FDI sẽ “chảy” mạnh vào Việt Nam sau TPP

Với mục tiêu đón đầu những cơ hội mới khi Việt Nam chính thức trở thành thành viên của Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), nhiều doanh nghiệp nước ngoài đã và đang tìm kiếm cơ hội để đầu tư vào Việt Nam. Theo đánh giá của nhiều chuyên gia kinh tế, xu hướng này sẽ còn phát triển mạnh khi các cam kết trong TPP có hiệu lực.

Trào lưu đầu tư vào Việt Nam

Việc Việt Nam hoàn tất ký kết Hiệp định TPP đã thu hút sự quan tâm rất lớn từ phía người dân, đặc biệt là những người làm kinh doanh trong suốt thời gian vừa qua. Vì vậy, sẽ không cần phải nói nhiều đến những lợi ích, cơ hội mà Việt Nam có được khi tham gia TPP đặc biệt trong việc phát triển thương mại và thu hút đầu tư bởi khi thương mại được mở cửa, các rào cản thuế quan giữa 12 quốc gia thành viên được xóa bỏ thì sẽ có những tác động nhất định đến đầu tư nội khối và các thị trường đầu tư khác.

Với một nền kinh tế đang phát triển, thị trường lao động dồi dào, sẽ không khó hiểu khi Việt Nam sẽ trở thành điểm thu hút các nhà đầu tư nước ngoài , đặc biệt là các nhà đầu tư đến từ 11 nước thành viên còn lại. Điều này được minh chứng qua việc tập đoàn dệt may hàng đầu của Mỹ là Hanes Brands  vừa mới công bố việc nâng tổng vốn đầu tư tại thị trường Việt Nam lên con số gần 55 triệu USD, tăng hơn 11 triệu USD so với năm 2014 với hệ thống 3 nhà máy đặt tại Hưng Yên và Huế. Ông Ajay Godbole, Giám đốc điều hành khu vực châu Á của HanesBrand  chia sẻ, đây là bước đi quan trọng và cần thiết của tập đoàn bởi tương lai rộng mở khi Việt Nam gia nhập TPP. Bên cạnh HanesBrands thì còn có khá nhiều các doanh nghiệt dệt may lớn của nước ngoài cũng đã quyết định mở rộng đầu tư vào Việt Nam để đón đầu cơ hôi do TPP tạo ra

Cùng với dệt may thì ngành công nghệ cao cũng đang tạo nên trào lưu đầu tư cho các nhà đầu tư nước ngoài. Sự xuất hiện của các tên tuổi lớn của ngành công nghệ thế giới như Samsung, LG, Jabil… với lượng vốn đầu tư lên tới hàng chục tỷ USD, trong đó chỉ riêng tập đoàn Samsung đã đầu tư tới 14 tỷ USD được xem là bằng chứng rõ ràng nhất cho thấy sức hút từ việc gia nhập TPP của Việt Nam đang ngày một lớn dần.

Ngoài ra, Việt Nam còn đón nhận sự có mặt của các tên tuổi lớn trong lĩnh vực bán lẻ trên thế giới như Aeon, Auchan, Metro, Cash&Carry, Lotte, BigC… Tính đến thời điểm hiện tại  Việt Nam đã thu hút hơn 290 tỷ USD nguồn vốn FDI cam kết đổ vào Việt Nam.

Theo nhận định của các chuyên gia, để khơi thông dòng chảy FDI và thu hút nhiều hơn nữa dòng vốn này chảy vào Việt Nam thì TPP đã trở thành chất xúc tác đặc biệt quan trọng. Chất xúc tác này không chỉ đến từ những cơ hội về một thị trường thương mại rộng lớn mà từ chính những cam kết được soạn ra từ các thành viên TPP liên quan đến đầu tư.

Theo ông Hoàng Mạnh Phương, Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Công Thương), là một trong những thành viên tham gia vào các phiên đàm phán liên quan đến Chương Đầu tư trong TPP, có rất nhiều cam kết giữa Việt Nam với các nước thành viên sẽ mang lại thuận lợi lớn cho các nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Ví dụ như cam kết liên quan đến việc cho phép nhà đầu tư được chuyển không hạn chế vốn, tài sản ra – vào Việt Nam. Theo ông Phương, đây là một cam kết rất quan trọng. Nếu so với trước đây thì đã minh bạch và cởi mở hơn rất nhiều: “cam kết này mở và minh bạch đến nỗi chỉ những trường hợp nhà đầu tư chuyển vốn, tài sản mà làm ảnh hưởng đến cân đối vĩ mô, hay liên quan đến tội phạm, trốn thuế, mất khả năng thanh toán… thì mới bị “ách” lại để xem xét”, ông Phương lý giải.

Ông Phương cho rằng, chương quan trọng nhất trong Chương Đầu tư của hiệp định TPP là quy định “không phân biệt đối xử”. Theo đó, nguyên tắc là chọn bỏ. trước đây, trong các hiệp định song phương, chúng ta cũng đã nhắc đến nguyên tắc chọn bỏ, nhưng tại TPP, nguyên tắc này được tự do hóa đến mức cao nhất. Công thêm đó là cơ chế chỉ tiến không lùi, điều này sẽ mang lại thuận lợi lớn cho các nhà đầu tư. Nói một cách dễ  hiểu thì nhà đầu tư cũng được phép đầu tư, kinh daonh những gì mà Nhà nước không cấm.

Với cam kết WTO thì vẫn có những danh mục đầu tư mà nhà đầu tư nước ngoài không được làm. Nhưng với TPP thì những điều kiện này đươc gỡ bỏ, các nhà đầu tư được đầu tư, kinh doanh tất cả các ngành nghề, từ những ngành nghề, lĩnh vực vẫn trong danh mục “bảo lưu”.

Điều khoản Việt Nam phải có nghĩa vụ đối xử không kém thuận lợi hơn các nhà đầu tư trong nước hay nhà đầu tư từ nước thứ 3 cũng là cơ sở để Việt Nam thu hút FDI. Đặc biệt là việc Việt Nam cũng như các nước thành viên phải xóa bỏ các rào cản yêu cầu các điều kiện đầu tư không thực sự cần thiết, trái với thông lệ quốc tế. Chẳng hạn như quy định về tỷ lệ nội địa hóa, về công nghệ,… “Tất nhiên, sẽ có những trường hợp ngoại lệ, và cũng loại trừ các trường hợp như chuyển giá”, ông Phương cho biết.

Các cam kết trong TPP được thể hiện một cách rõ ràng, minh bạch trên cơ sở không phân biệt đối xử, xóa bỏ rào cản không cần thiết. Cùng với đó là các cam kết bảo hộ nhà đầu tư nên có thể thấy TPP đang trở thành “chất xúc tác” cực mạnh để thúc đẩy nguồn vốn FDI vào Việt Nam.

Nhiều rủi ro cho các doanh nghiệp nội

Bên cạnh những thuận lợi do TPP đưa lại thì các chuyên gia cũng khuyến cáo những rủi ro đi kèm với nó. TS Hồ Quốc Tuấn, giảng viên Đại học Bristol, Vương quốc Anh nhận định, gia nhập TPP sẽ giúp Việt Nam gia tăng được dòng vốn quốc tế, điều này bên cạnh những thuận lợi thì cũng có những rủi ro nhất định như có thể khuếch đại những rủi ro nội tại của nền kinh tế. Chẳng hạn như xu thế vốn ngoại ép vốn nội trên sân nhà, hay chuyện những doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam sẽ càng trở nên nhỏ và siêu nhỏ.

Ông Tuấn cho rằng, nếu không có những bước đi phù hợp thì sau 10- 20 năm tham gia TPP, Việt Nam sẽ là một nước chỉ có một số ít các doanh nghiệp nội lớn mạnh, bên cạnh là các doanh nghiệp ngoại. Nếu một nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào vốn ngoại sẽ mang lại nhiều rủi ro.

Điều này đã được Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh nhắc đi nhắc lại nhiều lần và nhấn mạnh, bên cạnh việc đẩy mạnh thu hút FDI thì phải làm sao để khu vực doanh nghiệp trong nước có thể phát triển song hành, trở thành đối tác của khu vực FDI.

Sĩ Sơn