Việt Nam – Kazakhstan: Hướng đến “Con đường tơ lụa mới”

Đại sứ quán Cộng hòa Kazakhstan tại Việt Nam đã tổ chức Diễn đàn doanh nghiệp với chủ đề “Hợp tác giao thông: Việt Nam – Kazakhstan – Liên minh Kinh tế Á – Âu”. Chủ đề chính của Diễn đàn là thông tin về tuyến đường sắt nối liền Châu Á – Liên minh Kinh tế Á – Âu – Châu Âu, hay còn được gọi là “Con đường tơ lụa mới”. Theo các chuyên gia kinh tế, nếu con đường giao thông trên được kết nối sẽ tiết kiệm chi phí hơn rất nhiều, giúp đưa hàng hóa Việt Nam thông thương với Kazakhstan và các nước trong liên minh kinh tế Á- Âu và theo chiều ngược lại.

Nhiều cơ hội hợp tác kinh tế

Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, Hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa Kazakhstan – Việt Nam – Liên minh kinh tế Á Âu đã mở ra một giải pháp góp phần thúc đẩy hợp tác kinh tế Việt Nam – Kazakhstan vốn đang còn nhiều tiềm năng chưa được khai thác.

Cụ thể, theo Bộ Công Thương, giai đoạn từ trước đây cho tới 2014, hợp tác song phương trong lĩnh vực kinh tế thương mại đạt nhiều kết quả tích cực. Kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Kazakhstan năm 2013 đạt 159 triệu USD, tăng 185% so với năm 2012. Đến năm 2014, tổng kim ngạch thương mại giữa hai nước đạt 229 triệu USD, tăng 44% so với năm 2013 và tăng 5,2 lần so với 2010. Tuy nhiên, đến năm 2015, thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Kazakhstan có dấu hiệu suy giảm, chỉ đạt 162,1 triệu USD, giảm gần 30% so với năm 2014. Trong đó xuất khẩu từ Việt Nam đạt 153 triệu USD (giảm gần 30%) và nhập khẩu đạt 9,1 triệu USD (giảm hơn 13%).

Thứ trưởng Bộ Công Thương – ông Hoàng Quốc Vượng cho biết thêm, trong 3 tháng đầu năm 2016, kim ngạch xuất khẩu giữa hai nước đạt 41,7 triệu đô la Mỹ. Trong đó, Việt Nam xuất khẩu gần 37 triệu USD và nhập khẩu 4,7 triệu USD. Dù không so sánh tăng hay giảm song ông cho biết, tốc độ tăng trưởng thương mại giữa hai nước không ổn định, thương mại song phương còn chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam (chỉ chiếm 0,07% trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 300 tỷ USD) và Kazakhstan (bằng 0,2% của 120 tỷ USD). Hiện mặt hàng mua bán giữa hai nước còn hẹp. Kết quả hợp tác trong lĩnh vực kinh tế đạt được còn khiêm tốn. Hiện các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang Kazakhstan gồm điện thoại và linh kiện, máy vi tính và linh kiện, hàng nông sản (gạo, hạt điều, hạt tiêu), hàng thủy sản, máy móc phụ tùng và sắt thép các loại. Việt Nam nhập khẩu từ Kazakhstan các sản phẩm kim loại, quặng và khoáng sản.

Hợp tác trong lĩnh vực kinh tế khá khiêm tốn chưa đáp ứng được mong muốn của cả Việt Nam và Kazakhstan. Đặc biệt, khi kết quả đó được đặt trong bối cảnh mối quan hệ truyền thống tốt đẹp và những nền tảng pháp lý thuận lợi được thiết lập trong thời gian qua. Vì vậy, theo ông Vượng, để thúc đẩy quan hệ kinh tế - thương mại giữa hai nước, rất cần những ý tưởng và giải pháp đột phá hợp tác kinh tế đột phá trong thời gian tới.

Cũng theo phân tích của Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng, giải pháp để thúc đẩy  hợp tác giữa Việt Nam và Kazakhstan là tận dụng tốt FTA đã được ký kết giữa Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á - Âu (gồm các nước Armenia, Belarus, Kazakhstan, Kyrgyzstan và Nga) vào năm ngoái. Dự kiến, khi Hiệp định chính thức có hiệu lực vào quý 2 năm nay, tình hình hợp tác giữa Việt Nam và Kazakhstan trong lĩnh vực thương mại, hàng hóa và dịch vụ sẽ cải thiện mạnh mẽ. Theo đó, nhờ việc cắt giảm/xóa bỏ hàng rào thuế quan, kim ngạch xuất khẩu giữa Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á - Âu ước tính sẽ tăng 10-15%. Do tính bổ trợ trong danh mục hàng hóa xuất nhập khẩu của hai bên, Hiệp định sẽ giúp cải thiện cơ cấu hàng hóa xuất nhập khẩu, đa dạng hóa thị trường nhập khẩu để tránh việc phụ thuộc quá nhiều vào một vài nước đối với một số chủng loại nguyên vật liệu, thiết bị, máy móc. Hơn nữa, việc mở cửa thị trường được thực hiện theo lộ trình 5-10 năm đối với nhiều mặt hàng nhạy cảm, giúp doanh nghiệp trong nước có thời gian để chuẩn bị và tham gia một cách hiệu quả.

