Nâng cao hình ảnh và giá trị sản phẩm “Made in VietNam”

Việt Nam là nước nông nghiệp, cùng với các yếu tố đặc trưng về mặt tự nhiên và con người, nên Việt Nam có nhiều sản phẩm có chất lượng, danh tiếng, tính chất đặc thù và có giá trị kinh tế gắn với các địa danh cụ thể. Việc sản phẩm Việt Nam đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý hoặc nhãn hiệu chứng nhận hoặc nhãn hiệu tập sẽ là một công cụ quan trọng đối với thương mại và du lịch.

Trên thế giới có khoảng hơn 10,000 chỉ dẫn địa lý được đăng ký bảo hộ, riêng khu vực ASEAN có khoảng 120 chỉ dẫn địa lý được bảo hộ với giao dịch thương mại hàng năm đạt 50 tỷ USD. Các nước ASEAN với các sản phẩm nổi tiếng như tảo thiên nhiên Myanma, cà phê Lào, hồ tiêu và dầu cọ Cam-pu-chia, lụa Ma-lai-xi-a và thịt cừu đông lạnh Brunei... là những sản phẩm bảo hộ thương hiệu khá thành công. Đối với Việt Nam, theo báo cáo của Cục sở hữu trí tuệ - Bộ khoa học và công nghệ trong triển lãm " Sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý 2014" thì hiện tại Việt Nam có 38 thương hiệu được bảo hộ chỉ dẫn địa lý, phần lớn là nông sản, trong đó có 3 chỉ dẫn được bảo hộ tại nước ngoài, đứng thứ 2 trong khu vực ASEAN.

Đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý: Tăng giá trị thương mại của sản phẩm

Chỉ dẫn địa lý - một loại tài sản trí tuệ đã và đang được nhiều quốc gia trên thế giới xây dựng, phát triển sử dụng không chỉ như một bằng chứng bảo đảm với người tiêu dùng về nguồn gốc chất lượng sản phẩm mà còn là công cụ hữu hiệu để quảng bá, nâng cao hình ảnh, tăng khả năng canh tranh của các sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý. Đây cũng chính là một biện pháp để chống lại sự cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường.

Các thương hiệu của châu Âu như rượu vang Champange, gạo Valencia, dầu ô-lưu Baena, pho mát Parmigiano Reggiano, đã trình bày những kinh nghiệm về việc đăng ký, bảo vệ những sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý tại những quốc gia châu Âu, phần lớn những ý kiến đều cho rằng các sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý đã mang lại những lợi ích lớn cho người tiêu dùng và nhà sản xuất. Luật chung của cộng đồng châu Âu có một cơ chế về luật pháp và tài chính hoàn chỉnh để thúc đẩy các sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý phát triển.

Việt Nam là nước nông nghiệp, cùng với các yếu tố đặc trưng về mặt tự nhiên và con người, nên Việt Nam có nhiều sản phẩm có chất lượng, danh tiếng, tính chất đặc thù và có giá trị kinh tế gắn với các địa danh cụ thể. Việc sản phẩm đặc sản của Việt Nam đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý hoặc nhãn hiệu chứng nhận hoặc nhãn hiệu tập sẽ là một công cụ quan trọng đối với thương mại, phát triển nông thôn, giữ gìn bí quyết truyền thống, cũng như phát triển chuỗi giá trị, quảng bá sản phẩm và phát triển du lịch.

Nhiều chương trình hỗ trợ DN tiếp cận bảo hộ chỉ dẫn địa lý

Trên thực tế, một số địa danh của Việt Nam bị doanh nghiệp  nước ngoài đăng ký tại nước ngoài (nước mắm Phú Quốc, cà phê Buôn Ma Thuột) đã gây thiệt hại lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam. Đã có một số địa phương tiến hành đăng ký chỉ dẫn địa lý ra nước ngoài nhưng chưa thành công do không hiểu rõ về các quy định, yêu cầu của nước ngoài. Đến nay, cả nước chỉ có mỗi nước mắm Phú Quốc được bảo hộ chỉ dẫn địa lý ở châu Âu.

Ngoài ra những chỉ dẫn địa lý của Việt Nam đã được đăng ký những vẫn bị vi phạm chỉ dẫn địa lý do thói quen tiêu dùng của người Việt không chú tâm vào tem nhãn sản phẩm mà chi nghe qua chỉ dãn địa lý bằng... miệng.

Ngoài ra còn rất nhiều khó khăn cho các sản phẩm đăng ký chỉ dẫn mà chưa được bảo hộ thành công đó là :các địa phương đó là chưa có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bên như cơ quan nhà nước, người dân, hiệp hội quản lý để đưa được những sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý tới được với người tiêu dùng, mang lại giá trị lớn cho người sản xuất, việc dung kinh phí để quảng bá phải diễn ra liên tục, thường xuyên, tuy nhiên, khó khăn và vướng mắc về tài chính dẫn tới việc khó khăn cho các hiệp hội đứng ra quản lý chỉ dẫn địa lý này,việc đăng ký bảo hộ chủ yếu là các cơ quan quản lý nhà nước, không phải là các người sản xuất, nên chưa phát huy được hiệu quả bảo hộ...

Theo ông Nguyễn Đức Dũng, trưởng phòng quan hệ quốc tế, Cục Sở Hữu Trí tuệ cho biết, được sự hỗ trợ của FAO, hiện Cục đang triển khai chương trình hỗ trợ về tài chính, chuyên gia cho các địa phương, giúp các doanh nghiệp tại địa phương đó tiếp cận gần hơn với vấn đề bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Cục đang đề nghị xây dựng một loại nhãn chỉ dẫn địa lý quốc gia. Doanh nghiệp đóng nhãn chứng nhận chỉ dẫn địa lý quốc gia có nghĩa là đáp ứng được các quy định, quy chế sử dụng được quy định trong bộ quy chế quốc gia. Như vậy, tương lai nếu xây dựng được loại nhãn này, các sản phẩm khi ra thị trường sẽ được gắn 3 nhãn chứng nhận: chỉ dẫn địa lý của quốc gia, nhãn chỉ dẫn địa lý của địa phương và một nhãn của chính DN đó. “Với việc gắn các nhãn chỉ dẫn địa lý của cấp quốc gia, không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao được hình ảnh, thương hiệu với người tiêu dùng mà phía nhà quản lý cũng kiểm soát được các loại sản phẩm trên thị trường”- ông Dũng nói.

Hiện tại, Bộ Khoa học và Công nghệ đã xây dựng hệ thống cơ chế bảo hộ và quản lý quyền cho một số đối tượng sở hữu trí tuệ công nghiệp mới, trong đó, đặc biệt là bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho các sản phẩm nông sản đặc thù, một trong những loại hàng hóa xuất khẩu mũi nhọn của Việt Nam. Đồng thời, nâng cao nhận thức về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ và nâng cao năng lực cạnh tranh của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam thông qua việc hỗ trợ xác lập, khai thác, bảo vệ và phát triển tài sản trí tuệ, trong đó ưu tiên hỗ trợ cho các doanh nghiệp có sản phẩm chiến lược đặc thù và có tiềm năng xuất khẩu.

Đỗ Ngọc