Xây dựng Nam Định trở thành đô thị trung tâm, văn minh, hiện đại

Là đô thị loại I, tỉnh lỵ Nam Định, TP Nam Định đang phấn đấu trở thành một đô thị văn minh, hiện đại; xứng đáng trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học và xã hội vùng Nam đồng bằng sông Hồng.

Lợi thế cũ và mới

Trải qua 752 năm phát triển (năm 1262), TP Nam Định tuy nhiều lần thay đổi về quy mô, tính chất nhưng luôn giữ vị thế, vai trò quan trọng đối với vùng Nam đồng bằng sông Hồng. Từ thế kỷ 13, nhà Trần về đây xây dựng hành cung Thiên Trường, coi như kinh đô thứ hai, xác lập địa danh hành chính phủ Thiên Trường. Trải qua các thời Lê, Mạc, Trịnh, Nguyễn, các địa danh: lộ Thiên Trường, Sơn Nam thừa tuyên, trấn Sơn Nam luôn là địa bàn kinh tế, quốc phòng quan trọng. Đầu thế kỷ 19, nhà Nguyễn đã đặt tên Nam Định và cho xây dựng đô thị dân cư đồng bộ, kiến trúc hiện đại. Đây là nền tảng để ngày 17/10/1921, Toàn quyền Đông Dương ra Nghị định thành lập TP Nam Định, một trong 3 thành phố lớn ở miền Bắc, trong 8 đô thị loại III cả nước. Năm 1998, TP Nam Định được công nhận đô thị loại II; để rồi sau 12 năm, ngày 28/11/2011, Thủ tướng Chính phủ công nhận là đô thị loại I trực thuộc tỉnh.

Qua bao thăng trầm lịch sử, dẫu nhiều thay đổi, sáp nhập tỉnh, TP vẫn luôn là đầu mối, có ảnh hưởng cả vùng Nam sông Hồng. Cũng do TP nằm ngay trung tâm tiểu vùng, giữa cung đường ra biển (vùng Giao Thủy, Hải Hậu) và về trục Cái Quan (Thiên Lý, quốc lộ 1). TP còn nằm trên địa thế đẹp, bằng phẳng, tiếp giáp với sông Hồng, sông Đào là các tuyến đường thủy quan trọng. Trong con mắt các nhà đầu tư Pháp, những tiện lợi về vị trí và sự quần cư đông đúc nơi đây còn thích hợp để xây dựng nhà máy: khởi đầu là Nhà máy sợi (năm 1889), rồi nhà máy Tơ, nhà máy Điện, nhà máy Nước, nhà máy Chai, nhà máy Rượu...

Ngày nay, với sự phát triển của hạ tầng giao thông, TP càng có nhiều thuận lợi trong việc giao lưu, phát triển kinh tế. Từ Nam Định đến các trung tâm kinh tế Hà Nội, Hải Phòng dưới 90 km, rất gần các tỉnh lỵ Thái Bình (19km), Hà Nam (Phủ Lý 30km), Ninh Bình (28km) và tiện lợi khi ra cảng biển (Thịnh Long 60km). Nằm trên một đỉnh của tam giác Nam Định - Ninh Bình - Phủ Lý, TP được hội tụ và kết nối qua các tuyến đường 10, 12, 21, 38, đường sắt Bắc - Nam… Vị trí thuận lợi và thành tựu phát triển trong 752 năm qua qua chính là cơ sở để Trung ương, tỉnh giao trọng trách đến năm 2025 trở thành trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học, xã hội vùng Nam đồng bằng sông Hồng; trung tâm chính trị tỉnh Nam Định.

Đô thị trung tâm động lực

Ngày 22/11/2011, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 2084/QĐ-TTg phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch chung xây dựng thành phố Nam Định đến năm 2025. Theo đó vào năm 2025, TP Nam Định sẽ được phát triển mở rộng về mặt quy mô, tính chất đô thị, có trình độ phát triển văn minh, hiện đại mang tầm vóc đô thị động lực tiểu vùng Nam đồng bằng sông Hồng. Phạm vi của TP gồm toàn bộ ranh giới hành chính hiện hữu, huyện Mỹ Lộc, 3 xã của huyện Vụ Bản (Đại An, Thành Lợi, Tân Thành) và 5 xã của huyện Nam Trực (Nam Mỹ, Nam Toàn, Hồng Quang, Điền Xá, Nghĩa An) với tổng diện 18.445.000 ha, dân số 57 vạn.

Trong tương lai, TP Nam Định sẽ phát triển đô thị ở phía Bắc sông Đào tới sông Vĩnh Giang, có một số khu đô thị chức năng đô thị, đan xen trong không gian đô thị sinh thái nông nghiệp phía Nam sông Đào, 2 bến xe phía bắc và nam, các trung tâm văn hóa- thể thao - y tế;...  TP sẽ có 4 khu chức năng: Khu trung tâm (khu phố cũ) là nơi đặt trung tâm chính trị, hành chính, văn hoá của tỉnh và TP. Khu mở rộng về phía bắc sẽ xây dựng một số công trình có quy mô, tính chất vùng như: công viên, văn hoá, du lịch Tức Mạc, làng cổ Tức Mạc, khu di tích Đền Trần, chùa Tháp, khu liên hợp thể dục - thể thao, khu các trường đại học- trung học chuyên nghiệp - nghiên cứu khoa học và các bệnh viện. Khu mở rộng về phía tây và tây nam được bố trí các khu công nghiệp tập trung, kho bãi, là đầu mối giao thông đường sắt, đường bộ. Khu phát triển mở rộng về phía nam sông Đào sẽ cải tạo xây dựng các khu dân cư, làng xóm cũ thành một quần thể làng sinh thái;,… Nhìn chung, các công trình hạ tầng đô thị, kinh tế, xã hội đều được quy hoạch và xây dựng xứng đáng với tầm vóc tỉnh lỵ Nam Định và trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học và xã hội vùng Nam đồng bằng sống Hồng.

Phấn đấu thực hiện các mục tiêu mới

Các mục tiêu phát triển trong tương lai rất lớn và phải thực hiện trong thời gian ngắn; trong khi quá trình phát triển cũng nảy sinh nhiều thách thức. Với một thành phố cũ phát triển trong thời đại mới, các quy hoạch trước đây có quy mô nhỏ, tầm nhìn hạn chế, phạm vi không gian bó hẹp, nhiều cơ sở sản xuất bố trí ngay trong nội đô gây áp lực về môi trường, xả thải. Cùng với hạ tầng cũ đang xuống cấp, sự bùng phát dân số đã kéo theo yêu cầu gia tăng về hạ tầng dịch vụ giao thông, cấp thoát nước, y tế, giáo dục,… Việc đầu tư hạ tầng mới còn vướng mắc về giải phóng mặt bằng và kết nối với khu cũ. Sự mở rộng, nâng cấp đô thị cũng đòi hỏi năng lực quản lý bộ máy chính quyền nâng cao. Ngoài ra là các vấn đề phát triển kinh tế đô thị, kết nối giữa TP với các tỉnh lỵ trong vùng và các đô thị vệ tinh trong tỉnh,…

Nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện các mục tiêu đề ra, TP mong muốn được Trung ương tiếp tục quan tâm có chính sách ưu tiên hỗ trợ đầu tư cho vùng Nam đồng bằng sông Hồng và cho TP; sớm đầu tư tuyến đường ven biển và khu kinh tế Ninh Cơ tạo điều kiện phát triển kinh tế miền duyên hải cũng như các ngành dịch vụ của TP Nam Định. TP cũng đề nghị được cho phép tiếp nhận vốn ODA để xử lý môi trường đặc biệt là xây dựng nhà máy xử lý nước thải sinh hoạt. Ngoài ra, TP đề nghị Chính phủ sớm ban hành một số cơ chế, chính sách trong quản lý và phát triển kinh tế- xã hội đối với đô thị loại I thuộc tỉnh.

Nguyễn Văn Va, Chủ tịch UBND thành phố Nam Định