Hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ cao bứt phá

Ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp công nghệ thông tin (Bộ KH&CN) cho biết, Việt Nam là nước đầu tiên ban hành Luật Công nghiệp Công nghệ số. Đây là cột mốc lịch sử hoàn thiện khung pháp lý để đưa Việt Nam trở thành trung tâm công nghệ số toàn cầu.  Luật Công nghiệp Công nghệ số, được Quốc hội khóa XV thông qua ngày 14/6/2025 và có hiệu lực từ 1/1/2026 (một số điều từ 1/7/2025).

Chính sách hỗ trợ tài chính vượt trội

Tại cuộc họp báo diễn ra cuối tháng 6 tại Bộ KH&CN, ông Nguyễn Khắc Lịch nhấn mạnh thêm: Để ngành công nghiệp công nghệ số trở thành động lực kinh tế chủ đạo với tốc độ tăng trưởng gấp 2-3 lần GDP, Luật đưa ra các ưu đãi vượt trội cho các dự án trọng điểm trong lĩnh vực công nghệ số, bán dẫn, AI, và trung tâm dữ liệu. Đây là bước đột phá trong chính sách phát triển  KH&CN, tạo cơ hội cho lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ của ngành công nghệ cao. Ví dụ: Các dự án có vốn từ 6.000 tỷ đồng trở lên được hưởng thuế suất 5% trong 37 năm, miễn thuế 6 năm, giảm 50% thuế trong 13 năm tiếp theo, cùng miễn giảm tiền thuê đất lên đến 22 năm và giảm 75% cho những năm còn lại.

Doanh nghiệp được hỗ trợ tài chính từ ngân sách, quỹ đầu tư phát triển, và được tính chi phí R&D (nghiên cứu khoa học) lên đến 200% chi phí thực tế để tính thuế thu nhập doanh nghiệp.

Các khu công nghệ số tập trung và dự án khởi nghiệp sáng tạo được hưởng ưu đãi tương tự các địa bàn đặc biệt khó khăn, tạo động lực mạnh mẽ cho doanh nghiệp công nghệ số.

Đáng chú ý, luật này đã xây dựng hành lang pháp lý đầu tiên về trí tuệ nhân tạo. Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia. AI hỗ trợ tự động hóa các quy trình trong sản xuất, y tế, giáo dục và dịch vụ công, giúp tăng năng suất và giảm chi phí.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của AI cũng đặt ra thách thức về đạo đức, an ninh mạng và quyền riêng tư, đòi hỏi một khung pháp lý minh bạch và hiệu quả. Luật Công nghiệp công nghệ số là hành lang pháp lý đầu tiên tại Việt Nam điều chỉnh cụ thể về AI, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc thể chế hóa các chủ trương của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Luật Công nghiệp Công nghệ số quy định rõ các nguyên tắc phát triển AI, kiểm soát rủi ro trong suốt vòng đời của hệ thống trí tuệ nhân tạo, là một trong những nguyên tắc phát triển, cung cấp, triển khai, sử dụng trí tuệ nhân tạo; yêu cầu về giám sát và kiểm tra đối với hệ thống trí tuệ nhân tạo rủi ro cao, tác động lớn.

Phát triển hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn Việt Nam

Lần đầu tiên công nghiệp bán dẫn được định vị và pháp lý hóa trong hệ thống pháp luật. Đây là cơ sở để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp bán dẫn - một ngành công nghiệp quan trọng, có vai trò, tác động đến rất nhiều ngành lĩnh vực trong kỷ nguyên số ngày nay. Luật CN CNS  đã quy định các nguyên tắc phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam với trọng tâm là phát triển chip bán dẫn có tính đột phá trong các ngành, lĩnh vực; liên kết chặt chẽ với hệ sinh thái bán dẫn toàn cầu; Phát triển công nghiệp bán dẫn phải đồng bộ với công nghiệp điện tử; Khuyến khích thu hút đầu tư nước ngoài, huy động nguồn lực trong và ngoài nước nhằm thúc đẩy phát triển công nghiệp bán dẫn, hướng tới làm chủ công nghệ, thiết kế và sản xuất chip bán dẫn.

Trong đó, Luật CN CNS đã đưa ra cơ chế chính sách đặc thù cho phát triển công nghiệp bán dẫn toàn diện, đầy đủ chuỗi cung ứng từ đầu vào là sản xuất phụ trợ, đến đầu ra là doanh nghiệp điện tử. Đây là cách tiếp cận chính sách mới để nhằm phát triển hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn Việt Nam gắn với hệ sinh thái bán dẫn toàn cầu; đưa Việt Nam trở thành một vị trí quan trọng trong chuỗi bán dẫn toàn cầu.

Theo báo cáo của một số tổ chức quốc tế thì hơn 1/5 dân số Việt Nam sở hữu tiền mã hóa, đứng thứ hai toàn cầu (Triple-A 2024), xếp thứ ba thế giới về chấp nhận tiền điện tử của người dân (The 2023 Global Crypto Adoption Index, Chainalysis). Tuy nhiên, chưa có hành lang pháp lý đối với tiền mã hóa, một loại tài sản số. Luật Công nghiệp công nghệ số đóng vai trò làm cơ sở quan trọng để định hình hành lang pháp lý đối với tài sản số, đảm bảo quyền sở hữu, giao dịch và bảo mật tài sản số. Đây là một yêu cầu cấp thiết của thực tiễn phát triển của đất nước hiện nay. Ngoài ra, luật còn khuyến khích đổi mới công nghệ, hỗ trợ phát triển các nền tảng blockchain. Đồng thời, bảo vệ người dùng trước các rủi ro như lừa đảo hoặc mất mát tài sản số do thiếu quy định. Qua đó, Luật Công nghiệp công nghệ số góp phần xây dựng một hệ sinh thái số minh bạch, bền vững và thúc đẩy kinh tế số phát triển.

Lê Hiền (Vietnam Business Forum)