Cuộc chạy đua ngân hàng số

Nhiều ngân hàng thương mại (NHTM) đang thực hiện chiến lược phát triển công nghệ với các hoạch định tổng thể về đầu tư hạ tầng, hệ thống, nhân lực và cung cấp nhiều sản phẩm nhiều tiện ích. Internet và Mobile Banking mới chỉ mà những bước đầu tiên trên đầu tư công nghệ ngân hàng số của các ngân hàng.

Hội nhập thúc đẩy đầu tư công nghệ

Với dân số trên 90 triệu người, với khoảng 69% lực lượng lao động là giới trẻ, Việt Nam có thu nhập bình quân đầu người ngày càng tăng. Lĩnh vực bán lẻ của các NH trong nước chưa thực sự phát triển do các ngân hàng chủ yếu chú ý đến lĩnh vực bán buôn, trong 5 năm trở lại đây mới đẩy mạnh phát triển bán lẻ. Vì vậy còn rất nhiều cơ hội để các NH triển khai các sản phẩm dịch vụ bán lẻ.

Khó khăn đối với các NH trong việc phát triển lĩnh vực bán lẻ là thói quen sử dụng tiền mặt của người dân, cũng như tâm lý e ngại đến ngân hàng vẫn còn chiếm một tỷ lệ cao. Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) cho thấy, mặc dù có tỷ lệ dân số đông và trẻ, nhưng chỉ có 31% người dân Việt Nam có tài khoản ngân hàng, bằng một nửa so với tỷ lệ trung bình toàn thế giới. Thực tế này chứng tỏ rằng thị trường Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn phát triển với tiềm năng lớn trong lĩnh vực ngân hàng bán lẻ.

Bên cạnh tiềm năng rất lớn của lĩnh vực bán lẻ, sức ép hội nhập cũng buộc các NH phải đầu tư mạnh phát triển nghiệp vụ này. Theo lộ trình đã cam kết trong Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC), đến năm 2020, mọi rào cản và khác biệt trong ngành ngân hàng giữa các quốc gia trong khu vực sẽ được xóa bỏ, tạo ra một hệ thống ngân hàng AEC hoạt động một cách bình đẳng với ngân hàng sở tại của bất kỳ quốc gia thành viên nào trong khối. Từ đó, cạnh tranh NH bán lẻ sẽ ngày càng gay gắt hơn.

Cạnh tranh bán lẻ bằng đầu tư công nghệ NH số gần như là lựa chọn không thể khác của các NH, đòi hỏi các NHTM trong nước cần có sự đầu tư về công nghệ và bảo mật thông tin.Trong môi trường cạnh tranh gay gắt như hiện nay, NH nào đáp ứng được cho khách hàng những dịch vụ tốt nhất và sự tiện lợi nhất sẽ giành lợi thế.

Tại Việt Nam, các ngân hàng đã triển khai ngân hàng điện tử từ 5 năm trước đây. Đến nay, sau nhiều năm, hầu hết các đơn vị đều đã có ứng dụng như Internet Banking, Mobile Banking nhưng chưa thực sự đa dạng bởi đây vẫn được các khách hàng xem là kênh hỗ trợ để chuyển tiền, thanh toán các dịch vụ điện, nước, Internet... online thay vì tối ưu hóa dòng tiền trong tài khoản của mình. Một số ngân hàng đã tích hợp một vài tính năng khác vào Internet Mobile Banking nhưng nhìn chung vẫn còn khá đơn giản. Hiện tại nhiều NH cũng đã và đang tích cực cung cấp dịch vụ thanh toán trực tuyến, từ tiền điện, tiền nước, điện thoại, internet, vé máy bay cho đến phí truyền hình cáp... Một số ngân hàng còn cung cấp ứng dụng điện thoại cho khách hàng trên cả 3 hệ điều hành iOS, Android và Windows Phone.

Hãng cung cấp dịch vụ tài chính toàn cầu Ernst & Young (EY) công bố kết quả khảo sát về ngân hàng điện tử, trong đó đánh giá Các nhà băng Việt cần cân nhắc đầu tư phát triển những sản phẩm, dịch vụ khác thay vì chỉ dừng lại ở Internet và Mobile Banking. Theo đánh giá của ông Liew Nam Soon, Phó Tổng giám đốc dịch vụ tài chính NH khu vực ASEAN và EY Singapore, Internet Banking hay Mobile mới chỉ là bước khởi đầu cho một ngân hàng số. Theo ông, về sản phẩm dịch vụ, NH có thể tận dụng công nghệ số hóa để tích hợp sản phẩm của mình cùng các nhà cung cấp khác, như các quỹ tương hỗ, công ty bảo hiểm…

Chạy đua công nghệ và bảo mật

Thực tế, xu thế kênh phân phối sản phẩm, dịch vụ chủ đạo trong tương lai đến năm 2020 của các ngân hàng chủ yếu vẫn là chi nhánh, phòng giao dịch.

Điều gì cản trở các NHTM đầu tư ứng dụng công nghệ hiện đại bắt kịp thế giới? Quy mô nhỏ, vốn nhỏ và nguồn nhân lực chưa đáp ứng được là những trở ngại không dễ khắc phục. Quá trình cải tổ hệ thống, giải quyết tình trạng yếu kém, mua bán sáp nhập NH thời gian qua đã tạo ra những NH lớn hơn và lành mạnh hơn. Khi Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) thành hiện thực, NH Việt càng phải đẩy mạnh số hóa để có thể cạnh tranh với các tổ chức tài chính lớn trong khu vực. Nên bài toán đầu tư công nghệ đang đặt ra bức thiết hơn bao giờ hết.

Ngoài ATM và POS; dịch vụ kỹ thuật số qua mobile, internet, mạng xã hội… sẽ phát triển. Bước đi được một số NH lựa chọn là ứng dụng công nghệ số trên cơ sở mô hình kinh doanh hiện tại và nâng tầm trong tương lai; xây dựng mới giải pháp tăng giá trị cho khách hàng thông qua công nghệ số. Quá trình hội nhập ngày càng sâu rộng của VN vào thị trường quốc tế, cũng như việc có nhiều NH  khu vực tham gia vào thị trường trong nước, với sản phẩm đa dạng dựa trên nền tảng công nghệ hiện đại buộc các NH nội địa phải có sự đầu tư để thu ngắn hơn nữa khoảng cách giữa NH và khách hàng. Đi kèm với chiến lược đầu tư và tăng trưởng theo công nghệ số này, các nhà băng phải quản lý được rủi ro công nghệ và an toàn thông tin. Bởi công nghệ giúp giảm chi phí, nhưng rủi ro hoạt động có thể tăng. Trong khi đó, năng lực quản trị, điều hành và quản lý rủi ro của các NH còn ở mức thấp.

Tại Diễn đàn Ngân hàng bán lẻ - Vietnam Retail Banking Forum 2015 diễn ra hồi giữa tháng 11/2015, nhiều ý kiến lo ngại khả năng bảo mật thông tin của khách hàng khi ứng dụng NH số.  TS Cấn Văn Lực - Cố vấn cấp cao Chủ tịch HĐQT ngân hàng BIDV cho biết xu thế sử dụng các dịch vụ ngân hàng điện tử là tất yếu và đang phát triển rất nhanh, bình quân 35-36% trên thế giới, ở Việt Nam con số này sẽ duy trì vào khoảng 25-30% trong ít nhất 5 năm tới. Các vụ tấn công ngân hàng sẽ gia tăng đáng kể, ở mức 30-40%. Do đó, các ngân hàng cần có hệ thống phòng vệ đầy đủ, như các trung tâm dữ liệu dự phòng, cách phát hiện các rủi ro về an toàn hệ thống…

Bảo Châu