Tăng trưởng kinh tế: Thách thức trong dài hạn

Lo ngại mục tiêu tăng trưởng không đạt được mức 6,7% như Quốc hội đề ra; lạm phát có thể lên tới trên dưới 4%, bẫy thanh khoản đang rình rập...  Đó là những chủ đề chính được đưa ra thảo luận tại Hội thảo công bố Báo cáo Thường niên Kinh tế Việt Nam 2016 với chủ đề “Thiết lập nền tảng mới cho tăng trưởng”,  do Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) phối hợp cùng Đại sứ quán Australia tổ chức tại Hà Nội.

Lo lạm phát ở mức 4%

Theo thông tin của Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR), bản báo cáo trên được thực hiện trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam có những bước ngoặt lớn. Chúng ta đang đứng trước ngưỡng cửa thực hiện kế hoạch kinh tế - xã hội 5 năm 2016 – 2020. Song điều bất ổn cho thấy nền kinh tế đang có những biểu hiện đi xuống so sánh với 5 năm trước đây. Chính đây là những tiền đề cho thấy việc cần thiết có những nền tảng tăng trưởng mới trong trung và dài hạn như bản báo cáo Thường niên Kinh tế Việt Nam 2016 nêu ra ở trên.

Theo PGS. TS. Nguyễn Hồng Sơn, Hiệu trưởng trường Đại học kinh tế, Đại học Quốc gia, báo cáo kinh tế thường niên Việt Nam được công bố lần đầu vào năm 2009, nội dung nhằm đánh giá tổng kết các vấn đề kinh tế biến động trong 1 năm qua cũng như đề xuất các chính sách điều hành kinh tế vĩ mô trong thời gian tới.

TS. Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) nhận định: Nền tảng kinh tế Việt Nam tính đến thời điểm hiện tại vẫn còn khá yếu. Trong năm 2016 rất có thể tình hình lạm phát sẽ tăng cao trở lại. Những yếu tố tác động là do, trong năm 2016, giá dịch vụ và y tế đã được điều chỉnh tăng, cộng hưởng với giá hàng hóa thế giới và tổng cầu trong nước tăng sẽ tạo ra những áp lực mới lên mặt bằng giá. Ngoài ra, giá học phí cũng được dự báo tăng ở một số tỉnh thành, giá xăng dầu có thể sẽ được điều chỉnh tăng trở lại. Đây là những nguy cơ đẩy mức lạm phát có thể tăng cao trong quý 2 tới đây. Có thể sẽ dao động xung quanh mức 5% và trong kịch bản thận trọng hơn sẽ vào khoảng 4,2%, TS. Nguyễn Đức Thành nhận định.

Mặt khác, trong bản Báo cáo kinh tế thường niên 2016, cũng đưa ra nhận định làm giới chuyên gia khá quan ngại là việc dự báo tăng trưởng kinh tế cả năm 2016 sẽ ở mức 6% cho kịch bản thấp, và dưới 6,5% ngay cả trong trường hợp có nhiều thuận lợi. Do đó, mục tiêu tăng trưởng 6,7% như Quốc hội đề ra khó có thể thành hiện thực, TS. Nguyễn Đức Thành nhấn mạnh.

Tuy nhiên, TS. Nguyễn Đức Thành cũng gợi mở hàm ý chính sách. Việc tạo ra sức mạnh thần kỳ để Việt Nam đuổi kịp các cường quốc kinh tế trong khu vực là rất khó thực hiện. Song chúng ta có thể xây dựng một khung chính sách để thay đổi là hết sức cần thiết. Và trong 3 trụ cột nền tảng tăng trưởng gồm: năng suất, sáng tạo và vốn, cần tập trung vào yếu tố sự sáng tạo, đổi mới thể chế và sử dụng vốn hiệu quả hơn ở khu vực doanh nghiệp. TS. Nguyễn Đức Thành nhận định.

Cần có kỷ luật tài chính

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Thành, Giám đốc Chương trình Fulbright Việt Nam, cho rằng hiện này nền kinh tế thế giới đang trong một chu kỳ tăng trưởng chậm lại. Bởi theo những số liệu nghiên cứu kinh tế tổng hợp mới đây nền kinh tế thế giới chỉ tăng trưởng hạn chế ở mức 3%. Trong khi đó, nền kinh tế Việt Nam vẫn duy trì ở mức trên 6% được cho là khá cao. TS. Nguyễn Xuân Thành cũng nhấn mạnh, nếu tìm ra được sơ đồ cho nền tảng tăng trưởng mới thì chúng ta có thể đạt được mức 7%.

Song TS. Nguyễn Xuân Thành cũng khuyến cáo rằng, nếu Chính phủ tiếp tục dùng đòn bẩy kinh tế ở việc vay vốn ngoại để tăng trưởng thì sẽ gặp áp lực trong vấn đề nợ công. Và trong dài hạn, nếu tiếp tục tăng vốn đâu tư để kéo toa tàu tăng trưởng thì đây sẽ là hướng phát triển kém bền vững. Và nếu kỷ luật tài chính công được duy trì, tự bản thân nền kinh tế thị trường sẽ tìm được động lực tăng trưởng. Còn nếu vẫn tiếp tục duy trì mức thâm hụt ngân sách 4%-5% đến năm 2020 thì không thể tăng trưởng cao. Và việc phải làm ngay lúc này là chúng ta nên thiết lập lại trật  tự của kỷ luật tài chính công, TS. Nguyễn Xuân Thành nếu ý kiến.

Anh Phương