Chờ… sửa Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp

Nhằm một lần nữa đưa ra các đề xuất, kiến nghị hoàn thiện khung pháp luật về, kinh doanh, cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh, mới đây, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tổ chức Hội thảo Luật sửa đổi, bổ sung các luật về đầu tư, kinh doanh. Hội thảo ghi nhận nhiều ý kiến đóng góp tâm huyết của các chuyên gia.

Chồng chéo thiếu thống nhất

Cụ thể, theo TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), tính đến thời điểm hiện tại Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp đã đi vào thực tiễn hơn một năm. Bước đầu đã tạo ra nhiều thuận lợi, thông thoáng, môi trường khá an toàn cho cộng đồng doanh nghiệp Việt. Tuy nhiên, trên thực tế khi đi sâu vào từng điều, khoản, quá trình thực thi luật vẫn bộc lộ không ít vấn đề khó khăn, vướng mắc. Theo đó, có sự chồng chéo, thiếu thống nhất, không tương thích, khác nhau, thậm chí mâu thuẫn giữa một số quy định của Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp với quy định của các luật chuyên ngành khác.

Nói rõ hơn, theo ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết, riêng về vấn đề chủ chương cấp phép cho một dự án, đây là vấn đề lớn nên cần phải được nhìn nhận một cách tổng thể, để loại ra khỏi những bất cập, đặc biệt những dự án có sự điều chỉnh, liên quan đến Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Đất đai… và một số luật chuyên ngành khác. Tuy nhiên, dù liên quan đến nhiều ngành luật nhưng quy trình hiện nay là để chấp thuận cho “ra đời”, một dự án đầu tư cần liên hệ đến ba cơ quan chính là Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Xây dựng, Sở Kế hoạch và Đầu tư. Xong cuối cùng khi cần tham mưu UBND cấp tỉnh lại lấy ý kiến từ ba đơn vị này. Cách làm trên hiện đang vô hình gây ra sự trùng lặp, khiến nhiều nhà đầu tư mất thêm chi phí, công sức, thời gian.

Cũng liên quan đến việc đăng ký doanh nghiệp, ông Hiếu cho rằng, cần thống nhất thủ tục đăng ký doanh nghiệp theo Luật doanh nghiệp, không phân biệt loại hoạt động kinh doanh, nhà đầu tư. Quy định về người đại diện theo pháp luật, cần quy định rõ việc doanh nghiệp chịu trách nhiệm trước bên thứ ba trong trường hợp doanh nghiệp có nhiều hơn một người đại diện hợp pháp và lạm quyền khi thiết lập giao dịch.

Ngoài ra, về vấn đề đặc biệt nổi cộm là những vướng mắc trong lĩnh vực quản lý chuyên ngành đất đai, tài nguyên. Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Nguyễn Mạnh Hiển cho rằng: để tháo gỡ sự chồng chéo giữa Luật đầu tư và Luật nhà ở về thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, đề xuất bỏ thủ tục xin quyết định chủ trương đầu tư tại Luật nhà ở, tất cả các dự án đều xin quyết định chủ trương theo Luật đầu tư, cơ quan quản lý đầu tư sẽ tham vấn ý kiến của các cơ quan có liên quan  như: Sở Xây dựng, Sở Tài nguyên và Môi trường… trước khi trình UBND tỉnh ban hành quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư. Để giải quyết chồng chéo thủ tục xin phép chuyển nhượng dự án bất động sản giữa Luật đầu tư và Luật kinh doanh bất động sản, đối với các dự án đã thực hiện thủ tục chuyển nhượng dự án theo Luật đầu tư, đề xuất không phải tiếp tục thực hiện thủ tục chuyển nhượng dự án theo Luật kinh doanh bất động sản, cần sáp nhập hai thủ tục làm một để tránh lãng phí nguồn lực nhà nước cho việc phê duyệt chuyển nhượng dự án và tránh phát sinh chi phí và thời gian thực hiện thủ tục hành chính của nhà đầu tư.

Ngoài ra, ông Hiển cũng chỉ ra, do thiếu cơ chế thống nhất nên đến giờ trong suốt một dòng đời một dự án mỗi địa phương lại “phán xét” một kiểu. Theo đó, Luật Đầu tư quy định chấm dứt dự án sau 12 tháng mà nhà đầu tư không thực hiện hoặc có khả năng thực hiện; trong khi Luật Đất đai cho phép gia hạn sử dụng 24 tháng và nhà đầu tư phải nộp cho Nhà nước khoản tiền tương ứng với mức tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với thời gian chậm tiến độ thực hiện dự án. Ngoài ra, cũng có sự phân biệt về hình thức sử dụng đất giữa nhà đầu tư trong nước nhà đầu tư quốc tế. Cụ thể, một số quyền tiếp cận đất đai của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sẽ bị hạn chế hơn so với tổ chức kinh tế, trong đó có quyền “được nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất của tổ chức, hộ gia đình”. Hay dễ hiểu hơn là các doanh nghiệp loại này chỉ được Nhà nước giao đất, cho thuê đất hoặc thông qua nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất trong khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế, khu đô thị mới để thực hiện dự án đầu tư, ông Hiển nói.

Doanh nghiệp lên tiếng

Bức xúc vì điều khoản ràng buộc quy định trong các luật điều chỉnh chuyên ngành, ông Nguyễn Văn Đực, Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Địa ốc Đất Lành cho biết, hiện các điều kiện kinh doanh dường như ngày càng nhiều lên làm khó doanh nghiệp. Theo phân tích của ông Nguyễn Văn Đực, nếu giai đoạn trước năm 2006, thủ tục xây dựng khá là đơn giản, chỉ cần có quy hoạch là được khởi công. Thế nhưng, từ năm 2006-2010, khi Nghị định 90 và 71 ra đời, thì các doanh nghiệp trong ngành xây dựng lại phải giải quyết thêm điều kiện về dự án đầu tư và giải phóng xây dựng. Con từ năm 2010 đến nay, các doanh nghiệp xây dựng còn phải è cổ giải quyết tiếp phần thẩm định thiết kế, giấy chứng nhận thiết kế mỹ thuật và giải phóng xây dựng. Do đó, việc tăng thủ tục cộng thêm vấn đề lãi suất là 2 thòng lọng siết doanh nghiệp nhiều nhất. Và trên thực tế tất cả các khoản đội chi phí này sẽ bổ vào đầu người tiêu dùng phải gánh chịu tất cả.

Trước khó khăn này, ông Nguyễn Văn Đực đề nghị các cơ quan chức năng nên xem xét đến việc áp dụng  quy định quản lý chuyên ngành lĩnh vực xây dựng theo mô hình trước năm 2006. Còn nếu cứ làm theo những văn bản luật “siết chặt” gây mất thời gian như trên thì nhiều doanh nghiệp sẽ tìm cách lách luật bằng cách bù chi phí bằng cách giảm chất lượng ở phần hoàn thiện. Kéo theo đó, nếu thủ tục ngày càng nhiêu khê, phức tạp, thời gian kéo dài làm tiêu hao tài sản và công sức của DN, thì hậu quả tất yếu dẫn đến dự án chậm khởi công, chậm đưa sản phẩm ra thị trường và tăng giá bán 10%-20% mà chưa chắc chất lượng tốt hơn, ông Đực khuyến nghị./.

Anh Phương