Tây Bắc: Mở rộng tiềm năng, kết nối cơ hội

Hướng tới Hội nghị xúc tiến đầu tư (XTĐT), an sinh xã hội vùng Tây Bắc, biểu dương các doanh nghiệp tiêu biểu năm 2015 và công bố Quyết định Quy hoạch tổng thể phát triển khu du lịch quốc gia Mộc Châu sẽ được tổ chức tại tỉnh Sơn La vào đầu tháng 4/2015; nhân dịp này, Tạp chí Vietnam Business Forum đã có bài phỏng vấn Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc,  Trưởng Ban chỉ đạo Tây Bắc (BCĐ) về một số nội dung liên quan. Ngô Khuyến - Lê Sáng thực hiện.

Thưa Phó Thủ tướng! Trung ương Đảng và Chính phủ đã xác định vị trí, vai trò, đồng thời dành quan tâm tới sự phát triển vùng Tây Bắc thế nào trong thời gian qua?

Vùng Tây Bắc được xác định gồm các tỉnh: Hà Giang, Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Hòa Bình, Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Bắc Giang, Thái Nguyên, Phú Thọ, Tuyên Quang và các huyện phía tây các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An. Đây là vùng có nhiều tiềm năng phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy điện, khai khoáng, du lịch và kinh tế cửa khẩu, có vai trò quyết định đối với môi trường sinh thái của cả vùng Bắc Bộ. Địa bàn Tây Bắc có nhiều dân tộc anh em cùng sinh sống đoàn kết, có truyền thống yêu nước, kiên cường chống giặc ngoại xâm, có bản sắc văn hóa riêng đặc sắc của mỗi dân tộc, nhiều di tích lịch sử, văn hóa, căn cứ cách mạng. Có thể nói vùng Tây Bắc là địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế-xã hội, quốc phòng, an ninh đối với sự phát triển của đất nước.

Ngay sau khi Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Trung ương Đảng đã có sự quan tâm đặc biệt đối với đồng bào các dân tộc Vùng Tây Bắc. Trong Hội nghị các dân tộc thiểu số Việt Nam (ngày 3/12/1945), Bác Hồ đã xác định: Chính phủ sẽ gắng sức giúp cho các dân tộc thiểu số về mọi mặt; về kinh tế, sẽ mở mang nông nghiệp cho các dân tộc được hưởng; về văn hoá, sẽ chú ý trình độ học thức cho dân tộc... Trong 9 năm trường kỳ kháng chiến giai đoạn 1946-1954, Trung ương Đảng và Chính phủ đã quay trở lại Tân Trào, sát cánh cùng đồng bào tiến hành kháng chiến, làm nên chiến thắng lẫy lừng Điện Biên Phủ. Suốt 20 năm cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, tuy vừa phải tập trung phát triển sản xuất vừa phải chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam song Trung ương Đảng, Chính phủ vẫn không ngừng chăm lo đời sống đồng bào vùng cao để miền núi nhanh chóng tiến kịp với miền xuôi.

Từ khi đất nước thống nhất, đặc biệt là giai đoạn sau đổi mới, Đảng và Nhà nước đã dành sự quan tâm đặc biệt đối với sự phát triển vùng Tây Bắc, đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách như Nghị quyết 37, Kết luận 26 của Bộ Chính trị, quyết định 1580 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh nhằm đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, xây dựng cơ sở hạ tầng, đầu tư cho giáo dục, y tế, phát triển nguồn nhân lực trong vùng. Những cơ chế chính sách này được triển khai có trọng tâm, trọng điểm đã tạo những chuyển biến rõ nét trong kết quả phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh của toàn vùng, ấn tượng nhất là kết quả về giảm nghèo. Tuy vậy, Tây Bắc vẫn là vùng nghèo và khó khăn nhất cả nước. Xây dựng vùng phát triển vững mạnh toàn diện vừa là yêu cầu, nguyện vọng của đồng bào các dân tộc trong vùng, vừa là nhiệm vụ quan trọng đối với sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh lâu dài của đất nước.

Với cương vị Trưởng BCĐ, Phó Thủ tướng đánh giá thế nào về kết quả hoạt động của BCĐ Tây Bắc cũng như sự phát triển của vùng Tây Bắc trong 10 năm qua?

