“Cần xây dựng Việt Nam thành một quốc gia du lịch“

Phát biểu tại Hội thảo “Phát triển du lịch Việt Nam trong thời kỳ mới do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Ban Kinh tế Trung Ương và VCCI tổ chức ngày 7/7 tại Hà Nội, Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc đã trăn trở về việc làm sao để xây dựng Việt Nam trở thành một quốc gia du lịch.

Xây dựng quốc gia du lịch

Mở đầu bài tham luận tại hội thảo, Tiến sỹ Vũ Tiến Lộc đã chia sẻ câu chuyện được nghe từ ông Ken Atkinson – Trưởng nhóm công tác về Du lịch của VBF kể tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) tổ chức hồi tháng 6 vừa qua: Chuyện rằng có hai vợ chồng du khách Châu Âu yêu mến Việt Nam nên đã quyết định chọn Việt Nam là điểm đến trong kỳ nghỉ mùa Hè của họ. Tuy nhiên, khi tìm hiểu thủ tục và chi phí visa, họ thấy chỉ riêng chi phí cho visa vào Việt Nam đã bằng cả chi phí cho hai đêm nghỉ thêm ở Thái Lan (ở Thái Lan, họ không phải trả phí visa), do vậy, vợ chồng du khách này đã quyết định đến Thái Lan, thay vì Việt Nam, cho kỳ nghỉ của họ… Từ câu chuyện này, Tiến sĩ Vũ Tiến Lộc nhìn nhận: Quan sát cách làm du lịch của các nước xung quanh, chúng ta phải giật mình bởi không chỉ Thái Lan, Malayxia, Singapore… mà ngay cả Campuchia, Lào, Myanma,… cũng đã và đang làm nhiều việc thúc đẩy du lịch tốt hơn Việt Nam. “Không chỉ ở khâu visa, mà ở nhiều tua, tuyến, điểm du lịch, khách du lịch cũng đánh giá Việt Nam thua Campuchia ở tính chuyên nghiệp” – Tiến sĩ Vũ Tiến Lộc nói.

Cũng theo Tiến sĩ Vũ Tiến Lộc, năm 2014, Hội đồng Du lịch và Lữ hành Thế giới (WTTC) đã xếp hạng Việt Nam đứng thứ 16 trong số 184 quốc gia có tiềm năng lâu dài trong phát triển du lịch. Nếu vậy thì du lịch chắc chắn sẽ là một trong lĩnh vực kinh tế có tiềm năng, có lợi thế so sánh, có giá trị gia tăng bậc nhất của Việt Nam trong tương quan so sánh toàn cầu. Và với thứ hạng như vậy, Chủ tịch VCCI trăn trở, tại sao chúng ta không thể xây dựng Việt Nam thành một quốc gia du lịch?!

Ông khẳng định: “Thứ hạng trong “top 20” của Việt Nam trong bản đồ du lịch toàn cầu như vậy là có cơ sở bởi vì Việt Nam là một đất nước ổn định, con người thân thiện, thiên nhiên hoang sơ, xã hội đa văn hóa, giàu tâm linh, nhiều khác biệt… Đúng như slogan của ngành du lịch về một “vẻ đẹp bất tận” hay “vẻ đẹp tiềm ẩn”, Việt Nam đang đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe, tinh tế của trào lưu du lịch mới của tầng lớp trung lưu đến từ các nước giàu có và mới nổi: muốn trở lại với tự nhiên, gần gũi với con người, trải nghiệm sự khác biệt… mà người ta không dễ dàng tìm thấy ở các đô thị và trung tâm công nghiệp lớn ở Tây Âu hay Bắc Mỹ…”.

4 giải pháp

Để có thể xây dựng Việt Nam trở thành một quốc gia về du lịch, Chủ tịch VCCI đã đề xuất 4 giải pháp.

Thứ nhất, phải đặt mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành du lịch Việt Nam trong tương quan so sánh với các nước ASEAN. Việt Nam có tiềm năng du lịch đứng thứ 16 trên thế giới thì tại sao chúng ta không thể là quốc gia du lịch hàng đầu của ASEAN? Chúng ta cần phải xác định rõ lộ trình để thu hẹp khoảng cách phát triển du lịch với các nước ASEAN, trước hết là ở các yếu tố như môi trường, thủ tục hành chính cho phát triển du lịch. Trước mắt, phải hướng tới mục tiêu Việt Nam phải nằm trong nhóm 3, 4 nước có sức cạnh tranh du lịch hàng đầu ASEAN. Công nghệ cải cách hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh của Nghị quyết 19 cần được áp dụng trong ngành du lịch để thúc đẩy, cải tiến, điều chỉnh các thủ tục, quy trình, môi trường du lịch trong cuộc đua với các nước ASEAN.

Ví dụ trong lĩnh vực visa: Những con số sau đây là rất đáng suy ngẫm cho việc tiếp tục cải cách hành chính trong lĩnh vực này: 2014, Thái Lan đón 24,8 triệu lượt khách quốc tế, Thái Lan đã miễn thị thực và lệ phí thị thực cho công dân đến từ 61 quốc gia (trong đó 49 nước là đơn phương), Malayxia đón 27,4 triệu lượt khách quốc tế và đã miễn lệ phí thị thực cho 155 quốc gia (trong đó 85 quốc gia là đơn phương). Tương tự, Singapore đón 15,1 triệu lượt khách quốc tế và miễn thị thực nhập cảnh cho công dân 150 quốc gia (trong đó 82 quốc gia là đơn phương). Việt Nam đón gần 8 triệu lượt khách quốc tế và miễn visa cho 22 quốc gia.

Theo Tổ chức Du lịch thế giới (UN WTO) và Hội đồng Du lịch và Lữ hành Thế giới (WTTC), nếu Việt Nam tạo thêm nhiều thuận lợi cho việc cấp thị thực, (ví dụ như thị thực tại điểm đến, thị thực điện tử) thì số lượng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam có thể tăng từ 8 – 18%. “VCCI nhất trí với kiến nghị của Bộ VHTTDL, đề nghị Thủ tướng tiếp tục xem xét miễn thị thực với các thị trường thu hút khách du lịch quan trọng trong đó có Úc, Newzeland, các nước Đông Âu và Liên Xô cũ, các nước là các đối tác trong các hiệp định thương mại tự do lớn mà nước ta đã và đang ký kết như TPP, VN-EU… Đó là các đối tác có nguồn khách du lịch tiềm năng hàng đầu thế giới hiện nay” – Tiến sĩ Vũ Tiến Lộc nói.

Liên quan tới cạnh tranh và chuẩn mực ASEAN, Tiến sĩ Vũ Tiến Lộc cho rằng, ASEAN đang xây dựng và áp dụng bộ tiêu chuẩn về nghề, dịch vụ du lịch toàn khối và các chương trình kết nối du lịch khu vực. Việc thực hiện bộ tiêu chuẩn này cũng là một yêu cầu quan trọng mà cả cơ quan Chính phủ và doanh nghiệp cần quan tâm để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Thứ hai, cần xác định doanh nghiệp là lực lượng chủ công trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành du lịch Việt Nam, Nhà nước kiến tạo môi trường và hỗ trợ doanh nghiệp. Cơ quan và công chức nhà nước, kể cả các công chức ở Tổng cục Du lịch đừng làm thay doanh nghiệp. Kinh doanh du lịch trong bối cảnh mới là kinh doanh theo chuỗi, theo mạng mà doanh nghiệp là trung tâm chứ không phải là các Cục hay Sở, Ban, Ngành. Doanh nghiệp phải được tạo điều kiện hiến kế xây dựng chiến lược, chính sách phát triển du lịch và đóng vai trò trung tâm trong tất cả các khâu đầu tư cơ sở hạ tầng du lịch, nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch và xúc tiến quảng bá du lịch.

