Trung Đông – Châu Phi: Thị trường nhiều tiềm năng

Thời gian qua, thị trường xuất khẩu của Việt Nam tại Châu Phi – Trung Đông không ngừng được mở rộng.  Mặc dù là địa bàn khó khăn cùng với bối cảnh ảm đạm của nền kinh tế thế giới, nhưng trao đổi thương mại giữa Việt Nam và các nước Trung Đông – Châu Phi luôn giữ được đà tăng trưởng dương. Đáng chú ý là trong trao đổi thương mại với các nước Châu Phi, Việt Nam luôn ở thế xuất siêu.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải khẳng định, trong thời gian qua, Bộ Công Thương luôn coi trọng việc thúc đẩy quan hệ hợp tác kinh tế, đặc biệt là quan hệ thương mại, hợp tác trong lĩnh vực năng lượng, hợp tác về đầu tư với các nước Trung Đông – Châu Phi; nhiều hiệp định, thỏa thuận đã được ký kết tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho các hoạt động hợp tác chuyên ngành; các Ủy ban hỗn hợp/Ủy ban liên Chính phủ đã được thành lập tạo thành cơ chế hợp tác thường xuyên giữa Việt Nam và các nước Trung Đông – Châu Phi.

Theo ông Tạ Hoàng Linh, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Việt Nam và các nước Trung Đông - châu Phi có quan hệ hợp tác từ rất sớm và luôn coi trọng việc củng cố và tăng cường quan hệ hữu nghị. Đến nay, Việt Nam đã thiết lập quan hệ với 70 quốc gia ở khu vực này và kim ngạch hai chiều trong vòng 10 năm trở lại đây giữa Việt Nam và Trung Đông - châu Phi từ 2 tỷ USD đã tăng lên gấp 8 lần.

Cùng với đó, đây còn là khu vực có diện tích rộng trên 36 triệu km2 với dân số gần 1,5 tỷ người nên Trung Đông - châu Phi có nhu cầu nhập khẩu cao nhiều loại mặt hàng phù hợp với hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Do đó, đây được coi như khối thị trường đầy tiềm năng và đa dạng cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam.

Kim ngạch hai chiều giữa Việt Nam và khu vực Trung Đông – Châu Phi đạt 17,3 tỷ USD trong năm 2015, trong đó Việt Nam xuất khẩu đạt 12 tỷ USD và nhập khẩu đạt 5,4 tỷ USD. Nhìn vào cơ cấu mặt hàng xuất khẩu sang châu Phi có thể thấy diện mặt hàng xuất khẩu còn hẹp và đơn điệu, tập trung vào một số mặt hàng như nông sản, giày dép, dệt may, thủy sản...  Sau gạo, mặt hàng xuất khẩu quan trọng thứ hai của Việt Nam ở châu Phi là dệt may, chiếm 14% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào châu lục này. Hàng dệt may Việt Nam xuất khẩu chủ yếu sang các nước Nam Phi, Angola, Nigeria, Ethiopia, Benin, Madagasca…

Đứng thứ ba là mặt hàng thủy hải sản. Hiện nay, cơ cấu hàng thủy sản xuất khẩu của Việt Nam sang Châu Phi ngày càng đa dạng do nhu cầu thị trường ngày càng lớn, yêu cầu về chất lượng và đòi hỏi về mẫu mã không quá khắt khe. Cá tra đang là mặt hàng thủy sản được ưa chuộng tại lục địa này, trong đó các thị trường tiêu thụ lớn nhất là Ai Cập, Nigiêria, Angiêri, Tuynidi…

Các mặt hàng Việt Nam nhập khẩu chủ yếu là nguyên liệu phục vụ sản xuất công nghiệp trong nước như hạt điều thô, bông, gỗ, sắt thép phế liệu. Các thị trường nhập khẩu chính là Nam Phi, Bờ Biển Ngà, Tan-da-ni-a, Ni-giê-ri-a và Gha-na.

Để đẩy mạnh xúc tiến thương mại sang thị trường Trung Đông - châu Phi, theo ông Lê Thái Hòa, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường Tây Á, Nam Á (Bộ Công Thương) cho biết các doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ về văn hóa và xã hội các nước Trung Đông - châu Phi để có những sản phẩm phù hợp, đáp ứng được các yêu cầu đặc trưng từ thị trường. Bên cạnh đó,  các doanh nghiệp cần chú trọng việc cải thiện và phát triển các kênh phân phối; tích cực tham gia và triển khai các hoạt động xúc tiến thương mại như khảo sát thị trường, tham dự hội chợ, triển lãm chuyên ngành; tận dụng tốt ưu đãi của các Hiệp định thương mại tự do (FTA).

Doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động đối phó với các rủi ro khi thực hiện hoạt động kinh doanh tại Châu Phi và Trung Đông. Về rủi ro thanh toán, các doanh nghiệp Châu Phi bị hạn chế về các dịch vụ tài chính, thường đề nghị phương thức mua hàng trả chậm, giao hàng tại cảng đến (CIF). Thứ hai là rủi ro về chính trị, an ninh trật tự khiến nhiều hoạt động giao dịch giữa doanh nghiệp hai bên bị ngừng trệ. Một rủi ro nữa là hiện tượng lừa đảo thương mại tại Tây Phi và Trung Phi mấy năm gần đây xuất hiện khá thường xuyên, gây tâm lý lo ngại cho một bộ phận  doanh nghiệp. Thủ tục hành chính của nhiều nước Châu Phi chậm đổi mới, thủ tục còn rườm rà, bệnh giấy tờ, quan liêu, giao thông bằng đường hàng không chưa phát triển cao…

Hương Ly