đốc Công ty CP Kinh doanh - Chế biến nông sản Bảo Minh, cho rằng muốn phát triển chuỗi sản phẩm OCOP bền vững, rất cần sự tham gia của các "nhà": Nhà nông, nhà khoa học, nhà sản xuất - chế biến, nhà bán lẻ, ngân hàng và cơ quan truyền thông. "Việc tham gia của các bên liên quan sẽ tạo nên quá trình hoàn hảo cho sản phẩm OCOP vươn xa" - bà nhận định.

Sản xuất sản phẩm mây tre làng Phú Vinh

Thành phố đã có nhiều chủ trương, chính sách, quan tâm hỗ trợ các làng nghề phát triển, góp phần gìn giữ, bảo tồn và phát triển nghề truyền thống, làng nghề, làng có nghề, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường cho sản phẩm. Trong đó, nhờ tham gia Chương trình OCOP, nhiều sản phẩm đã được hoàn thiện với chất lượng tốt, mẫu mã đẹp, có chứng nhận, tạo niềm tin trên thị trường.

Theo Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội, thời gian qua, Chương trình OCOP đã giúp làng nghề tập trung hơn vào đổi mới sáng tạo, hình thức mẫu mã… để sản phẩm làng nghề vừa gìn giữ được bản sắc văn hóa, hồn cốt của quê hương đất nước, đồng thời có bước cải tiến phù hợp xu thế hiện đại, hội nhập, khẳng định vị thế sản phẩm làng nghề Hà Nội trên thị trường cả nước và quốc tế. Chương trình OCOP góp phần bảo tồn, phát triển làng nghề, tạo động lực cho các thế hệ nghệ nhân, thợ giỏi truyền nghề cho thế hệ sau; giữ gìn, phát huy nét đẹp văn hóa, lịch sử của Thủ đô nghìn năm văn hiến.

Thời gian tới, thành phố tiếp tục hỗ trợ các làng nghề công tác đào tạo theo hình thức truyền nghề, nhân cấy nghề, xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích nghệ nhân, thợ giỏi tham gia đào tạo nghề, truyền nghề, chú trọng nghề truyền thống, cổ truyền, hợp tác quốc tế trong thiết kế mẫu mã sản phẩm, thúc đẩy mở rộng thị trường xuất khẩu… để phát triển sản phẩm OCOP nhiều hơn, chất lượng nâng cao hơn nữa.

Hiền Ngọc (Vietnam Business Forum)

Trang thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội