Sản phẩm OCOP Sơn Đồng – Mang nặng giá trị di sản văn hóa

Hoài Đức là vùng đất lưu giữ bản sắc văn hóa độc đáo của Hà Nội. Nổi bật trong số đó là làng nghề thủ công mỹ nghệ Sơn Đồng với lịch sử tồn tại và phát triển hàng trăm năm, góp phần khẳng định giá trị văn hóa địa phương và tạo dựng thương hiệu vang danh trong nước và quốc tế.

Làng nghề Sơn Đồng được ghi danh Kỷ lục Việt Nam với danh hiệu “Làng nghề tạc tượng và đồ thờ phụng Phật giáo lớn nhất Việt Nam

Năm 2007, làng nghề Sơn Đồng được ghi danh Kỷ lục Việt Nam với danh hiệu “Làng nghề tạc tượng và đồ thờ phụng Phật giáo lớn nhất Việt Nam”. Đây là niềm tự hào to lớn của người dân địa phương và là minh chứng cho sự phát triển vượt bậc của làng nghề.

Sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Sơn Đồng nổi tiếng khắp trong và ngoài nước về tượng, đồ thờ cúng, hoành phi, câu đối, án gian, cửa võng, sơn son thếp vàng, thếp bạc, phục vụ đời sống văn hóa tâm linh, tín ngưỡng của nhân dân và được nhiều khách hàng quốc tế ưa chuộng, đặc biệt là ở các quốc gia có Phật giáo phát triển.

Hiện nay, làng nghề Sơn Đồng có hơn 4.000 lao động làm nghề thủ công mỹ nghệ thường xuyên. Nhiều nghệ nhân tài hoa đã được tôn vinh, phong tặng danh hiệu nghệ nhân, góp phần gìn giữ và phát huy giá trị truyền thống của làng nghề. Dưới bàn tay tài hoa những người thợ làng nghề Sơn Đồng đã cho ra đời nhiều tác phẩm nghệ thuật có độ tinh xảo cao đậm đà bản sắc dân tộc. Thành quả mà những người thợ Sơn Đồng thu được sau bao ngày đêm miệt mài bên xưởng gỗ là tiếng thơm, không chỉ vang danh khắp mọi miền mà còn vang xa đến nhiều quốc gia trên thế giới. Hiện nay, sản phẩm của làng nghề mỹ nghệ Sơn Đồng không chỉ phục vụ đời sống văn hoá tâm linh, tín ngưỡng trong nước mà còn xuất khẩu ra nước ngoài như Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga,...

Người dân ở Sơn Đồng cho biết, khi bắt tay vào công việc họ luôn có đức tin về cõi thiện, thành kính hướng Phật, hay hiểu xa hơn đó chính là tinh thần trách nhiệm của người làm nghề gìn giữ và phát huy nghề của ông cha. Tuy trong quá trình chế tác có những nét chung, nhưng mỗi người nghệ nhân lại có bí quyết riêng để sản phẩm có những sắc thái độc đáo. Với đôi bàn tay tài hoa, những người thợ làng Sơn Đồng đã làm ra nhiều tác phẩm đòi hỏi độ tinh xảo cao như bức tượng Phật bà nghìn tay nghìn mắt, tượng ông Thiện, ông Ác, tượng La Hán, kiệu bát cống... Trên khắp cả nước, du khách đều có thể bắt gặp các tượng thờ do người thợ Sơn Đồng chế tác.