Tập trung vào giao thông vận tải

Theo Đại sứ Cộng hòa Kazakhstan tại Việt Nam Beketzhan Zhumakhanov, riêng lĩnh vực hợp tác về vận tải là một trong những chủ đề quan trọng để phát triển hợp tác về kinh tế thương mại giữa Liên minh Kinh tế Á - Âu và Việt Nam. Hiện Việt Nam và Kazakhstan cũng đang nỗ lực để tạo ra một nền tảng pháp lý, hạ tầng thuận lợi, nhằm phục vụ, hỗ trợ quan hệ hợp tác hiệu quả của doanh nghiệp hai nước, thiết lập một tuyến đường vận tải kết nối các thị trường trong khu vực ASEAN với thị trường các nước trong Liên minh để tận dụng mọi cơ hội làm ăn kinh tế.

Cũng theo đánh giá của ông Kanat Alpysbayev - Phó chủ tịch, Công ty Đường sắt Quốc gia Kazakhstan, Kazakhstan đã xây dựng hệ thống đường sắt cho phép  cước phí vận tải rẻ hơn. Trong những năm độc lập, Kazakhstan đã xây hơn 2.000 km đường sắt và cải thiện cơ sở hạ tầng tại vùng tiếp giáp với Trung Quốc. Kazakhstan,đảm bảo vận tải hàng sang các thị trường lân cận. Theo đó, hàng hóa từ Việt Nam sẽ được vận chuyển qua hệ thống đường sắt liên vận mới qua Trung Quốc, Kazakhstan vào các nước Liên Minh Á-Âu như Nga, Belarus. Đây được coi là giải pháp vận tải mới được đánh giá hiệu quả và tiết kiệm nhất cho hàng Việt Nam vào Liên minh Á-Âu, vào châu Âu và ngược lại cho hàng của những nước này vào Việt Nam. Theo tính toán, hiện nay thời gian vận chuyển từ Việt Nam sang Kazakhstan là 40 ngày. Tuy nhiên, khi hệ thống đường sắt này được kết nối, hệ thống logistic này được hoàn thiện thì thời gian rút ngắn còn một nửa, điều này tạo điều kiện rất tốt cho hàng hóa Việt Nam sang Kazakhstan và các nước thứ ba, cũng như từ Kazakhstan sang Việt Nam, ông Kanat Alpysbayev cho biết.

Thông tin thêm tại diễn đàn, ông Phan Quốc Anh, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Đường Sắt Việt khẳng định, việc tham gia vào Liên minh Kinh tế Á - Âu là một cơ hội lớn cho việc phát triển lĩnh vực hàng hóa bằng vận chuyển đường sắt, nhiều cơ hội lớn để phát triển hợp tác giao thông giữa các nước thuộc Liên minh Kinh tế Á - Âu với các nước ASEAN. Ngoài ra, ông Phan Quốc Anh cũng đễ đề nghị phương hướng phối hợp hành động trong việc thúc đẩy phát triển ngành đường sắt như: phối hợp hành động phát triển và thu hút thêm vận chuyển hàng hóa bằng container thông qua hệ thống đường sắt giữa Việt Nam - Kazakhstan cũng như từ Kazakhstan đến các nước trong khu vực Trung Á và châu Âu; thúc đẩy mở rộng hợp tác giữa các công ty cung cấp dịch vụ vận tải từ Việt Nam đến Kazakhstan, cũng như đẩy mạnh khai thác các sản phẩm chuyên chở container quốc tế. Việc trao đổi kinh nghiệm phối hợp trong việc thu hút đầu tư tư nhân, nước ngoài vào công nghiệp phát triển đường sắt; trao đổi chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực quản lý cũng cần được phối hợp, đẩy mạnh. Đây cũng là những hướng hợp tác quốc tế chiến lược của ngành đường sắt Việt Nam trong tương lai, ông Phan Quốc Anh cho biết.

Anh Phương