Thị trường Hoa Kỳ: những điều cần biết

Hoa Kỳ là nền kinh tế lớn nhất toàn cầu, được ghi nhận là đối tác thương mại lớn thứ hai của Việt Nam trên thế giới và lớn nhất trong khu vực châu Mỹ trong năm 2013. Tuy nhiên bên cạnh các DN đang thành công ở thị trường Hoa Kỳ, vẫn còn không ít DN gặp khó khăn do chưa nắm bắt được hết các luật lệ cơ bản ở thị trường này.

Hoa Kỳ có dân số 265 triệu dân, thu nhập người dân cao nên có sức mua lớn nhất thế giới nên  khả năng xuất nhập hàng hóa của Mỹ lên đến trên 1000 tỷ USD/năm, chiếm 1/4 khả năng XNK của toàn thế giới, chiếm 18% tổng thương mại thế giới. Nên đây là một thị trường khổng lồ cho các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Nhưng thị trường này cũng có nhiều luật lệ phức tạp và nhiều loại luật khác nhau. Vì thế muốn tăng xuất hàng vào Hoa Kỳ, DN nên nắm rõ vài điều cơ bản quan trọng trước khi có đơn hàng xuất khẩu để tránh những rủi ro, nắm rõ văn hóa kinh doanh của người Mỹ, nhu cầu thị trường hàng hóa và thói quen tiêu dùng của thị trường này.

Hiện các luật lệ quan trọng mà hầu hết DN các nước có hàng xuất sang Mỹ đều biết là thuế chống bán phá giá, thuế đối kháng và Luật an toàn vệ sinh thực phẩm FDA.

Luật thuế chống bán phá giá nhằm chống lại hàng bán vào Mỹ thấp hơn giá quốc tế hoặc thấp hơn giá thành. Theo Luật nếu có thì nhà sản xuất cùng loại ở Mỹ có thể kiện ra tòa. Đơn cử, trong năm 2013, Việt Nam đã chịu nhiều vụ kiện chống bán phá giá cá tra, cá basa của Việt Nam và vụ kiện về mặt hàng ống thép của Việt Nam xuất sang Hoa Kỳ. Với thuế đối kháng, hàng nước ngoài nhập vào Mỹ  nếu được Chính phủ trợ cấp cũng sẽ bị đánh thuế này nhằm làm triệt tiêu khoản trợ cấp đó. Bên cạnh đó Mỹ còn sử dụng hạn ngạch để kiểm soát khối lượng hàng nhập khẩu trong một thời gian nhất định. Phần lớn hạn ngạch do Cục Thuế quan quản lý, bao gồm hạn ngạch thuế quan và phi thuế quan.

Luật hiện đại hóa an toàn thực phẩm (FSMA) do cơ quan quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm Mỹ (FDA) quản lý. Các quy định mới trong Luật này đòi hỏi chi tiết như trên mỗi sản phẩm hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ phải tuân thủ đầy đủ. Bà Ôn Thị Bích Lệ, Trưởng phòng XNK Công ty Vina Commodities, một DN chuyên về XNK hàng nông lâm thủy hải sản cho biết, ngoài một số yêu cầu chung phải đáp ứng đầy đủ, Luật còn có những quy định riêng mà muốn xuất hàng sang DN phải nắm bắt. 

Bên cạnh đó, làm ăn với DN Hoa Kỳ, DN cũng phải nắm rõ văn hóa kinh doanh của họ là tôn trọng luật pháp, hợp đồng phải chặt chẽ, rõ ràng, nhất là phải minh chứng được báo cáo tài chính hàng năm hợp lệ. Báo cáo tài chính là văn bản tạo sự tin cậy đối với DN Mỹ. Người Mỹ thích ký kết hợp đồng ngay sau khi đàm phán và thường soạn sẵn hợp đồng vì thế DN phải xem xét cẩn thận những điều bất lợi trong đàm phán.

