Nâng cao chất lượng nguồn lao động để tạo sức cạnh tranh

Trong bản tin công bố thị trường lao động do Bộ Lao động Thương binh và Xã hội phối hợp với Tổng cục thống kê Việt Nam vừa mới được tổ chức mới đây, các chỉ số về triển vọng thị trường và nhu cầu sử dụng lao động từ nay đến cuối năm 2015 đã được đưa ra. Trong đó có nhiều chỉ số rất đáng chú ý.

Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, nhu cầu về lao động nhìn chung đều tăng cao ở tất cả các loại hình doanh nghiệp và dịch vụ. Theo con số thống kê của Bộ LĐTB&XH, năm 2015 nhu cầu về lao động đối với khối doanh nghiệp tăng thêm khoảng 360 nghìn người (tăng 3,27%) so với năm 2014, nâng tổng số lao động có việc làm trong cả nước lên con số 12,3 triệu người. Dự kiến, đến cuối năm 2015 tỷ lệ lao động làm công ăn lương trên tổng số lao động có việc làm đạt khoảng 40%.

Về nguồn cung lao động, nhìn chung nguồn cung lao động trên cả nước vẫn khá dồi dào, quý III/2015 lực lượng trong độ tuổi lao động ước đạt 54,31 triệu người (chiếm 76,01% lượng cư dân có độ tuổi từ 15 trở lên). Bước sang quý IV/2015 con số này ước đạt 54,43 triệu người (chiếm 76,11% lượng cư dân có độ tuổi từ 15 trở lên); cùng với việc nâng cao tỷ lệ lao động có việc làm thì tỷ lệ thất nghiệp cũng trong chiều hướng tiếp tục giảm, tính đến quý IV/2015 chỉ còn 2,38%. Cơ cấu lao động thành thị cũng tăng nhẹ, chiếm 30,5%.

Theo con số từ bản tin được công bố, quý II/2015 cả nước có 52,53 triệu người có việc làm, tăng 103 nghìn người so với quý trước đó. Việc chuyển dịch lao động từ nông thôn ra thành thị có chiều hướng giảm. Số lượng lao động có việc làm tại khu vực thành thị khoảng 15,73 triệu người, giảm 663 nghìn người so với quý I, khiến cho tỷ trọng việc làm tại khu vực thành thị giảm từ 31,26% trong quý I/2015 xuống còn 29,94% trong quý II/2015. Ngược lại, lao động có việc làm tại khu vực nông thôn lại tăng cao khi quý II/2015 khu vực này có 36,81 triệu người có việc làm, tăng 766 nghìn người so với quý I/2015, khiến tỷ trọng việc làm khu vực nông thôn tăng từ 68,74% quý I/2015 lên 70,06% quý II/2015.

Cụ thể, các lĩnh vực có lực lượng lao động tăng nhiều nhất là: Lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 223 nghìn người;  lĩnh vực thông tin và truyền thông tăng 178 nghìn người; lĩnh vực xây dựng tăng 113 nghìn người; lĩnh vực thương mại, sửa chữa tăng 77 nghìn người; lĩnh vực làm thuê cho hộ gia đình, kinh tế hộ gia đình tăng 25 nghìn người…Các lĩnh vực có lực lượng lao động giảm nhiều nhất là: Lĩnh vực giáo dục đào tạo giảm 181 nghìn người; lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản giảm 114 nghìn người; lĩnh vực hoạt động Đảng, tổ chức chính trị xã hội, an ninh quốc phòng giảm 98 nghìn người; lĩnh vực vận tải, kho bãi giảm 84 nghìn người. Tỷ trọng lao động làm công ăn lương trong tổng việc làm tiếp tục tăng, quý II/2015 đạt 38,81%. Mặc dù có biến động nhẹ về tỷ trọng lao động tự làm (giảm) và lao động gia đình không hưởng lương (tăng), nhìn chung tỷ trọng nhóm lao động dễ bị tổn thương trong tổng số người có việc làm vẫn cao (57,09%).

Về mức thu nhập bình quân của người lao động làm công hưởng lương trong quý II/2015 giảm 435 nghìn đồng (8,9%) so với quý trước trong đó lao động nữ có thu nhập thấp hơn song mức giảm lại cao hơn so với lao động nam (tương ứng 334 nghìn đồng và 576 nghìn đồng). Lực lượng lao động làm trong các doanh nghiệp nhà nước có mức lương bình quân tháng cao nhất (6,15 triệu đồng/người), lực lượng lao động làm việc ở các khu vực hợp tác xã có mức thu nhập thấp nhất (2,84 triệu đồng).

Theo ông Doãn Mậu Diệp, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH, trong quý II/2015 điểm sáng lớn nhất là sự khởi sắc của nền kinh tế đã khiến cho sức ép lao động có việc làm giảm. Lao động trong các lĩnh vực chế biến tăng nhưng lao động trong lĩnh vực nông lâm ngư nghiệp lại giảm. Nhiều chương trình được triển khai có hiệu quả như: Hơn 90.000 lao động đi xuất khẩu lao động, vượt chỉ tiêu năm 2015, chính sách hỗ trợ thất nghiệp đã đi vào thực tế...

Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp cho biết, sau ngày 31/12/2015, 8 ngành nghề đầu tiên sẽ được ưu tiên dịch chuyển tự do trong khối ASEAN đó là: kế toán, kiến trúc, kỹ sư, nha sĩ, bác sĩ, y tá, vận chuyển và nhân viên ngành du lịch. Điều này ít nhiều sẽ gây sức ép lên thị trường lao động của Việt Nam khi gia nhập Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương, Cộng đồng kinh tế ASEAN. Điểm hạn chế của lực lượng lao động Việt Nam chính là tay nghề lao động không cao, điều này sẽ rất khó cạnh tranh trực tiếp với lao động nước ngoài.

 Vì vậy, thứ trưởng Diệp nhấn mạnh, Việt Nam cần tập trung nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; tổ chức tốt hơn nữa thị trường lao động; cung cấp các thông tin về việc làm kịp thời cho người lao động; nắm vững hơn nữa cơ cấu lao động để có sự điều chỉnh phù hợp, giảm tỷ lệ thất nghiệp là những việc cần thực hiện để chuẩn bị cho quá trình gia nhập Cộng đồng chung ASEAN vào cuối năm 2015.

Đình Thanh