Có thể khái quát kết quả hoạt động của BCĐ Tây Bắc trong 10 năm qua trên các mặt công tác sau đây:

Một là, BCĐ Tây Bắc đã bám sát cơ sở, nắm chắc địa bàn, kịp thời về thông tin, thực hiện hiệu quả, góp phần nhiệm vụ chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc các bộ, ngành, địa phương triển khai thực hiện nghị quyết, chỉ thị, quyết định của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Thủ tướng Chính phủ về phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng, công tác dân tộc, tôn giáo, công tác xây dựng hệ thống chính trị, trọng tâm là triển khai thực hiện Nghị quyết số 37-NQ/TW của Bộ Chính trị. Giúp các tỉnh tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, nhất là những vấn đề phức tạp, có tính chất liên tỉnh hoặc quy mô vùng, kịp thời tham mưu đề xuất với Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ về các biện pháp xử lý, góp phần ổn định tình hình, nhất là những tình huống đột xuất về an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.

Hai là, BCĐ Tây Bắc cũng đã nghiên cứu, tham mưu, đề xuất nhiều cơ chế, chính sách, đề án có hiệu quả, tạo động lực cho các địa phương phát huy tiềm năng, thế mạnh, đẩy nhanh tốc độ phát triển, củng cố hệ thống chính trị cơ sở, bảo đảm an ninh tôn giáo, cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào, đấu tranh ngăn chặn âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, góp phần bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh và chủ quyền biên giới quốc gia.

Ba là, Ban chỉ đạo động viên kịp thời cán bộ, chiến sỹ và nhân dân, đặc biệt là các già làng trưởng bản tiêu biểu, các tấm gương điển hình tiên tiến trong mọi mặt của đời sống xã hội từ đó phát huy những nhân tố tích cực, nhân rộng mô hình tốt trong phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội và bảo vệ tổ quốc.

Ngoài ra, BCĐ còn tổ chức thành công nhiều hội nghị quan trọng, qua đó thu hút thêm các nguồn lực cho phát triển kinh tế- xã hội; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Hiện nay, BCĐ đang phối hợp chặt chẽ với Đại học quốc gia Hà Nội triển khai Chương trình nghiên cứu khoa học phát triển bền vững vùng Tây Bắc nhằm đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất, nâng cao hiệu quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động và đổi mới mô hình tăng trưởng.

Với sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Trung ương Đảng, Chính phủ và sự vào cuộc tích cực của các bộ, ban, ngành, sự cố gắng, nỗ lực của đảng bộ và nhân dân các dân tộc tại các địa phương trong vùng, trong 10 năm gần đây, Tây Bắc đã có bước phát triển đáng kể, khá toàn diện. Nhiều địa phương phát triển nhanh, diện mạo đô thị, trung tâm huyện, xã thay đổi mạnh mẽ; cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp, thương mại và dịch vụ; kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được cải thiện đáng kể. Hiện toàn vùng có hơn 800 công trình cấp nước phục vụ cho trên 1,5 triệu người, có 97% xã có điện lưới quốc gia; thu nhập bình quân đầu người năm 2013 đạt 21,5 triệu đồng, tăng 5,5 lần so với năm 2004. Tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh; an ninh-quốc phòng tiếp tục được giữ vững, trật tự xã hội được đảm bảo, hệ thống chính trị cơ sở được củng cố, kiện toàn và từng bước nâng cao chất lượng hoạt động. Năng lực điều hành của bộ máy chính quyền và chất lượng của đội ngũ cán bộ từng bước được nâng lên.

Triển khai Quyết định 1580/QĐ-TTg, ngày 6/9/2014 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Kết luận số 26-KL/TW của Bộ Chính trị nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế- xã hội và bảo đảm an ninh quốc phòng vùng Dân tộc miền núi đến 2020, xin Phó Thủ tướng cho biết những vấn đề cơ bản nào cần tập trung giải quyết?

Cho đến nay, Tây Bắc vẫn là vùng còn nhiều khó khăn hơn so với các vùng miền khác nên cần duy trì nhịp độ phát triển cao hơn bình quân chung cả nước. Một số mục tiêu quan trọng đặt ra phát triển Vùng Tây Bắc đến năm 2020, bao gồm: tăng trưởng GDP bình quân 7-8%/năm, GDP bình quân/người 2.000 USD, tỷ trọng cơ cấu kinh tế: nông nghiệp, lâm, thủy sản 21,9% - công nghiệp, xây dựng 38,7% và dịch vụ 49,4%, kim ngạch xuất khẩu tăng 16-17%/năm, giảm hộ nghèo 3-4%/năm, trên 65% lao động qua đào tạo, 80% số xã có bác sỹ, 100% số xã đạt chuẩn quốc gia về y tế… Đó là những nhiệm vụ nặng nề trong bối cảnh hiện nay.

Để thực hiện thành công các mục tiêu trên cần thực hiện một cách đồng bộ nhiều giải pháp, giải quyết nhiều vấn đề phát triển, song cần tập trung vào một số nhiệm vụ cơ bản sau:

Một là, cần tiếp tục quán triệt, tổ chức thực hiện nghiêm túc các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, nhất là Kết luận số 26-KL/TW, ngày 2/8/2012 của Bộ Chính trị về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 37-NQ/TW, ngày 1/7/2004 của Bộ Chính trị (khóa IX). Trên cơ sở thống nhất về nhận thức từ Trung ương đến địa phương, từng địa phương xây dựng chương trình hành động sát cụ thể, có tiêu chí phấn đấu, lộ trình thực hiện, bảo đảm tính khả thi cao. Cần tập trung khai thác các lĩnh vực có tiềm năng, thế mạnh, có lợi thế so sánh trong vùng như kinh tế nông, lâm nghiệp gắn với công nghiệp chế biến, khai khoáng, thủy điện, du lịch, phát huy hiệu quả các khu kinh tế cửa khẩu.

Hai là, củng cố quốc phòng và an ninh; xây dựng lực lượng vũ trang địa phương vững mạnh có bản lĩnh chính trị vững vàng, giỏi về chuyên môn nghiệp vụ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với bảo đảm quốc phòng, an ninh; xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc, đẩy mạnh phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc, phòng chống các loại tội phạm, nhất là tội phạm ma túy, buôn bán người. Chủ động nắm chắc tình hình, nắm chắc địa bàn, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. Xác định rõ cơ chế phối hợp giữa các lực lượng chức năng, đặc biệt lưu ý đến các địa bàn trọng điểm. Thực hiện tốt việc quản lý bảo vệ, xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị và ổn định với các nước bạn láng giềng.

Ba là, đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới. Từng bước áp dụng khoa học kỹ thuật, xóa bỏ phương thức canh tác lạc hậu, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, xây dựng vùng chuyên canh sản xuất hàng hóa lớn, có giá trị cao; gắn sản xuất với chế biến và tiêu thụ, tạo sự liên kết chặt chẽ giữa người nông dân với doanh nghiệp và nhà khoa học nhằm tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng và sức cạnh tranh cao. Việc phát triển kinh tế rừng cần gắn với công nghiệp chế biến và thị trường, trong đó cần rà soát, điều chỉnh quy hoạch 3 loại rừng theo hướng tăng diện tích rừng sản xuất, bảo vệ tốt diện tích rừng hiện có, đẩy mạnh trồng rừng mới. Thực hiện quy hoạch sản xuất, ổn định dân cư, giải quyết về đất ở, đất sản xuất lâu dài cho người dân, chấm dứt tình trạng du canh du cư, phá rừng làm nương rẫy, hoàn thành việc giao đất, giao rừng gắn với định canh, định cư, bảo đảm cuộc sống cho người trồng rừng.

Bốn là, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là giáo dục, dạy nghề, đào tạo lao động, qua đó nâng cao hiệu quả chuyển dịch cơ cấu lao động phục vụ yêu cầu phát triển. Nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ sở khám chữa bệnh trên địa bàn để chăm sóc tốt sức khỏe cho nhân dân. Thực hiện tốt công tác an sinh xã hội; tăng cường thiết chế văn hóa ở cơ sở, xóa bỏ hủ tục lạc hậu,thực hiện nếp sống văn hóa khu dân cư..., bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc.

Năm là, nâng cấp, hoàn thiện cơ sở hạ tầng, nhất là giao thông đường bộ kết nối giữa các địa phương, các tuyến đường đến cửa khẩu, đường tuần tra biên giới, mở rộng hệ thống đường giao thông địa phương và giao thông nông thôn. Tiếp tục đầu tư xây dựng các công trình thủy lợi theo quy hoạch, tu bổ công trình đang bị xuống cấp, mở rộng mạng lưới truyền tải điện sinh hoạt đến vùng sâu, vùng xa.

Sáu là, tập trung đẩy mạnh cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nhất là nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh. Tập trung xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh, nhất là cấp cơ sở thôn bản, sớm khắc phục tình trạng thôn bản trắng chi bộ, trắng đảng viên. Phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, vai trò của già làng, trưởng bản, người có uy tín, làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, khôi phục giá trị đạo đức, văn hóa truyền thống, tăng cường mối đoàn kết giữa các dân tộc trong vùng.

Đánh giá của Phó Thủ tướng về kết quả đạt được trong 3 lần tổ chức hội nghị xúc tiến đầu (XTĐT) tư vào Tây Bắc và thông qua sự kiện lần này, Phó Thủ tướng cũng như BCĐ Tây Bắc muốn chuyển tải thông điệp gì?

 Hội nghị XTĐT vào các tỉnh Tây Bắc là sự kiện quan trọng đối với các tỉnh Tây Bắc do BCĐ Tây Bắc chủ trì phối hợp với các bộ, ngành, đơn vị và địa phương tổ chức. Đây là dịp quan trọng để các tỉnh trong vùng quảng bá tiềm năng, thế mạnh của địa phương mình gắn liền với các cơ chế chính sách ưu đãi, hỗ trợ các nhà đầu tư. Tây Bắc giống như hòn ngọc chưa được khai thác, khám phá, các hội nghị xúc tiến đầu tư vào Tây Bắc là một dịp để các nhà đầu tư hiểu biết sâu hơn về hòn ngọc này; đồng thời, qua đó chính quyền các địa phương cũng thể hiện quyết tâm của mình trong kêu gọi đầu tư không chỉ bằng sự nhiệt tình, mến khách mà cả những hành động cụ thể thiết thực hơn như cải cách, cắt giảm các thủ tục rườm rà, phức tạp trong đầu tư kinh doanh, tạo sự thông thoáng hơn và đưa ra nhiều hình thức hỗ trợ, ưu đãi các nhà đầu tư. Đồng thời, đây cũng là dịp tăng cường đối thoại, lắng nghe lẫn nhau giữa nhà nước và doanh nghiệp nhằm gỡ khó khăn, vướng mắc.

Cả 3 lần tổ chức hội nghị xúc tiến đầu tư vào Tây Bắc đều rất thành công, chẳng hạn Hội nghị tổ chức tại Lào Cai năm 2008 với chủ đề “Đánh thức một vùng tiềm năng” đã thu hút hơn 40 ngàn tỷ đồng đầu tư vào vùng. Hội nghị xúc tiến đầu tư và an sinh xã hội khu vực Tây Bắc, tổ chức tại Tuyên Quang 2013 đã có gần 30 dự án cấp phép với số vốn hàng chục ngàn tỷ đồng; tổ chức và cá nhân đã tài trợ 543 tỷ đồng cho an sinh xã hội, riêng ngành ngân hàng  hỗ trợ gần 455 tỷ đồng,… Đó là những kết quả rất đáng mừng trong điều kiện kinh tế- xã hội còn nhiều khó khăn.

Sắp tới đây, Hội nghị XTĐT, an sinh xã hội vùng Tây Bắc sẽ tổ chức vào tháng 4/2015 tại tỉnh Sơn La trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu hơn thông qua các hiệp định TPP, FTA với EU, nhiều hiệp định song phương khác và nền kinh tế nước nhà dần hồi phục,.. được kỳ vọng sẽ mang lại sức bật mới cho Vùng Tây Bắc. Đây là dịp tiếp tục giới thiệu, quảng bá về tiềm năng, lợi thế của vùng; tạo điều kiện để nhà đầu tư tiếp cận các dự án trọng điểm, tìm hiểu cơ chế, chính sách ưu đãi tại các địa phương trong vùng, đồng thời tạo diễn đàn cho các tổ chức, nhà đầu tư, doanh nghiệp gặp gỡ, đối thoại, trao đổi kinh nghiệm, thiết lập quan hệ hợp tác, liên kết. Hội nghị cũng tạo điều kiện để các nhà quản lý, nhà khoa học và nhà đầu tư gặp gỡ trao đổi về công tác quản lý nhà nước, cơ chế chính sách, môi trường đầu tư nhằm tạo thuận lợi để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Bắc. Đây còn là dịp biểu dương các doanh nghiệp tiêu biểu đã và đang đầu tư trên địa bàn và tích cực tham gia công tác an sinh xã hội, hỗ trợ đồng bào nghèo trong vùng.

Xin cảm ơn Phó Thủ tướng!