Phát triển bền vững vì một hành tinh nhỏ

Nhằm đưa ra hướng tiếp cận mới, cũng như các phương pháp đánh giá các mục tiêu phát triển bền vững tiên tiến, Quỹ Á-Âu và Quỹ Hanns Seidel tại Việt Nam đã phối hợp tổ chức công bố Báo cáo “Các chỉ số và mục tiêu phát triển bền vững vì một hành tinh nhỏ-Phần II: Đánh giá tính bền vững”.  Đây là dịp để các nhà khoa học, nhà hoạch định kinh tế cũng nhìn nhận sự phát triển kinh tế giữa hai châu lục Á-Âu dưới các mục tiêu phát triển bền vững qua đó tìm ra các giải pháp nâng cao chất lượng cuộc sống, ổn định kinh tế vĩ mô của mỗi quốc gia

Theo đánh giá của ông Axel Neubert, Đại diện thường trú, Quỹ Hanns Seidel Việt Nam, xu thế hợp tác quốc tế và toàn cầu hóa đã tác động đến toàn bộ các nền kinh tế trên thế giới chứ không còn bó hẹp trong phạm vi một quốc gia hay vùng địa lý nào. Tuy nhiên, song song với quá trình toàn cầu hóa này thì hàng ngày hàng giờ thì nhiều quốc gia và từng người dân đang phải chịu một nghịch lý khó có thể chối bỏ là quá trình toàn cầu hóa diễn ra quá nhanh trong khi các tiền bộ về kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế cũng như nâng cao chất lượng y tế lại chưa song hành. Chính từ thực tiễn này, Báo cáo Các chỉ số và mục tiêu phát triển bền vững vì một hành tinh nhỏ-Phần II: Đánh giá tính bền vững lần này là nhằm để xây dựng và thử nghiệm phương pháp đánh giá tại một số quốc gia châu Á-Thái Bình Dương và châu Âu nhằm xác định một hệ thống các mục tiêu phát triển bền vững và hướng dẫn việc áp dụng rộng rãi phương pháp này ở cấp độ quốc gia và toàn cầu,” ông Axel Neubert nhấn mạnh.

Phân tích chuyên sâu hơn, Giáo sư Laszlo Pinter, Nghiên cứu viên cấp cao, Đại học Trung Âu cho biết, dự án này được thực hiện trên 14 quốc gia gồm Australia, Bangladesh, Trung Quốc, Pháp, Đức, Hungary, Ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản, Phần Lan, Hàn Quốc, Singapore, Thụy Điển và Thụy Sỹ và sắp tới đây là Việt Nam và Ba Lan. Sau quá trình thu thập cứ liệu, Giáo sư Laszlo Pinter cũng sẽ đưa ra những kiến nghị cho Chính phủ Việt Nam theo quan điểm, phát triển mục tiêu bền vững là sự khởi đầu do đó cần phải có sự lồng ghép, hòa nhập với các mục tiêu toàn cầu trong quá trình lập chiến lược quốc gia, địa phương.

Cũng theo Giáo sư Laszlo Pinter mục tiêu chính của bản Báo cáo Phát triển bền vững này gồm: Xây dựng thử nghiệm phương pháp đánh giá tại một số quốc gia châu Á-TBD, và châu Âu nhằm xác định một hệ thống các mục tiêu phát triển bền vững và hướng dẫn việc áp dụng rộng rãi phương pháp này ở cấp độ quốc gia toàn cầu; Xác định các mục tiêu phát triển bền vững có thể minh chứng, các mục tiêu và chỉ số quan trọng khác được định vị và hướng dẫn bởi các ưu tiên toàn cầu và ưu tiên quốc gia; Giúp các nước châu Á-TBD và châu Âu có một nền tảng xây dựng các mục tiêu và chỉ số phát triển bền vững của mình thông qua các Hướng dẫn chủ để phản ánh ưu tiên, các chỉ số và mục tiêu của từng quốc gia; Hỗ trợ thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững và hướng dẫn lồng ghép trong chính sách và chương trình quốc gia.

