Triển vọng từ phát triển nông nghiệp đô thị

Đồ án Quy hoạch chung đô thị tỉnh Bắc Ninh đến năm 2030 và tầm nhìn 2050 được Thủ tướng Chính phủ thông qua ngày 10/9/2015 với mục tiêu: Xây dựng và phát triển đô thị Bắc Ninh trở thành đô thị loại I vào những năm 20 của thế kỷ XXI, làm tiền đề để xây dựng tỉnh Bắc Ninh trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030… Triển khai Đồ án này, ngành Nông nghiệp Bắc Ninh đang điều chỉnh theo định hướng phát triển nông nghiệp đô thị. Phóng viên Tạp chí Vietnam Business Forum đã có buổi trao đổi với ông Nguyễn Hữu Trượng - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Bắc Ninh xung quanh vấn đề này. Ngô Khuyến thực hiện.

Bắc Ninh hội tụ nhiều lợi thế: đất đai màu mỡ, thủy lợi thuận tiện, trình độ thâm canh và khả năng ứng dụng kỹ thuật cao, nằm sát thị trường tiêu thụ lớn, vậy ông đánh giá thế nào về cơ hội phát triển nông nghiệp tỉnh nhà trong tương lai?

Nông nghiệp Bắc Ninh có đặc thù của nền nông nghiệp ven đô, không chỉ đáp ứng nhu cầu lương-thực phẩm cho nhân dân, ổn định xã hội trên địa bàn mà còn là "Vành đai xanh" cho Thủ đô Hà Nội, đô thị Bắc Ninh và các khu công nghiệp (KCN) xung quanh, tạo điều kiện phát triển dịch vụ, du lịch cho vùng Thủ đô. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2015-2020 đã đặt ra mục tiêu: Chú trọng nông nghiệp chất lượng cao; đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới (NTM), gắn với phát triển đô thị; tăng trưởng 0,8%/năm, đến năm 2020 tỷ trọng nông nghiệp chiếm 2,6% GDRP;…

Trên cơ sở đó, tỉnh đã và đang triển khai nhiều nhiệm vụ, giải pháp, trong đó tập trung phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, tăng cường ứng dụng công nghệ cao (CNC), đẩy mạnh công nghiệp hóa nông nghiệp, hiện đại hóa nông thôn. Bắc Ninh cũng rà soát các chính sách hỗ trợ, tích tụ ruộng đất, xây dựng liên kết chuỗi hộ gia đình, trang trại nông-công nghiệp đồng thời thực hiện chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp và kinh tế nông thôn, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống, nông dân.

Trong tương lai, Bắc Ninh sẽ có nền nông nghiệp đô thị với kết cấu hạ tầng sản xuất đồng bộ, gắn sản xuất nông nghiệp với công nghệ bảo quản, chế biến tiêu thụ nông sản thực phẩm. Tỉnh sẽ duy trì diện tích lúa ổn định ở 33.500ha với năng suất đạt 62 tạ/ha sản lượng 406.000 tấn và chủ yếu là lúa có chất lượng và giá trị kinh tế cao. Vùng rau hoa cây cảnh có diện tích 10.000ha với năng suất 220,5 tạ/ha, sản lượng 220.460 tấn rau các loại có chất lượng cao, an toàn thực phẩm. Vùng nuôi trồng thủy sản có 5.000 ha với sản lượng 40.000 tấn sản phẩm, đáp ứng nhu cầu đô thị, trong đó chú trọng hình thành các khu trang trại tập trung, CNC, với những sản phẩm chủ yếu là lợn, gia cầm đã qua giết mổ, chế biến, đảm bảo an toàn thực phẩm.

Đề án Rà soát điều chỉnh quy hoạch phát triển nông nghiệp đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã được tỉnh Bắc Ninh phê duyệt (27/5/2015); đâu là điều chỉnh nổi bật so với Quy hoạch 2009 và điểm nhấn phát triển nông nghiệp Bắc Ninh đến năm 2025, thưa ông?

Năm 2009, tỉnh Bắc Ninh đã xây dựng Quy hoạch phát triển nông nghiệp đến năm 2020 nhưng thực chất quy hoạch mới mang tính định hướng, được xây dựng chưa có chính sách cụ thể của Chính phủ về “Quản lý và sử dụng đất lúa” và “Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng NTM” cũng chưa triển khai. Do vậy, ngành đã tham mưu để UBND tỉnh phê duyệt Đề án rà soát điều chỉnh quy hoạch phát triển nông nghiệp đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 cho phù hợp với bối cảnh hiện nay và đáp ứng yêu cầu giai đoạn đến 2025 và định hướng đến năm 2030.

