Ngành than trả cổ tức cao, cổ đông được lợi

Là một trong ba trụ cột chính đảm bảo an ninh năng lượng của Việt Nam, năm 2016, ngành than đang phải đối mặt với những khó khăn chồng chất. Mặc dù vậy, các doanh nghiệp trong ngành khi niêm yết trên thị trường chứng khoán lại dành mức trả cổ tức, cũng như trích lập tỷ lệ trong quỹ dự phòng rất cao.

Nhiều áp lực lớn…

Ngành than đang bị lỗ nặng do giá than trong nước vẫn còn thấp hơn giá thành, đặc biệt là giá bán cho chỉ đạt từ 70% đến 83% so với giá thành. Ngoài giá bán than cho điện thì giá bán cho các nơi tiêu thụ khác như xi măng, hóa chất, sắt thép, vật liệu xây dựng… cũng đều thấp hơn giá thành.

Một khó khăn khác nữa, đó là ngành than đang chịu chồng chất rất nhiều loại phí và thuế làm trở ngại việc hoạch toán giá thành. Trong điều kiện sản lượng tiêu thụ trong nước và xuất khẩu giảm, giá bán than thấp và giá xuất khẩu giảm như đã nói ở trên thì ngược lại các chính sách thuế, phí đối với ngành than ngày càng tăng cao

Điều kiện khai thác của ngành than ngày càng khó khăn do các mỏ lộ thiên đã cạn kiệt, đòi hỏi chi phí sản xuất tăng cao hơn, áp lực mỏ lớn, nguy cơ bục nước, cháy, nổ, sập lò cũng tăng mạnh.

… cổ tức vẫn cao

Trên sàn niêm yết, có đến 6/8 doanh nghiệp bị sụt giảm lợi nhuận so với năm trước. Mức giảm bình quân là 45%. Chỉ có Than Cao Sơn (TCS) và Than Hà Lầm (HLC) có lợi nhuận tăng trưởng mạnh, lần lượt đạt 83% và 308%.  Thế nhưng, các doanh nghiệp này vẫn duy trì mức trả cổ tức rất cao.

Trên sàn UPCOM, Công ty cổ phần Than Miền Trung – VINACOMIN (CZC) chốt quyền thưởng cổ phiếu mới tức tỷ lệ 1:1,1. Than Miền Trung – Vinacomin không phải là doanh nghiệp duy nhất ngành than thưởng cổ phiếu cao. Những doanh nghiệp thưởng cao phải kể đến như CTCP Than Cao Sơn (TCS); Than Hà Tu (THT); Than Cọc Sáu (TC6); Than Mông Dương (MDC); Than Đèo Nai (TDN)…

Than Đèo Nai (TDN) trả cổ tức năm 2015 là 6%, phát hành 13,4 triệu cổ phiếu thưởng cho các cổ đông hiện hữu với tỷ lệ 84%. Than Hà Tu (THT) nhận cổ tức năm 2015 bằng tiền tỷ lệ 10% và nhận cổ phiếu thưởng tỷ lệ 80%; Than Vàng Danh (TVD) trả cổ tức 2015 là 7% trên VĐL và phát hành cổ phiếu thưởng tỷ lệ chỉ 7%.

Than Cọc Sáu (TC6) trả cổ tức bằng tiền mặt năm 2015 với tỷ lệ 6%. Đồng thời, công ty có kế hoạch phát hành 19,5 triệu cổ phiếu thưởng theo tỷ lệ 1: 1,5. Than Cao Sơn (TCS), tỷ lệ cổ tức năm 2015 được thông qua là 4%, kế hoạch cổ tức 2016 là 4-5%. Than Cao Sơn cũng có kế hoạch chia cổ phiếu thưởng với số lượng 11,8 triệu cp tương đương tỷ lệ 79%. Tính chung, tỷ lệ cổ tức bằng tiền mặt và cổ phiếu thưởng là 81%.

Chịu thiệt hại lớn từ sau trân mưa lụt lịch sử năm 2005, Than Mông Dương (MDC) thoát lỗ với lãi suất thấp đạt 85 triệu đồng trong khi kế hoạch đặt ra là 29 tỷ đồng, coi như là hòa vốn, doanh nghiệp không thể trả cổ tức 8% như kế hoạch nhưng phát hành cổ phiếu thưởng tỷ lệ 42%. Năm 2016, TMD dự kiến trả cổ tức tiền mặt 6% và cổ phiếu thưởng 63 tỷ nđồng.

Than Đèo Nai trả cổ tức năm 2015 là 6%, kế hoạch 2016 là 2%, trích quỹ khen thưởng phúc lợi gần 6,3 tỷ đồng tương đương 33,2% LNST, tức gần 68% LNST sau khi trả cổ tức.

Sau khi chia cổ tức, có thể thấy phần được trích lập nhiều nhất chính là quỹ khen thưởng phúc lợi. Các quỹ này thường chiếm từ 30 - 50% lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp. Nguồn để phát hành cổ phiếu thưởng được lấy từ nguồn kế dư (bao gồm quỹ đầu tư phát triển và vốn khác của chủ sở hữu). Các công ty đã trích gần hết các quỹ này để phát hành tăng vốn điều lệ.

Hương Giang