Giáo sư Laszlo Pinter cho biết 11 chỉ tiêu của bản Báo cáo này bao hàm toàn bộ sự vận hành và phát triển của cơ cấu cũng như quy mô của hầu hết nền kinh tế của các quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, 11 chỉ tiêu này lại có mối quan hệ gắn kết chặt chẽ lẫn nhau. Chỉ tiêu này sẽ là tiền đề và liên kết sâu sắc với chỉ tiêu còn lại. Đơn cử như chỉ tiêu số bẩy, bàn về vấn đề an ninh lương thực, thủy sản và nông nghiệp bền vững. Thì mục tiêu cao nhất, xác định trong dài hạn sẽ là sự thịnh vượng của con người. Còn mục tiêu trung hạn sẽ là nâng cao năng lực sản xuất, nguồn lực tự nhiên, tạo ra các loại lương thực tốt hơn, cũng như đánh giá sự lãng phí lương thực ở từng cấp độ ở mỗi quốc gia.

Phản biện về bản Báo cáo Phát triển bền vững này, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh cho rằng, với một nước có nền kinh tế phát triển chậm như Việt Nam thì đây thực sự là một trong những kênh tham vấn chính sách quan trọng cho các cấp quản lý từ Trung ương đến địa phương. Tuy nhiên, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh cũng lưu ý rằng, mặc dù mục tiêu nêu ra của bản Báo cáo là rất khả thi, song với đặc thù một nền kinh tế như Việt Nam thì các nhà khoa học nghiên cứu về vấn đề này cần tiếp cận vấn đề ở mức độ thật chi tiết cụ thể. Giúp Việt Nam sao cho vừa phát triển được tổng thể vĩ mô nền kinh tế nhưng phải hạn chế tối đa các nguồn khí thải vào môi trường, sử dụng nguồn nguyên liệu hóa thạch song lại không được để cạn kiệt nguồn tài nguyên vô giá này. Đặc biệt, các nhà khoa học làm sao giúp Việt Nam ứng dụng được nhiều thành tựu khoa học kỹ thuật vào phát triển kinh tế hạn chế sự gia công lao động giản đơn. Và việc phát triển cũng không nên theo hướng quá nhanh, công nghiệp. Ví dụ như trường hợp của Hoa Kỳ, theo thống kê cử 3 người dân thì một người sẽ có 1 chiếc ô tô. Nếu điều này xẩy ra ở Trung Quốc 1,3 tỷ người sẽ có khoảng 1 tỷ chiếc ô tô thì điều này sẽ là ác mộng với nhưng sự phát triển bền vững trên toàn thế giới. Do đó, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh lưu ý các nhà khoa học sẽ tìm ra một hình thái phát triển cho mô hình kinh tế Việt Nam hài hòa nhưng vẫn đảm bảo sự tăng trưởng bền vững.

Về vấn đề này, Giáo sư Laszlo Pinter cho rằng, mục tiêu phát triển của bất kỳ quốc gia nào không riêng gì Việt Nam thì mới chỉ là bước khởi đầu. Muốn giải quyết được gốc vấn đề chúng ta phải làm hàng loạt các phần việc phức tạp trong đó có xây dựng lại thể chế, định hướng lớn trong phát triển kinh tế - xã hội. Và cần biết rằng vấn đề cần được không chỉ Chính phủ giải quyết mà còn có sự tham gia của tư nhân cũng như các tổ chức phi chính phủ. Cũng cần tăng cường năng lực quản lý vận hành cho các cấp, tăng cường khả năng tài chính. Một điều quan trọng khác là phải có sự kiên nhẫn bởi đây là vấn đề toàn cầu, cần có thái độ nghiên cứu nghiêm túc, sâu, kỹ càng./.

Anh Phương