Hà Nội giữ gìn bản sắc văn hóa trong xây dựng nông thôn mới

Xác định văn hóa là nền tảng tinh thần, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, trong quá trình thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM), Hà Nội đã quan tâm bố trí nguồn lực, triển khai nhiều giải pháp đẩy mạnh việc thực hiện các tiêu chí về văn hóa. Qua đó, góp phần xây dựng đời sống văn hóa, nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân và bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.

Hà Nội chú trọng khai thác, bảo tồn giá trị văn hóa bản địa đa dạng, đặc sắc

Bảo tồn và phát huy

Nông thôn Hà Nội hội tụ đủ văn hóa xứ Đoài, Sơn Nam Thượng, Kinh Bắc..., chất chứa nét đặc trưng của vùng Đồng bằng sông Hồng. Giá trị văn hóa làng xã với những thực thể rõ nét như đình, chùa, miếu mạo… hay những nét đẹp từ phong tục, tập quán, tín ngưỡng đã hòa quyện vào văn hóa Thăng Long - Hà Nội, tạo nên một nền văn hóa đa sắc với hồn cốt, phong cách riêng, được ghi nhận và tôn vinh... Một trong những nét mới khi triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 là đảm bảo NTM phát triển hài hòa, bền vững, giàu bản sắc, nâng cao dân trí và chất lượng sống cho người dân. Bám sát mục tiêu trên, Hà Nội đã chú trọng khai thác, bảo tồn giá trị văn hóa bản địa đa dạng, đặc sắc, xem đó là tài sản quý cần bảo vệ và phát huy để nông thôn không chỉ giàu, đẹp mà còn đậm đà bản sắc văn hóa.

Theo Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Thị Tuyến trong quá trình xây dựng NTM, ngoài những tiêu chí cứng, các địa phương trên địa bàn thành phố rất chú trọng đến các tiêu chí văn hóa, nhất là trong xây dựng và phát huy công năng của các thiết chế văn hóa. Tiêu biểu là tại các xã, các mô hình câu lạc bộ, đội, nhóm sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, thể dục - thể thao… không ngừng được nhân rộng. Việc giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa nông thôn được chú trọng nhằm giữ gìn “hồn làng” Việt; góp phần không ngừng nâng cao đời sống tinh thần cho người dân nông thôn.

Nét đẹp văn hóa đất Thăng Long

Tại Xã Yên Mỹ (huyện Thanh Trì) lại có nét đẹp khác, đó là tổ chức nhà truyền thống để lưu giữ các hiện vật lịch sử của cộng đồng địa phương truyền lại cho các thế hệ sau. Hiện nhà truyền thống - “Bảo tàng làng Yên Mỹ" trưng bày hơn 300 hiện vật, chủ yếu là vật dụng gắn bó với lao động sản xuất, sinh hoạt hằng ngày, có hiện vật tuổi đời hơn 100 năm, được đóng góp từ hơn 80 cá nhân, như chiếc cối xay thóc thành gạo; xay gạo thành bột, các dụng cụ cày, bừa, dụng cụ sinh hoạt của nhà nông.

Mới đây, xã Đường Lâm (thị xã Sơn Tây) đã tổ chức chương trình “Trung thu làng cổ” năm 2024, với sự tham dự của 9 thôn. Bí thư Đảng ủy xã Đường Lâm Nguyễn Đăng Thạo nhấn mạnh, Đường Lâm là xã nông thôn mới đang thực hiện xây dựng nông thôn mới nâng cao. Các sự kiện văn hóa như chương trình “Trung thu làng cổ” được tổ chức có ý nghĩa bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, khôi phục những nét đẹp đậm đà bản sắc dân tộc ở vùng quê xứ Đoài; đồng thời tạo không gian văn hóa, điểm đến du lịch cho Làng cổ Đường Lâm, nhằm thu hút du khách trong nước và quốc tế.

Sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội

Chăm lo đời sống tinh thần

Theo Phó Chánh Văn phòng Thường trực Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội Nguyễn Văn Chí, quan điểm của Hà Nội trong xây dựng NTM là không rập khuôn mà khai thác thế mạnh, đặc trưng của mỗi địa phương. Trong đó, các giá trị truyền thống địa phương, tính đặc thù mỗi vùng miền được phát huy chứ không “mặc đồng phục” cho tất cả. Khi triển khai vào thực tế, các địa phương cũng rất sáng tạo trong chọn mô hình phát triển sản xuất đến xây dựng cảnh quan môi trường, giữ gìn những nét đặc sắc về văn hóa bản địa…

Ông Bùi Gia Điều (84 tuổi, là thành viên tích cực trong Câu lạc bộ Bóng chuyền hơi thôn) chia sẻ, nhà văn hóa có 2 sân bóng, chiều nào cũng hơn 40 người cao tuổi ra chơi bóng. Nhà văn hóa thôn 6 cũng là nơi sinh hoạt của câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau với nhiều hoạt động ý nghĩa. Hằng ngày, các thành viên còn gặp gỡ ở nhà văn hóa để trao đổi kinh nghiệm giữ gìn sức khỏe, thể dục dưỡng sinh, ca hát,...

Còn theo Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Đan Phượng Nguyễn Thị Quỳnh Lâm, toàn huyện có 129 thôn, làng nhưng có tới 131 nhà văn hóa. Có một số thôn ở xã Song Phượng và xã Trung Châu, mỗi nơi có 2 nhà văn hóa. Huyện Đan Phượng cũng lắp đặt 126 điểm dụng cụ thể dục, thể thao ngoài trời tại các nhà văn hóa thôn, vườn hoa, công viên phục vụ nhu cầu rèn luyện sức khỏe của nhân dân. Trong 7 năm (từ 2016 đến 2022), toàn huyện đã trích ngân sách 4,78 tỷ đồng hỗ trợ chi phí hoạt động thường xuyên của nhà văn hóa thôn, tổ dân phố.

Phó Chánh Văn phòng Thường trực Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội Nguyễn Văn Chí cho biết, thực hiện chương trình xây dựng NTM với người dân nông thôn là chủ thể, trung tâm của quá trình phát triển; mục tiêu cao nhất là nâng cao toàn diện đời sống vật chất, tinh thần của nông dân và cư dân nông thôn theo tiêu chí của hạnh phúc; xây dựng nông thôn hiện đại, phồn vinh, hạnh phúc, dân chủ, văn minh; nâng cao thu nhập cho nông dân và cư dân nông thôn, gắn với giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa địa phương. Trong giai đoạn mới, Hà Nội  tiếp tục tập trung các nguồn lực ở mức độ cao hơn mục tiêu xây dựng nông thôn mới của thành phố với những công trình điện, đường, trường, trạm, nhà văn hóa đều được đầu tư khang trang... Đặc biệt, trong số 19 tiêu chí của bộ Tiêu chí xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao có 2 tiêu chí liên quan đến lĩnh vực văn hóa, là: Tiêu chí số 6 về cơ sở vật chất văn hóa và tiêu chí số 16 về văn hóa. Đến thời điểm này, toàn thành phố có 2.339 nhà văn hóa/2.362 thôn, đạt tỷ lệ 99,3% số thôn có nhà văn hóa. Ở các thôn, xã ngày càng có nhiều phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân.

Minh Ngọc (Vietnam Business Forum)

Trang thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội