BOT: Hình thức đầu tư hiệu quả của ngành giao thông vận tải

Các dự án của ngành giao thông vận tải (GTVT)  trong những năm qua đang được triển khai hết sức hiệu quả, điều này đang tạo nên sức bật cho sự phát triển kinh tế xã hội. Việc ngành GTVT đầu tư cho các dự án trọng điểm theo hình thức hợp đồng BOT đang nhận được sự đánh giá cao của các chuyên gia và  đại biểu Quốc hội  tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIII.

Nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế

Có thể nói, Bộ GTVT đã và đang thành công trong việc huy động các nguồn lực xã hội để đầu tư cho phát triển hạ tầng giao thông trong những năm qua. Đánh giá về kết quả này, đại biểu Lê Nam, Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa cho rằng: Nếu huy động được các nguồn lực xã hội để phát triển hạ tầng giao thông là rất tốt. Trong hoàn cảnh nguồn vốn của chúng ta còn có nhiều khó khăn thì việc chúng ta huy động vốn là cần thiết, đến một lúc nào đó thì mua lại, như Quốc lộ 1 chúng ta đã mua lại trước thời hạn.

Ông Mai Xuân Hùng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cũng cho rằng, nếu không có hạ tầng giao thông, chúng ta sẽ không thể thu hút được đầu tư nước ngoài. Đây là một trong những lĩnh vực quan trọng, ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của nền kinh tế nên tới đây chắc chắn sẽ phải đầu tư mạnh. “Việc tái cơ cấu đầu tư bước đầu đang đạt hiệu quả. Trước kia, huy động được đầu tư tư nhân để phát triển kinh tế chúng ta phải loay hoay mãi. Nhưng từ năm 2014, tư duy khai thác nguồn đầu tư từ các thành phần kinh tế đang được mở rộng. Tư duy rất mới ngoài hình thức BOT, PPP, đến nay đã bán các dự án giao thông lấy tiền tiếp tục đầu tư là rất đột phá. Nếu làm được chắc chắn huy động được nguồn lực bổ sung mà nền kinh tế đang thiếu”, ông Hùng cũng cho biết thêm, trong thời gian qua, Bộ GTVT đã rất quyết liệt trong việc biến chủ trương thành hiện thực, tạo cơ sở thuyết phục để toàn dân hiểu được việc huy động nguồn vốn xã hội hóa và các thành phần kinh tế đầu tư vào cơ sở hạ tầng là hết sức cần thiết và có lợi cho người dân.

Ông Hùng cho rằng, các công trình đầu tư theo hình thức BOT đang phát huy hiệu quả tích cực, vấn đề quan trọng bây giờ là tiến hành kiểm soát đầu tư như thế nào cho minh bạch, hiệu quả để tạo được lòng tin từ phía người dân. Trước kia, việc này chưa thực hiện tốt thì nay phải làm cho thật tốt. Một đồng vốn khi đưa vào đầu tư cũng cần phải công khai, minh bạch thì người dân mới tin tưởng. Minh bạch trong chính sách, quản lý và kiểm soát đã giúp cho đồng tiền mang lại nhiều lợi ích kinh tế và xã hội.

Chất lượng công trình giao thông được đảm bảo

Trong phiên thảo luận tại tổ về những vấn đề liên quan đến ngành GTVT, Bộ Trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng cho biết, tại Hội nghị lần thứ 4, BCH T.Ư Đảng khóa XI đã thông qua Nghị quyết số 13 về “Xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ nhằm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020”. Theo đó, Nghị quyết chỉ rõ: “Thu hút mạnh các thành phần kinh tế, kể cả các nhà đầu tư nước ngoài tham gia đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, bảo đảm lợi ích thoả đáng của nhà đầu tư. Mở rộng hình thức Nhà nước và nhân dân cùng làm. Sửa đổi, bổ sung các quy định về chính sách hỗ trợ tài chính, thuế, giá, phí, lệ phí, nhượng quyền... để tăng tính thương mại của dự án và sự đóng góp của người sử dụng. Hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích đầu tư theo các hình thức PPP, BT, BOT...”.

Như vậy, Bộ trưởng Đinh La Thăng cho rằng, việc xã hội hóa đầu tư vào hạ tầng giao thông là chủ trương đã được xác định trong văn kiện của Đảng. Đến thời điểm này, hành lang pháp lý cho việc kêu gọi tư nhân tham gia đầu tư, kinh daonh các lĩnh vực của ngành GTVT cơ bản đã được quy định rõ trong hệ thông văn bản quy phạm pháp luật hiện hành. Tuy nhiên, trong thời gian tới vẫn cần phải điều chỉnh, hoàn thiện một số cơ chế để tạo thuận lợi hơn cho việc thực hiện, đảm bảo thu hút được nhiều hơn nữa các nhà đầu tư đồng thời hài hòa được lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người sử dụng.

Giải thích về việc đã tiến hành thu phí sử dụng đường bộ tính theo đầu phương tiện nhưng vẫn có các trạm thu phí BOT ở các tuyến đường giao thông, Bộ trưởng Đinh La Thăng cho rằng, theo quy định tại Luật Giao thông đường bộ 2008 thì để quản lý, bảo trì các loại đường bộ, Bộ Tài chính đã ban hành hai Thông tư thu phí sử dụng đường bộ là: Thu phí theo đầu phương tiện do đơn vị đăng kiểm thực hiện và thu phí trực tiếp tại các trạm BOT do các nhà đầu tư BOT thực hiện. Như vậy, việc thu phí như trên là hơp lý và không có việc phí chồng lên phí. Vì phí sử dụng đường bộ thu trực tiếp tại các trạm BOT do nhà đầu tư dự án BOT thu dùng để hoàn vốn đầu tư và chi cho công tác quản lý bảo trì đường bộ hình thành từ các dự án BOT. Còn phí sử dụng đường bộ thu trên đầu phương tiện do đơn vị đăng kiểm thu dùng để chi cho công tác quản lý, bảo trì đường quốc lộ và đường địa phương do Nhà nước đầu tư (không bao gồm các dự án BOT đường bộ và không dùng để hoàn vốn đầu tư)”.

Bộ trưởng Đinh La Thăng cũng cho biết thêm, thực tế hiện nay, hàng năm, Bộ Tài chính vẫn phải cấp bù ngân sách để tiến hành công tác duy tu, bảo trì các tuyến đường quốc lộ do nguồn thu phí sử dụng đường bộ trên đầu các phương tiện vẫn không đáp ứng đủ chi phí.

Đánh giá về các hợp đồng BOT, Bộ trưởng Đinh La Thăng nhấn mạnh, với những dự án đã hoàn thành và đưa vào khai thác hiện nay đã và đang phát huy hiệu quả tối đa, mang lại lợi ích trên nhiều phương diện: Tạo động lực phát triển kinh tế- xã hội và làm tăng năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, quốc phòng – an ninh được đảm bảo, tình trạng ô nhiễm môi trường giảm mạnh, tình trạng ùn tắc, tai nạn giao thông cũng được cải thiện nhiều.

Bộ trưởng Đinh La Thăng khẳng định, hình thức BOT đang được áp dụng một cách phổ biến trên thế giới vì bên cạnh việc khắc phục được sự thiếu hụt tài chính từ đầu tư công thì đây là hình thức đầu tư nhận được sự giám sát chặt chẽ từ nhiều cơ quan ban ngành như nhà đầu tư, cơ quan nhà nước, ngân hàng và người sử dụng, không làm tăng nợ công trong hoàn cảnh nợ công đang ở mức cao như hiện nay đồng thời huy động được nguồn vốn nhàn rỗi của người dân thông qua các tổ chức tín dụng, hạn chế tình trạng lãng phí, tham nhũng trong đầu tư xây dựng. Đây cũng là giải pháp góp phần thực hiện đề án tái cơ cấu các lĩnh vực vận tải, nhằm nâng cao năng suất, hạ giá thành vận tải, qua đó nâng cao tính cạnh tranh của nền kinh tế.

Sĩ Sơn