Theo nghệ nhân Nguyễn Viết Lợi, người có hơn 30 năm gắn bó với làng nghề Sơn Đồng :  Kỹ thuật sơn son thếp vàng trong nghệ thuật làm tượng ở Sơn Đồng rất tinh xảo và đòi hỏi nhiều công phu. Quá trình sơn tượng bắt đầu bằng việc “hom” tượng bằng sơn trộn đất phù sa, sau đó “bó” bằng sơn sống và sơn “thí”. Sau mỗi công đoạn, tượng được mài bằng đá và nước để tạo độ bóng và sự mịn màng trên bề mặt. Công đoạn này được lặp lại nhiều lần cho đến khi tượng đạt được độ bóng và độ mịn như mong muốn. Khi bề mặt tượng đã đạt được sự mịn màng, một lớp sơn phủ (gọi là sơn cầm thếp) được thoa lên tượng. Để làm cho sơn cầm thếp dính, người thợ sẽ dán vàng hoặc bạc (bạc, vàng quỳ) lên bề mặt tượng. Bột quỳ được sử dụng để làm cho sơn cầm thếp dính chặt vào bề mặt tượng. Để tạo ra bột quỳ, người ta nghiền vàng hoặc bạc thành bột và pha trộn với một số chất khác để tạo thành hỗn hợp có độ dính cao. Nguyên liệu chính để làm tượng và đồ thờ trong làng nghề Sơn Đồng bao gồm gỗ mít, gỗ dổi và vàng tâm. Người thợ phải dành rất nhiều thời gian và công sức để thổi hồn vào tượng, từ đó tạo ra những tác phẩm có hồn và sắc nét. Công đoạn này được coi là rất quan trọng trong quá trình làm tượng và đòi hỏi kinh nghiệm và sự tinh tế của người thợ. Để làm một tượng lớn, người thợ phải mất tới 40 công, còn tượng nhỏ thì chỉ mất khoảng 5-10 công.

Những năm qua, huyện Hoài Đức và xã Sơn Đồng luôn chú trọng thực hiện công tác bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống, quảng bá thương hiệu làng nghề thủ công mỹ nghệ Sơn Đồng, thông qua các hoạt động xúc tiến thương mại, trưng bày, triển lãm sản phẩm tại các sự kiện, hoạt động lớn do Trung ương, TP tổ chức.

Chủ tịch UBND xã Sơn Đồng ông Nguyễn Viết Hùng cho biết: Ngày 7/6/2024, Sở Công Thương Hà Nội, UBND huyện Hoài Đức công bố quyết định và trao giấy chứng nhận cho Trung tâm thiết kế, sáng tạo, giới thiệu, quảng bá và bán sản phẩm OCOP, sản phẩm mỹ nghệ xã Sơn Đồng.Các sản phẩm OCOP của xã đã thực sự phát huy được giá trị khi vừa khẳng định được chất lượng, vừa quảng bá được thương hiệu, đồng thời giúp người tiêu dùng tiếp cận được sản phẩm tốt. Tính đến nay xã đã có 06 sản phẩm được thành phố đánh giá phân hạng, công nhận 3 sao, 4 sao. Các sản phẩm OCOP hiện vẫn còn hạn gồm các sản phẩm: bình hoa sen gỗ, sản phẩm Đôi câu đối, sản phẩm tượng mẫu.

Công đoạn thếp vàng cho tượng

Trung tâm thiết kế sáng tạo, giới thiệu, quảng bá và bán sản phẩm OCOP, sản phẩm mỹ nghệ xã Sơn Đồng được giao Chi hội nghệ nhân thợ giỏi xã Sơn Đồng và 7 cơ sở liên kết trên địa bàn xã quản lý, vận hành và thời hạn công nhận của danh hiệu là 3 năm. Để phát huy hiệu quả hoạt động Trung tâm, Phó Chủ tịch UBND huyện Hoài Đức Nguyễn Trung Thuận cho biết: Trung tâm cần sớm thành lập Ban quản lý với số lượng, cơ cấu, thành phần phù hợp, xây dựng quy chế quản lý, hoạt động hiệu quả, đáp ứng tình hình thực tiễn làng nghề, đúng quy định của UBND TP. Hà Nội. Hằng năm, xây dựng các chương trình hoạt động đảm bảo khai thác hiệu quả các điều kiện, cơ sở hạ tầng đã đầu tư; hỗ trợ các cơ sở sản xuất thủ công mỹ nghệ trên địa bàn trong việc kết nối, quảng bá, mở rộng thị trường tiêu thụ.

Nguồn: Vietnam Business Forum

Trang thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội