Phát triển nguồn nhân lực du lịch: Vẫn bài toán chất lượng

Cùng với tốc độ tăng trưởng của ngành, số lượng lao động du lịch đã có sự gia tăng đáng kể. Tuy nhiên, sự chuyển dịch cơ cấu nguồn nhân lực của ngành du lịch trong những năm qua chưa đảm bảo tính bền vững, quy mô nguồn lực du lịch còn quá nhỏ bé, với số lượng lao động du lịch trực tiếp chưa đầy 1% lao động cả nước.

Theo báo cáo thống kê của các sở quản ly du lịch địa phương về Tổng cục Du lịch, năm 2009 nguồn nhân lực du lịch Việt Nam có khoảng 1 triệu lao động, trong đó có 262200 lao động trực tiếp, chiếm 33,75% tổng số lao động, bao gồm lao động thuộc các cơ quan quản l‎ nhà nước về du lịch, các đơn vị sự nghiệp du lịch và các cơ sở kinh doanh du lịch; lao động gián tiếp là 737800 người, chiếm 66,25% là đối tượng có liên quan đến hoạt động du lịch. So với lao động cả nước, nguồn nhân lực du lịch chiếm 2,2%.

Ước tính đến năm 2015, lao động trực tiếp của ngành du lịch đạt khoảng trên 500000 lao động, chiếm khoảng gần 1% lao động toàn quốc. Số lượng này vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và thế mạnh du lịch của đất nước, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của ngành du lịch.

Nói chính xác vấn đề, thì nhân lực ngành du lịch vừa thiếu trầm trọng vừa yếu kém về chất lượng, hệ thống đào tạo không đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành. Nhiều lĩnh vực còn thiếu cán bộ chuyên môn và chuyên gia giỏi như cán bộ quản ly nhà nước, quản ly doanh nghiệp, quản trị kinh doanh, chuyên gia hoạch định chính sách, cán bộ nghiên cứu xây dựng chiến lược, quy hoạch, chương trình phát triển ngành và chuyên gia nghiệp vụ đầu ngành trong từng nghiệp vụ chuyên môn.

Căn cứ vào báo cáo tổng hợp về thực trạng nguồn nhân lực Việt Nam qua các năm 2000, 2005, 2009 cho thấy, hiện lao động trực tiếp của ngành du lịch đạt trình độ đại học và trên đại học chiếm 9,7%, đạt trình độ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng chiếm 51% và có đến 39,3% trình độ dưới sơ cấp. Trong số đó chỉ có 43% được đào tạo chuyên môn nghiệp vụ về các ngành nghề du lịch, được đào tạo về các chuyên nghành khác ngoài du lịch hoặc chưa qua đào tạo chuyên môn du lịch chiếm 57%.

Về ngoại ngữ, so với các ngành khác, lao động du lịch biết ít nhất một ngoại ngữ có tỷ lệ tương đối cao, chiếm khoảng 48% trong lao động. Tuy nhiên, đặc thù của ngành du lịch có đối tượng phục vụ trực tiếp là du khách trong nước và nước ngoài thì tỷ lệ này vẫn còn thấp. Hơn nữa, người lao động hiện nay chủ yếu là biết tiếng Anh, các ngoại ngữ khác chiếm tỷ lệ rất thấp, không đáp ứng nhu cầu phát triển.

Vì mục tiêu phát triển lâu dài, ngành du lịch trước hết phải kiện toàn tổ chức và nhân sự phụ trách công tác phát triển nguồn nhân lực du lịch ở cơ quan‎ nhà nước cấp trung ương, cấp điạ phương cũng như tại các tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực du lịch. Xây dựng và hoàn thiện cơ chế chính sách về phát triển nguồn nhân lực du lịch… Bên cạnh đó nâng cao năng lực của cơ sở đào tạo phát triển nguồn nhân lực du lịch, bao gồm việc hoàn thiện mạng lưới cơ sở đào tạo du lịch, hoàn thiện chương trình khung cho các bậc đào tạo du lịch; chú trọng các hoạt động hỗ trợ, khuyến khích đào tạo, phát triển du lịch. Đồng thời, ngành cũng cần duy trì và mở rộng hoạt động hợp tác quốc tế về nguồn nhân lực du lịch, thực sự coi trọng trí tuệ con người trong mọi hoạt động phát triển kinh tế xã hội nói chung và du lịch nói riêng.

Thu Huyền