Cuộc cạnh tranh giành thị phần thị trường bán lẻ

10:21:35 | 6/10/2016

Thị trường bán lẻ đang chứng kiến sự thâm nhập mạnh mẽ và nhanh chóng bằng nhiều con đường của các nhà đầu tư nước ngoài. Đặc biệt, làn sóng mua bán, sáp nhập (M&A) cùng sự xuất hiện ồ ạt của các đại gia bán lẻ đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan… khiến dấy lên lo ngại về việc các doanh nghiệp ngoại thâu tóm và triệt tiêu các doanh nghiệp nội, hay việc hàng hóa Việt Nam sẽ mất dần chỗ đứng trên thị trường cùng việc mất ưu thế cạnh tranh ngay trên sân nhà của các nhà sản xuất trong nước.

Đây chính là nội dung thảo luận chủ yếu trong buổi giao lưu trực tuyến “Thị trường bán lẻ Việt Nam: Hướng đi nào cho doanh nghiệp nội địa?” do Báo Diễn đàn doanh nghiệp tổ chức vừa qua tại Hà Nội.

Thị trường màu mỡ “hút” nhà đầu tư ngoại

Theo công bố mới đây của một Công ty nghiên cứu thị trường của Đức cho biết thì năm 2015, thị trường bán lẻ Việt Nam đạt doanh thu trên 100 tỷ USD, dự kiến năm 2016 sẽ cao hơn rất nhiều. Các chuyên gia cho rằng với quy mô dân số hơn 90 triệu người cùng tốc độ tăng trưởng luôn đạt hai con số, thị trường bán lẻ của Việt Nam còn quá nhiều hấp dẫn. Đây chắc chắn sẽ luôn là mối quan tâm thu hút của nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Vì tiềm năng như vậy cùng với xu thế hội nhập toàn cầu nên trong những năm qua, ngành bán lẻ Việt Nam đã chứng kiến sự thâm nhập mạnh mẽ và nhanh chóng bằng nhiều con đường của các nhà bán lẻ nước ngoài vào thị trường nội địa. Sự xuất hiện ồ ạt của các đại gia bán lẻ đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan được ví như một làn sóng đang quét qua thị trường bán lẻ Việt Nam.

Thời điểm năm 2014, khi thị trường bán lẻ VN chưa mở cửa hoàn toàn với nhà đầu tư nước ngoài thì chỉ trong vòng 4 tháng đầu năm 2014, đã có ít nhất 3 tập đoàn lớn nước ngoài đổ bộ vào Việt Nam. Đầu tiên phải kể đến đó là tập đoàn bán lẻ hàng đầu Nhật Bản Aeon với Trung tâm thương mại Celadon Tân Phú (TP Hồ Chí Minh) với tổng số vốn đầu tư hơn 13 tỷ Yên. Theo kế hoạch, đến năm 2020 tập đoàn này sẽ mở 20 trung tâm mua sắm quy mô lớn tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư 1,5 tỷ USD.

Tập đoàn bán lẻ hàng đầu Hàn Quốc Lotte Mart cũng đã khai trương Trung tâm thương mại thứ 8 quy mô lớn tại Hà Nội. Tập đoàn này đặt ra chiến lược đến năm 2020 sẽ có 60 trung tâm thương mại tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư lên đến 3,2 tỷ USD.

Tập đoàn Berli Jucker (BJC) của Thái Lan đã chi 655 triệu euro để mua lại toàn bộ chuỗi bán lẻ Metro Cash & Carry Việt Nam.

Vào đầu năm 2015, tập đoàn bán lẻ hàng đầu khác của Thái Lan là Central Group đã công bố mua lại 49% cổ phần của Công ty Đầu tư phát triển công nghệ và Giải pháp mới – đơn vị sở hữu Công ty thương mại Nguyễn Kim – một trong những nhà bán lẻ điện tử hàng đầu Việt Nam.

Tháng 10/2015, Emart – nhà bán lẻ hàng đầu Hàn Quốc đã chính thức bước chân vào thị trường bán lẻ VN khi ra mắt Khu trung tâm mua sắm trị giá 60 triệu USD tại TP. HCM. Đặc biệt vào đầu tháng 5 năm 2016, cũng chính Central Group của Thái Lan lại một lần nữa khuấy động thị trường bán lẻ Việt Nam khi thông báo đã thôn tính thành công toàn bộ chuỗi siêu thị nổi tiếng ở Việt Nam là Big C từ tay các ông chủ người Pháp với giá trị lên đến hơn 1 tỷ USD.

Ngoài ra còn chưa kể đến đó là Simply Mart ra mắt thêm 3 cửa hàng tại Sài Gòn; AuchanSuper – thương hiệu bán lẻ đến từ Pháp cũng có kế hoạch tung thêm 17 chuỗi siêu thị đến cuối năm sau tại TP HCM và 20 cửa hàng đến năm 2020 ở các tỉnh khu vực phía Bắc. Các nhãn hiệu thời trang lớn như Gap, Mango, Topshop đã trở thành sự lựa chọn hàng đầu của nhiều bạn trẻ Việt Nam. Và hàng loạt các thương hiệu khác của nước ngoài cũng đang hoàn tất thủ tục tiến quân vào Việt Nam vào đầu năm tới.

