Hồng Bàng kiến tạo “đô thị di sản”: Định vị đô thị lõi của Hải Phòng trong kỷ nguyên phát triển bền vững

Hồng Bàng không chỉ là nơi bắt đầu hành trình đô thị hóa của Hải Phòng mà còn là “lõi văn hóa - lịch sử” đã nuôi dưỡng bản sắc của thành phố Cảng suốt gần 140 năm. Trên từng tuyến phố, những công trình kiến trúc Pháp đa phong cách - từ cổ điển, Đông Dương đến Neo-Gothic, Art Deco và cùng hệ thống di tích tín ngưỡng, cách mạng hiện hữu như những “lớp trầm tích” của ký ức đô thị. Đây chính là nguồn lực văn hóa - kinh tế vô giá nếu được định vị và khai thác đúng cách trong thời kỳ chuyển dịch mô hình tăng trưởng.

Kiến trúc đặc sắc của Trung tâm phục vụ hành chính công thành phố (xưa là Tòa Đốc Lý)

Di sản - nền móng hình thành đô thị Hải Phòng hiện đại

Hơn 300 công trình kiến trúc Pháp của toàn thành phố, trong đó riêng phường Hồng Bàng sở hữu 113 công trình, đủ để khẳng định nơi đây là “bảo tàng đô thị sống” hiếm có. Nhà hát Lớn, Bưu điện, Tòa Đốc Lý, Ngân hàng Đông Dương, Nhà 8 mái, Nhà thương Fesquet… không chỉ là các di tích kiến trúc mà còn là biểu tượng của một giai đoạn Hải Phòng hội nhập, giao thương và mở cửa sớm bậc nhất Việt Nam.

Song hành với kiến trúc châu Âu, hệ thống di tích Đền Hạ, chùa An Lạc, đình Cam Lộ, đình Quỳnh, tháp Sở Dầu, trận địa pháo 37 ly… tạo nên tầng sâu bản sắc Việt - giữ gìn hồn cốt của một đô thị “bến cảng - thương cảng - văn hóa”. Những giá trị quý báu này, khiến Hồng Bàng trở thành không gian đô thị “độc nhất vô nhị” hội tụ cả ba lớp: di sản kiến trúc - di sản lịch sử - di sản cộng đồng.

Chủ tịch UBND phường Phạm Văn Đoan nhấn mạnh: Việc hình thành phường Hồng Bàng trên nền 6 phường cũ cùng một phần Gia Viên với 12,11 km² diện tích và hơn 113.000 dân mang lại một cấu trúc hài hòa giữa đô thị truyền thống và đô thị hiện đại. Đây chính là tiền đề để Hồng Bàng tiên phong xây dựng mô hình “đô thị di sản” ngay trong trung tâm thành phố.

Các đồng chí: Lê Thị Vân - Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường; Phạm Văn Đoan - Chủ tịch UBND phường cùng đại biểu nhấn nút triển khai mô hình“Công dân số Hồng Bàng”

Phát huy “dấu ấn đô thị cổ” để tạo năng lực cạnh tranh mới

Nhận thức rõ xu thế phát triển đô thị bền vững toàn cầu, Đảng ủy phường đã xác định tầm nhìn chiến lược: biến di sản thành động lực tăng trưởng, chuyển từ “bảo tồn thụ động” sang “kinh tế di sản”, tạo ra thương hiệu “Hồng Bàng - phường di sản”, góp phần định vị bản sắc Hải Phòng trên bản đồ các đô thị văn hóa.

Tuy nhiên, Hồng Bàng cũng đối mặt nhiều thách thức: xuống cấp công trình, sức ép dân số, sự thay thế bằng nhà cao tầng, nguy cơ thương mại hóa quá mức, biến đổi khí hậu và thị trường đầu cơ bất động sản. Điều đó đặt ra yêu cầu phải có một đề án tổng thể - chuyên sâu - bài bản, vừa bảo tồn vừa tái thiết khoa học.

Ban Chấp hành Đảng bộ phường Hồng Bàng, nhiệm kỳ 2025 - 2030 ra mắt Đại hội

Theo đó, lộ trình hành động với 7 trụ cột kiến tạo “đô thị di sản Hồng Bàng” được Đảng ủy phường đề xuất Thành ủy, HĐND, UBND, Uỷ ban MTTQ và các sở, ban, ngành thành phố quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn và phối hợp thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp như:

(1) Hoàn thiện thể chế - quy hoạch - quản trị di sản: Xây dựng cơ chế đặc thù, quy hoạch bảo tồn đô thị khoa học, phân vùng bảo tồn - phát triển, xác lập hành lang pháp lý đủ mạnh để bảo vệ tài nguyên di sản.

(2) Bảo tồn giá trị vật thể và phi vật thể: Phục hồi kiến trúc Pháp, số hóa di sản, xây dựng tour tham quan thực - ảo, giữ gìn lối sống và phong tục đô thị lõi để tạo nên “hồn cốt” Hồng Bàng.

(3) Khai thác kinh tế di sản - phát triển du lịch đô thị: Phát triển tour kiến trúc Pháp, kinh tế đêm, phố đi bộ mang bản sắc, dịch vụ ngân hàng - tài chính - văn phòng hạng sang trong các công trình di sản cải tạo chuẩn mực.

(4) Cải tạo - chỉnh trang - tái thiết đô thị thông minh: Hạ tầng giao thông, thoát nước, chống ngập, không gian công cộng được nâng cấp đồng bộ; phát triển các dự án đô thị ven sông (như sông Tam Bạc sau chỉnh trang) để tạo điểm nhấn cảnh quan và không gian sinh hoạt mới cho đô thị.

(5) Truyền thông - xây dựng thương hiệu “Hồng Bàng - đô thị di sản”: Tổ chức sự kiện văn hóa lớn, truyền thông đa nền tảng, giáo dục cộng đồng về giá trị di sản, phản biện xã hội với các dự án xâm hại cảnh quan.

(6) Nâng cao năng lực quản trị - chuyển đổi số - phát triển nguồn nhân lực: Hình thành đội ngũ cán bộ giỏi về quản lý di sản - quy hoạch - du lịch. Ứng dụng dữ liệu số trong quản lý di sản và xây dựng chính quyền số - đô thị thông minh.

(7) Tạo cơ chế đặc thù và huy động nguồn lực đa dạng: Áp dụng PPP, ODA, xã hội hóa; phân cấp mạnh cho chính quyền phường; ưu đãi thuế cho chủ sở hữu bảo tồn công trình và doanh nghiệp làm du lịch di sản.

Đồng chí Đỗ Mạnh Hiến, Phó bí thư Thường trực Thành ủy kiểm tra tiến độ thực hiện Dự án Đầu tư xây dựng công viên cây xanh nút giao Nam cầu

Chủ trương phát triển Hồng Bàng thành “đô thị di sản” không chỉ trả lại đúng vị thế cho một vùng đất giàu truyền thống mà còn mở ra một hướng phát triển kinh tế - văn hóa mang tính bền vững, hiện đại và có chiều sâu. Khi được triển khai đồng bộ, di sản sẽ trở thành nguồn lực nội sinh mạnh mẽ, tạo đà để Hồng Bàng bứt phá, góp phần đưa Hải Phòng trở thành đô thị văn minh - hiện đại - giàu bản sắc, xứng tầm thành phố trung tâm Vùng duyên hải Bắc Bộ.

Hà Thành (Vietnam Business Forum)