Giải ngân đầu tư công… vẫn chậm

Đầu tư công tiếp tục giữ vai trò trụ cột trong chiến lược phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, đặc biệt tại các dự án hạ tầng trọng điểm quốc gia và vùng kinh tế chiến lược. Tuy nhiên, tốc độ giải ngân chậm đang là điểm nghẽn lớn, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư và nhịp độ phát triển kinh tế.

Triển khai nhanh - hiệu quả cao

Dự án đường dây 500kV mạch 3 từ Quảng Trạch (tỉnh Quảng Bình cũ) đến Phố Nối (Hưng Yên) với chiều dài hơn 500km, tổng mức đầu tư gần 3.000 tỷ đồng dưới sự chỉ đạo sát sao của Thủ tướng Chính phủ đã được triển khai và đưa vào bàn giao vận hành sau 7 tháng thi công. Đây là dự án trải dài trên nhiều tỉnh, thành phố với khối lượng giải phóng mặt bằng và chính sách đền bù rất khác nhau nhưng đã được hoàn thành trong một thời hạn kỷ lục. Với dự án và công trình có quy mô tương đương trước kia phải thi công trong khoảng 4 năm.

Ngoài ra, dự án xây dựng cầu Phong Châu (Phú Thọ cũ) kể từ khi có quyết định triển khai theo hình thức chỉ định thầu, đơn vị thi công là Binh đoàn 12, theo nguồn vốn khẩn cấp của Chính phủ chỉ sau 10 tháng cầu đã hoàn thành để đưa vào khai thác.

Đây là hai ví dụ điển hình minh chứng rõ nét cho hiệu quả trong thực hiện đầu tư công khi có sự chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ, phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương và đơn vị thi công. Tiến độ nhanh kỷ lục, tiết kiệm thời gian, chi phí, đảm bảo chất lượng cho thấy nếu được tổ chức tốt, đầu tư công có thể tạo đột phá về hạ tầng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh năng lượng và giao thông chiến lược cho đất nước.

TS.Nguyễn Đức Kiên - Đại biểu Quốc hội khóa XII, XIII, XIV, nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng cho rằng, từ hai kinh nghiệm thành công trên cho thấy “các cơ quan quản lý nhà nước và dư luận xã hội vẫn còn nhìn nhận các vấn đề đầu tư công chưa chú trọng đến hiệu quả thực chất mà chỉ quan tâm đến trình tự, thủ tục do tự chúng ta nghĩ ra, được quy định trong các văn bản pháp quy của Quốc hội và Chính phủ”.

Theo ông Kiên, trong kỷ nguyên mới muốn đất nước vươn mình, nền kinh tế tăng trưởng với tốc độ cao – khoảng 10%/ năm thì Việt Nam phải đổi mới tư duy về đầu tư công, chú trọng đến hiệu quả, nuôi dưỡng và hình thành các doanh nghiệp Việt có đủ khả năng vươn tầm ra khu vực và thế giới, tránh tình trạng vì sợ trách nhiệm dùng vỏ bọc chất lượng công trình và bình đẳng trong nền kinh tế thị trường để áp dụng những thủ tục cũ làm hạn chế sự tăng trưởng của kinh tế.

Đặc biệt, để triển khai nhanh siêu dự án đường sắt Việt Nam, ngay trong năm 2025 phải tiến hành chỉ định thầu đối với các gói thầu về hạ tầng của đường sắt, tiến hành đàm phán mua giấy phép sản xuất đối với đầu máy toa xe và thông tin tín hiệu để đảm bảo chậm nhất đến tháng 12 phải triển khai được và hoàn thành trong nhiệm kỳ 2026 – 2030,…

Nâng cao mức giải ngân trong thời gian tới

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, đến hết tháng 9/2025, tổng vốn giải ngân đầu tư công ước đạt 440.402,3 tỷ đồng tương đương khoảng 50% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Trong đó, có 9 bộ, cơ quan Trung ương và 17 địa phương có tỷ lệ ước giải ngân đạt từ mức bình quân chung cả nước.

Đó là: Ngân hàng Phát triển, Ngân hàng Chính sách xã hội, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Văn phòng Trung ương Đảng, Đài Tiếng nói Việt Nam, Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Bộ Quốc phòng, Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam. Và các địa phương như: Hà Tĩnh, Thanh Hóa, Ninh Bình, Lào Cai, Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Ninh, Gia Lai, Hải Phòng, Tây Ninh, Nghệ An, Quảng Ngãi, Điện Biên, Thừa Thiên Huế, Quảng Ninh, Lạng Sơn và Đồng Tháp.

Đáng chú ý, trong bối cảnh một số địa phương thực hiện chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương hai cấp, cũng như phải chịu ảnh hưởng lớn bởi thời tiết xấu tại Bắc Trung Bộ và miền núi phía Bắc nhiều địa phương vẫn duy trì tiến độ giải ngân vượt trên 60% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao như: Hà Tĩnh (110%), Thanh Hóa (92%), Ninh Bình (91%),…

Để hoàn thành mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, góp phần thúc đẩy tăng trưởng cả năm đạt 8,3 - 8,5, Bộ Tài chính đã đề nghị các bộ, ngành và địa phương tiếp tục thực hiện nghiêm chỉ đạo tại Nghị quyết 273/NQ-CP ngày 9/9/2025 của Chính phủ cùng các công điện số 162/CĐ-TTg ngày 11/9/2025 và số 169/CĐ-TTg ngày 21/9/2025 của Thủ tướng Chính phủ.

Theo Bộ Tài chính, các đơn vị cần nghiêm túc rút kinh nghiệm và triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp nhằm khắc phục tồn tại, đẩy nhanh tiến độ giải ngân trong những tháng cuối năm. Trong đó, khẩn trương kiện toàn bộ máy, ổn định nhân sự, bố trí cán bộ có đủ năng lực chuyên môn tại các đơn vị hành chính chuyển sang mô hình chính quyền hai cấp để quản lý và triển khai các dự án, đặc biệt là tại vùng sâu, vùng xa. Việc phân cấp chủ đầu tư dự án cấp xã cần được thực hiện gắn với nguồn lực và năng lực thực hiện. Đồng thời, các bộ, ngành liên quan được yêu cầu phối hợp chặt chẽ trong rà soát, đề xuất phương án xử lý vướng mắc về phân cấp, phân quyền, thẩm quyền quản lý đầu tư công theo mô hình chính quyền hai cấp.

Về cơ chế, chính sách, Bộ Tài chính kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương trình cấp có thẩm quyền ban hành Nghị quyết để tháo gỡ vướng mắc trong thi hành Luật Đất đai 2024 với các dự án đầu tư công khẩn cấp và dự án phục vụ Hội nghị APEC. Liên quan đến công tác tổ chức triển khai, các đơn vị cần phân công cụ thể cán bộ phụ trách từng dự án, lập kế hoạch giải ngân chi tiết cho từng dự án và kiểm soát tiến độ theo từng tuần, tháng, quý. Đồng thời, tập trung đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, tháo gỡ kịp thời các khó khăn vướng mắc về đất đai, tài nguyên cũng như nguồn cung nguyên vật liệu

Đối với công tác nghiệm thu, thanh toán, phải lập hồ sơ thanh toán ngay đối với khối lượng hoàn thành đã được nghiệm thu tránh dồn vào thời điểm cuối năm, góp phần đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025.

Đối với các dự án trọng điểm quốc gia, đặc biệt trong lĩnh vực giao thông vận tải, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Xây dựng và các địa phương chỉ đạo nhà thầu, chủ đầu tư khẩn trương bù tiến độ bị chậm, hướng tới mục tiêu hoàn thành ít nhất 3.000km đường cao tốc, hơn 1.000km đường ven biển, cùng các công trình lớn như Cảng hàng không quốc tế Long Thành trong năm 2025. Đẩy nhanh công tác chuẩn bị đầu tư các tuyến đường sắt quan trọng, trong đó có đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam và các tuyến kết nối Việt Nam – Trung Quốc,…

Quỳnh Anh (Vietnam Business Forum)