Sở hữu trí tuệ - Lá chắn đầu tiên cho động lực đổi mới sáng tạo

Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, hơn 3.270 vụ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) đã được phát hiện và xử lý, gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng.

Ngày 26/8/2025, Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp (DĐDN) phối hợp cùng Công ty Luật TAT Law Firm và Tạp chí SHTT và Sáng tạo đồng tổ chức “Diễn đàn: Hoàn thiện chính sách tài sản trí tuệ – Động lực cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo”.

Phát biểu tại diễn đàn, Ông Võ Tân Thành – Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết: “Theo đánh giá của PwC Việt Nam, năm 2023, tài sản vô hình chiếm trung bình 53% giá trị doanh nghiệp toàn cầu, trong khi tại Việt Nam con số này mới chỉ đạt 26%. Cục SHTT cho biết, dù Việt Nam đã có hơn 700.000 nhãn hiệu được bảo hộ, nhưng mỗi năm vẫn xảy ra hàng nghìn vụ xâm phạm, riêng năm 2024 đã có hơn 2.000 vụ, với giá trị hàng hóa vi phạm lên tới hàng trăm tỷ đồng.

Đổi mới sáng tạo là động lực tăng trưởng mới

Dù Việt Nam đã đi qua giai đoạn tăng trưởng nhờ tài nguyên và lao động giá rẻ. Nhưng hai yếu tố này hiện không còn là lợi thế bền vững. Nghị quyết 57-NQ/TW (về phát triển KH&CN đến năm 2030) và Nghị quyết 68-NQ/TW (về phát triển thị trường KH&CN) đã khẳng định: đổi mới sáng tạo là động lực tăng trưởng mới, và thể chế bảo hộ tài sản trí tuệ là nền móng cần được ưu tiên hoàn thiện.

Tuy nhiên, trên thực tế, hành lang pháp lý về SHTT tại Việt Nam vẫn tồn tại nhiều “lỗ hổng sinh tử”. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, hơn 3.270 vụ xâm phạm quyền SHTT đã được phát hiện và xử lý, gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng. Không chỉ các doanh nghiệp nhỏ lẻ, mà cả những thương hiệu lớn như Nhựa Bình Minh, cà phê Trung Nguyên… cũng bị làm giả bao bì, nhãn hiệu, tên thương mại một cách trắng trợn.

Tại diễn đàn, Luật sư Trương Anh Tú – Chủ tịch TAT Law Film – Uỷ viên thường vụ TƯ Hội Kinh tế, Môi trường Việt Nam đã kiến nghị 4 nhóm giải pháp: (i), thành lập Tòa chuyên trách về SHTT, với đội ngũ thẩm phán, thư ký được đào tạo chuyên sâu, để không còn những bản án thiếu tính chuyên môn khiến cả hệ thống hành chính lúng túng; (ii) mở rộng cơ chế giám định độc lập, phá thế độc quyền hiện nay, đồng thời giám sát nghiêm khắc về năng lực và đạo đức của giám định viên; (iii) xây dựng quy chuẩn đánh giá tổn thất thương hiệu không chỉ dựa trên doanh thu, mà còn tính đến thiệt hại vô hình về uy tín, danh tiếng – yếu tố sống còn của mọi thương hiệu; (iv) tăng cường giám sát việc thực thi pháp luật SHTT, đảm bảo những người xử lý vụ việc có đủ chuyên môn, bản lĩnh và liêm chính, không để doanh nghiệp chân chính bị thiệt thòi.

SHTT – hệ miễn dịch cho doanh nghiệp Việt

Trong nền kinh tế số, nơi giá trị vô hình ngày càng chiếm tỷ trọng lớn, SHTT chính là “hệ miễn dịch” của doanh nghiệp Việt. Nếu không được bảo vệ, sáng tạo sẽ bị đánh cắp, niềm tin sẽ bị bào mòn, và thương hiệu Việt sẽ khó đứng vững trên thị trường toàn cầu.

Diễn đàn đã góp phần khẳng định rằng SHTT phải được coi là lá chắn đầu tiên để bảo vệ động lực đổi mới sáng tạo. Không có SHTT, không thể có đổi mới sáng tạo. Không có đổi mới sáng tạo, Việt Nam sẽ mãi mắc kẹt trong bẫy thu nhập trung bình. Mỗi thương hiệu Việt được bảo vệ thành công, chính là một phần danh dự và sức mạnh của Tổ quốc.

Thông điệp mạnh mẽ này không chỉ khép lại một diễn đàn mà còn mở ra một tầm nhìn dài hạn cho hệ thống pháp luật và doanh nghiệp: phải bảo vệ sáng tạo như bảo vệ nguồn lực phát triển. Trong nền kinh tế số, nơi tài sản vô hình ngày càng chiếm tỷ trọng lớn, thì quyền SHTT chính là “hệ miễn dịch” giúp thương hiệu Việt không bị đánh cắp, không bị xóa sổ, không bị đánh bật khỏi thị trường toàn cầu.

Nguồn: Vietnam Business Forum