Trong điều chỉnh quy hoạch đến năm 2025 có những điểm nổi bật là: Bắc Ninh sẽ phát triển nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, phát triển bền vững; trong phát triển nông thôn sẽ giảm tỷ trọng nông nghiệp, tăng tỷ trọng công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và làng nghề; trong phát triển sản xuất nông nghiệp sẽ giảm tỷ trọng trồng trọt, tăng tỷ trọng chăn nuôi thuỷ sản; trong trồng trọt sẽ phát triển rau, hoa, ổn định trồng lúa, đảm bảo an ninh lương thực; trong chăn nuôi sẽ đẩy mạnh phát triển chăn nuôi tập trung, chăn nuôi trang trại, giảm dần chăn nuôi nhỏ lẻ. Phát triển thuỷ sản ổn định diện tích nuôi trồng, đẩy mạnh thâm canh tăng năng suất.

Điểm nhấn của điều chỉnh quy hoạch lần này là Bắc Ninh tiếp tục phát huy triệt để lợi thế của tỉnh nằm trong vùng Thủ đô và nằm trong tam giác kinh tế trọng điểm Hà Nội-Hải Phòng-Quảng Ninh, cửa ngõ phía Đông Bắc của thủ đô Hà Nội để tập trung phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC và sản xuất nông nghiệp có giá trị kinh tế cao theo hướng nông nghiệp đô thị .

Bắc Ninh cũng đang triển khai Đề án “Phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC tỉnh Bắc Ninh đến năm 2020”, theo ông đâu là những thuận lợi và khó khăn trong việc triển khai Đề án này?

Bắc Ninh nằm liền kề Thủ đô Hà Nội, có nhiều KCN tập trung, giao thông thủy bộ, đường sắt phát triển nên rất thuận tiện trong việc tiếp cận với các tiến bộ khoa học kỹ thuật (KHKT) mới về nông nghiệp cũng như trong tiêu thụ sản phẩm nông, lâm, thủy sản. Bắc Ninh còn là tỉnh đồng bằng đất đai màu mỡ thích hợp với nhiều loại cây trồng; cơ sở hạ tầng sản xuất nông nghiệp như thủy lợi, giao thông nội đồng đã và đang được chú trọng đầu tư phát triển; trình độ sản xuất, thâm canh của người dân khá cao. Ngoài ra, các chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp CNC của tỉnh khá đầy đủ, khuyến khích được các tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC.

Song bên cạnh đó cũng có những khó khăn do diện tích tự nhiên hẹp, đất dành cho nông nghiệp ít và manh mún nên khó tích tụ ruộng đất, dẫn đến người muốn đầu tư sản xuất thì không có đất và người có đất lại không muốn đầu tư. Cùng với đó, nông dân vẫn có thói quen sản xuất nhỏ lẻ, vốn ít, kết hợp với tập quán canh tác truyền thống vẫn là phổ biến, nên thường không muốn thay đổi cách làm cũng như đầu tư công nghệ vào sản xuất. Trong khi đó, sản xuất nông nghiệp theo hướng CNC đòi hỏi vốn đầu tư lớn, lực lượng lao động có trình độ quản lý và tay nghề cao nên chỉ có những tổ chức, cá nhân có điều kiện mới thực hiện được. Hơn thế, sản xuất nông nghiệp có nhiều rủi ro do thiên tai, dịch bệnh; giá thành sản phẩm nông nghiệp ứng dụng CNC thường cao hơn so với sản xuất thông thường nhưng giá bán thực tế hiện nay lại thấp dẫn đến lợi nhuận không cao.

Ông đánh giá thế nào về việc huy động các nguồn lực của doanh nghiệp vào quá trình triển khai chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM của Bắc Ninh trong những năm qua?

Những năm qua, tỉnh đã chú trọng xây dựng hệ thống chính sách nhằm huy động các nguồn lực, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Các thành phần kinh tế đã mạnh dạn đầu tư chung tay xây dựng NTM, góp phần thay đổi bộ mặt nông thôn, phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người lao động.

Trong xây dựng cơ sở hạ tầng, các doanh nghiệp đã tích cực đầu tư vào các lĩnh vực như: Xây dựng các trạm cấp nước sạch; hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất trường học; xây dựng giao thông nông thôn

Không chỉ tăng cường đầu tư phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người lao động, các doanh nghiệp cũng đẩy mạnh đưa tiến bộ khoa học vào sản xuất giống cây, con, góp phần tăng năng suất chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe của thị trường. Doanh nghiệp còn giúp nông dân nâng cao thu nhập thông qua các hình thức bán sản phẩm, chuyển giao KHKT, chăn nuôi gia công, ký hợp đồng tiêu thụ sản phẩm.