Lợi ích của phát triển nông nghiệp đô thị

Việc phát triển nông nghiệp đô thị (NNĐT) được tổ chức tốt, quy hoạch hợp lý, thì NNĐT có thể tạo ra nguồn lương thực, thực phẩm tươi sống và an toàn, tại chỗ góp phần to lớn vào việc đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của cư dân đô thị tại Việt Nam.

Tại Việt Nam, quá trình đô thị hoá đang diễn ra nhanh chóng. Các vùng giáp ranh giữa đô thị và nông thôn của Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức, như dân số tăng nhanh trong khi khả năng đáp ứng hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật-xã hội đô thị, mạng lưới giao thông chưa đủ khả năng phục vụ nhu cầu, lãng phí việc sử dụng đất, đô thị hóa làm giảm đi diện tích đất nông nghiệp ở các vùng ven đô, mất dần các làng nghề truyền thống, nảy sinh các vấn đề về chênh lệch chất lượng sống giữa người dân ở nội thị và ngoại thị.

Vấn đề này đặt ra một loạt các thách thức cần xử lý đó là quy hoạch và sử dụng đất nông nghiệp;  đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật, công nghệ, quy hoạch vùng nông nghiệp phù với từng loại cây trồng và đặc điểm thổ nhưỡng của vùng; Giải pháp đầu ra cho sản phẩm từ nông nghiệp, Phát triển nguồn nhân lực như công tác đào tạo, huấn luyện, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cần được quan tâm đầu tư hỗ trợ tích cực.

Nông nghiệp đô thị sẽ thực hiện chức năng chủ yếu thúc đẩy tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn thành phố và khu vực; góp phần nâng cao sức cạnh tranh của nông sản phẩm; đáp ứng nhu cầu vật chất, văn hoá ngày càng cao của cư dân nội thành và cả nông dân lao động ở các vùng ngoại thành đang đô thị hoá.

Việc phát triển NNĐT được tổ chức tốt, quy hoạch hợp lý, thì NNĐT có thể tạo ra nguồn lương thực, thực phẩm tươi sống và an toàn, tại chỗ góp phần to lớn vào việc đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của cư dân đô thị. Người dân nông thôn chuyển vào sống trong các đô thị có thể tự sản xuất và bảo đảm được các nhu cầu lương thực, thực phẩm để đáp ứng nhu cầu trong ngày.

NNĐT, nếu được quan tâm và có quy hoạch cụ thể, có chiến lược phù hợp sẽ tận dụng quỹ đất đô thị và sức lao động dôi dư để góp phần quan trọng vào việc giải quyết vấn đề việc làm và thu nhập trong tiến trình đô thị hóa.

NNĐT có rất nhiều cơ hội thuận lợi trong việc vận dụng những dịch vụ khoa học, công nghệ vào sản xuất. NNĐT còn có khả năng phát triển theo các mô hình chuyên biệt để cung ứng nhiều dịch vụ cho đô thị như cung cấp cây xanh, hoa tươi và thực phẩm cho khách sạn, cung ứng dịch vụ du lịch, dịch vụ an dưỡng …

Phát triển NNĐT chính là quá trình canh tác, cải tạo đất, tái tạo chất dinh dưỡng cho đất thông qua tái sử dụng các chất thải hữu cơ từ các hoạt động của đô thị, góp phần to lớntrong quản lý bền vững tài nguyên thiên nhiên, giảm ô nhiễm môi trường cho các đô thị.

NNĐT được sản xuất và cung ứng tại chỗ, nên sau thu hoạch, chi phí đóng gói, vận chuyển và bảo quản bằng kho lạnh được bỏ qua, giúp giảm chi phí tồn trữ. Chất lượng các sản phẩm được đảm bảo an toàn, đồng thời góp phần giảm lượng xe cộ trọng tải lớn vào ra các đô thị, giảm ô nhiễm đáng kể cho khu vực đô thị.

NNĐT góp phần tạo cảnh quan đô thị và cải thiện sức khỏe cộng đồng: NNĐT sẽ tạo ra hệ thống cảnh quan, các vành đai xanh rất ý nghĩa cho các đô thị (hệ thống cây xanh, công viên, mảng xanh trên các ban công, hay các vành đai xanh bao quanh ven đô… là những hình thức và sản phẩm của NNĐT).

Rủi ro xảy ra từ NNĐT và ven đô thị đối với sức khỏe và môi trường chủ yếu do việc sử dụng không đúng cách các loại vật tư nông nghiệp (thuốc bảo vệ thực vật, chất đạm, chất lân, chất hữu cơ chứa các tồn dư nguy hiểm như kim loại nặng, vi sinh vật gây bệnh; chất nhiễm xạ...) làm ô nhiễm nguồn nước uống, lây nhiễm vi sinh vào đất và nước, ô nhiễm không khí.

Chăn nuôi gia súc có thể làm lây nhiễm các bệnh súc vật cho con người khu đô thị trong điều kiện chăn nuôi tập trung, thâm canh nhưng lại thiếu khoảng không gian và thiết bị phù hợp. Nuôi trồng thủy sản ở vùng ven đô thị với mức độ thâm canh, sử dụng hóa chất cao cũng có thể làm hại đến nguồn nước tự nhiên và môi trường đất.

Giải pháp nào cho phát triển NNĐT?

Để phát triển NNĐT  một cách bền vững, góp phần vào phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, trước tiên cần giải quyết những vấn đề sau:  Cần rà soát quy hoạch và có kế hoạch sử dụng đất một cách hợp lý, hài hòa; chuyển đổi những vùng đất năng suất, hiệu quả thấp sang các ngành nghề mang lại giá trị sử dụng đất cao hơn. Có kế hoạch sử dụng đất theo hướng tập trung, chuyên canh.  Nghiên cứu ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, công nghệ mới; nghiên cứu tạo chọn giống, nhân giống, quy trình sản xuất thương phẩm, xử lý, bảo quản, vận chuyển sản phẩm…. Xây dựng trung tâm giao dịch, chợ đầu mối, tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm. Tăng cường hoạt động của hệ thống và tổ chức khuyến nông; giúp nông dân đô thị tiếp cận tiến bộ kỹ thuật; đảm bảo các dịch vụ về giống, về khoa học - công nghệ nông nghiệp hiện đại, về thông tin kịp thời; chuyên cung cấp các dịch vụ đầu vào, giải quyết đầu ra, mở rộng và nâng cấp việc chế biến, bảo quản vận chuyển sản phẩm.  Tập trung sản xuất những sản phẩm đặc thù của từng vùng và yêu cầu của thị trường với chất lượng cao, nuôi trồng các loại đặc sản, cao sản,... Tăng cường đầu tư vốn; đa dạng mô hình, đẩy mạnh việc ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, bảo quản, chế biến và tiêu thụ nhằm tăng sức cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước.  Phải có chính sách phát triển NNĐT bền vững để tận dụng được ưu điểm như: giảm đóng gói, lưu trữ, vận chuyển; cung cấp dịch vụ tươi sống; tạo việc làm và tăng thu nhập …

Nguyễn Mạnh Hùng