Ở thị trường này hàng hóa dù chất lượng cao hay vừa đều có thể bán được, mẫu mã có thể không quá cầu kỳ nhưng phải đa dạng và hợp thị hiếu vì tại đây có nhiều  tầng lớp nền văn hóa người tiêu dùng khác nhau cùng tồn tại. Đối với người tiêu dùng Mỹ, cửa hàng là nơi họ đến mua sắm, dạo chơi, gặp nhau, trò chuyện, mở rộng giao tiếp xã hội. Họ gần như tin tưởng tuyệt đối vào các cửa hàng đại lý bán lẻ do được đảm bảo về chất lượng, được bảo hành và các điều kiện vệ sinh an toàn khác. Họ có ấn tượng mạnh với lần tiếp xúc đầu tiên đối với các chủng loại hàng hóa. Nếu hàng hóa có ấn tượng ban đầu xấu khó có cơ hội trở lại. Các phân tích cho thấy, thị hiếu người Mỹ rất đa dạng vì thế cần xác định rõ phân khúc thị trường để xâm nhập. Người tiêu dùng Mỹ mau chán nên  phải luôn sáng tạo và thay đổi nhanh đối với sản phẩm, thậm chí phải đi trước đón đầu.

Điều quan trọng nhất là phải nhìn thị trường Mỹ theo hướng lâu dài để có chiến lược thích hợp, không nên quá kỳ vọng vào các Hiệp định được ký kết thì hàng hóa sẽ bán được tốt hơn,  mà nên tìm cách sang khảo sát thị trường, sử dụng thương mại điện tử, phải có email, website giới thiệu về DN, hàng hóa muốn xuất sang Mỹ.

Tuy nhiên hiện theo các chuyên gia, hàng Việt Nam sang Mỹ đang tồn tại những khó khăn. Mỹ là nước phát triển mạnh về công nghệ thông tin nên DN Việt sẽ phải làm việc với đối tác có thể đã hiểu rõ về mình nhờ thông tin từ nhiều nguồn, trong khi việc nắm bắt những thông tin về thị trường, luật lệ, cung cách kinh doanh của người Mỹ vẫn là một trở ngại lớn cho DN trong nước. Ông Hoàng Vệ Dũng, Giám đốc Công ty Xuất nhập khẩu Dệt May-Vinatex cho biết, cái thiếu nhất của các DN hiện nay là làm thế nào có thể nắm bắt được những thông tin mới nhất, những quy chế, thể lệ, quy định mới nhất tại thị trường Mỹ.

Bên cạnh sự cạnh tranh về giá, chất lượng hàng hóa Việt Nam vẫn còn thấp, thời gian vận chuyển dài ngày, thường  xuất gián tiếp qua nước thứ ba khiến chi phí lớn làm giảm khả năng cạnh tranh. Thị trường Mỹ đòi hởi những đơn hàng rất lớn do các nhà phân phối Mỹ đã thiết lập được một hệ thống phân phối toàn cầu nên nhiều DN Việt Nam đã không đủ sức ký kết với họ các hợp đồng lớn dù các tiêu chuẩn về hàng hóa điều đạt. Ông Dương Bá Chiến, Tổng giám đốc Công ty Dệt Thắng Lợi cho biết, số lượng một hợp đồng cho thị trường Mỹ rất lớn, lại phải giao đúng hạn, đúng tiêu chuẩn. Ngoài các tiêu chuẩn về chất lượng, khách hàng Mỹ còn rất khắt khe với các tiêu chuẩn về lao động. Tiêu chuẩn lao động ở đây là mức lương được trả, điều kiện môi trường làm việc của công nhân, nơi sản xuất ra hàng xuất khẩu… Hiện vẫn còn nhiều nhà xuất khẩu Việt Nam thụ động chờ các nhà nhập khẩu, nhà phân phối đến đặt hàng, nên ít có cơ hội tiếp cận với các nhà nhập khẩu, phân phối trực tiếp tại Mỹ dẫn đến việc giá cả hàng hóa vừa bị đội lên cao, mẫu mã không linh hoạt, phù hợp với thị hiếu thị trường.

 Lê Phương