“VCCI ủng hộ chủ trương thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển du lịch. Nhưng, cơ quan Nhà nước đừng “ôm” quỹ này, hãy giao cho Hiệp hội du lịch hoặc thành một Hội đồng , một thiết chế hỗn hợp công-tư thúc đẩy phát triển du lịch mà doanh nghiệp đóng vai trò chủ trì. Mô hình Tổ chức Du lịch Quốc gia do hiệp hội doanh nghiệp quản lý, Tổng cục Du lịch và các cơ quan nhà nước chỉ tham gia chỉ đạo. Các hoạt động xúc tiến và dịch vụ công trong ngành du lịch nên chuyển dần cho doanh nghiệp và phải làm theo cách của doanh nghiệp. Đối tác Công – Tư trong du lịch cần được triển khai đồng bộ trong mỗi khâu, nhưng vị trí trung tâm phải là các doanh nghiệp du lịch” – ông Lộc nói.

Chủ tịch VCCI cũng đề nghị: “Cần gấp rút hỗ trợ nâng cao năng lực cho Hiệp hội du lịch và các doanh nghiệp dẫn đầu, các thương hiệu lớn của ngành du lịch với những hình thức thích hợp để họ có thể trở thành trung tâm kết nối. Đặc biệt khuyến khích vai trò sáng tạo, chủ động của lớp thanh niên trẻ. Cuộc vận động “Vote for Halong bay” trở thành di sản thiên nhiên thế giới là một ví dụ hay để huy động sức mạnh cộng đồng và mạng xã hội cho quảng bá du lịch”.

Thứ ba, VCCI đề nghị sẽ phối hợp với Bộ VHTTDL, Hiệp hội du lịch và các cơ quan, tổ chức có liên quan tổ chức một cuộc vận động hiến kế: “Sáng kiến phát triển du lịch Việt Nam” nhằm động viên các cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước đóng góp những sáng kiến, ý tưởng, mô hình phát triển du lịch Việt Nam để xây dựng Việt Nam thành một quốc gia du lịch. VCCI cũng sẽ chủ trì cùng với Bộ VHTTDL và Hiệp hội du lịch để nghiên cứu, tổng kết những mô hình tổ chức du lịch thành công ở các doanh nghiệp và các địa phương nhằm chia sẻ, nhân rộng tới các doanh nghiệp lữ hành và các địa phương khác. “Học thế giới là cần thiết nhưng học từ những điển hình tốt của chúng ta như Đà Nẵng, Hội An… cũng không kém phần quan trọng” – Chủ tịch VCCI nói.

Cuối cùng, văn hóa ẩm thực của Việt Nam là một nét độc đáo. Văn hóa ẩm thực đặc sắc, cộng với lợi thế của một nền nông nghiệp công nghệ cao gắn với các tiểu vùng khí hậu phong phú mà chúng ta đang chủ trương xây dựng sẽ tích hợp các giá trị của ngành du lịch với nông nghiệp công nghệ cao trong chuỗi giá trị doanh nghiệp – hộ nông dân. Và chắc chắn sự lựa chọn này sẽ tạo ra những lĩnh vực tiềm năng bậc nhất: Du lịch sinh thái, nông nghiệp công nghệ cao gắn với các giá trị văn hóa lịch sử, với các di sản thiên nhiên kỳ vĩ của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập. Chủ tịch VCCI đề nghị các doanh nghiệp hãy chú ý đến định hướng đầu tư này. “Hiện nay, các “đại gia” lớn nhất trong nền kinh tế Việt Nam đang chuyển hướng đầu tư sang nông nghiệp công nghệ cao. Các doanh nghiệp hãy kết hợp đầu tư nhiều hơn vào chuỗi dịch vụ du lịch và cơ sở hạ tầng du lịch để tạo nên sức mạnh cộng hưởng. Công tác quy hoạch của các địa phương và chính sách của Chính phủ cũng cần hướng tới mục tiêu này. Cộng đồng doanh nghiệp vừa và nhỏ và các hộ nông dân cũng cần được hỗ trợ để đầu tư vào đây một cách chuyên nghiệp”. – Chủ tịch VCCI cho biết.

Hoàng Sang (DDDN)