Doanh nghiệp cần liên kết “thông minh”

Bà Đinh Thị Mỹ Loan, Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam cho rằng, nếu mang DN trong nước ra so sánh với DN cường quốc nước ngoài mà cho rằng DN Việt yếu kém, nhà bán lẻ Việt yếu kém thì có vẻ so sánh này không được hợp lý bởi tiềm lực của DN Việt với các DN nước ngoài là không giống nhau. Do đó, VN cần có biện pháp để bảo vệ nhà bán lẻ trong nước để họ có cơ hội phát triển. Theo đó, điều trước tiên là DN cần tìm chỗ đứng cho mình, xác định mình là ai? Mình làm được gì? Bởi có thể thấy, thị trường bán lẻ đã không còn giống như trước đây nữa, các thị trường bán lẻ trên thế giới với nhiều hình thức đang thay đổi một cách chóng mặt. Điều này dẫn đến yêu cầu DN phải tìm hướng đi cho mình. Bên cạnh đó, DN cũng không thể đơn độc mà chiến thắng được, nhưng cũng không nên đi theo phong trào và chỉ nói liên kết theo khẩu hiệu. DN cần liên kết thông minh và cụ thể, cần xác định rằng không liên kết thì DN không thể thành công được.

Theo bà Loan, liên kết không chỉ với DN trong nước mà còn phải nhìn ra ngoài, nâng cao hợp tác quốc tế. Bản thân Hiệp hội bán lẻ cũng đang cố gắng hết sức để hợp tác với các Hiệp hội bạn để VN không chỉ bó gọn trong giới hạn quốc gia mà còn có cơ hội phát triển ra nước ngoài.

Ngoài việc mở rộng thị trường, phát triển mạng lưới như tất cả các doanh nghiệp bán lẻ trong nước đã và đang làm thì vừa qua, một nhà đầu tư lớn trong nước là Tập đoàn Vingroup đã có đông thái là ký thỏa thuận hợp tác với 250 nhà sản xuất và cung cấp hàng hóa trong nước và ký thỏa thuận với 1000 nhà sản xuất trong nước. Theo ông Nguyễn Minh Phong, Chuyên gia kinh tế, đây là động thái rất tích cực của Vingroup. Một siêu thị hay một chuỗi bán lẻ chỉ thành công khi làm chủ nguồn cung với chất lượng đảm bảo. Số lượng cung phải ổn định và lớn. Đây là tiêu chí quan trọng để DN thắng lợi. Khi đã làm chủ thị trường, DN sẽ làm chủ chi phí sản xuất, từ đó kích thích giá cả và tác động trực tiếp tới đời sống của người tiêu dùng.

Ông Nguyễn Ngọc Hưng, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Dịch vụ đi siêu thị

Thực tế, làn sóng M&A tại Việt Nam không chỉ diễn ra với các doanh nghiệp bán lẻ offline mà còn ở cả những doanh nghiệp bán lẻ online, ví dụ Central Group mua Zalora Việt Nam thông qua Nguyễn Kim, Alibaba mua Lazada Việt Nam. Đối với các doanh nghiệp tập đoàn nước ngoài muốn vào thị trường Việt Nam thì M&A là con đường nhanh nhất và hiệu quả nhất để thâm nhập vào thị trường bán lẻ Việt Nam.

Chiến lược mà các DN Việt là tập trung vào thế mạnh cốt lõi của doanh nghiệp mình, tăng cường hợp tác chia sẻ với các đối tác có nguồn lực mạnh mà mình còn thiếu để gia tăng sức mạnh cạnh tranh. Đấy chính là đi theo định hướng của nền kinh tế chia sẻ.

Giải pháp thì tùy từng ngành nghề từng sản phẩm doanh nghiệp nhưng có một cách đi chung nhanh nhất, hiệu quả nhất gồm 2 phần: Thứ nhất là ứng dụng công nghệ vào trong quản lý và kinh doanh. Điểm yếu nhất của hầu hết các doanh nghiệp bán lẻ Việt chính là năng lực ứng dụng công nghệ vào quản lý kinh doanh. Mà cái này thì các doanh nghiệp nước ngoài họ đã có sẵn.

Thứ hai là mở rộng thêm các kênh phân phối hiện đại như thương mại điện tử hay tiếp thị liên kết. Tham gia vào thương mại điện tử sẽ giúp cắt giảm các khâu trung gian phân phối, chi phí mặt bằng, giảm thiểu rủi ro tồn kho. Lại thêm một lần nữa giúp doanh nghiệp cắt giảm chi phí trong chuỗi phân phối, lại có thể tạo thêm lợi thế cạnh tranh về giá.

Ông Nguyễn Minh Phong, Chuyên gia Kinh tế

M&A là quá trình thường xuyên, tăng tốc theo bối cảnh đặc thù. Nó có quy luật nhất định. Sau khi chờ một thời gian để chuỗi bán lẻ phát triển, các DN nước ngoài sẽ tìm đến đặt vấn đề. M&A là quá trình chủ động từ hai phía tùy theo từng trường hợp. Nếu chúng ta chủ động tìm hiểu, tham gia vào các đối tác mạnh thì chúng ta sẽ mạnh hơn, có kinh nghiệm để phát triển hơn. Tuy nhiên, trong trường hợp M&A xong, DN Việt Nam bị độc quyền kinh doanh, độc quyền tăng giá thì DN Việt Nam sẽ mất thị trường.

Tóm lại, theo tôi, cái gì cũng có tính hai mặt, đối với M&A cũng vậy, M&A sẽ tích cực nếu DN chủ động, và xấu đi khi chúng ta mất dần một số thương hiệu, bị lấn sân, qua đó lợi nhuận của DN Việt Nam thay vì ở trong nước thì lại chảy ra nước ngoài.

Tôi cho rằng, trong tổng thế nếu Chính phủ, Hiệp hội, DN liên kết tốt để chủ động đón nhận thì M&A sẽ tiếp thêm sinh lực phát triển, và ngược lại, chúng ta có thể sẽ mất đi cơ hội, mất đi thị phần.

Ông Võ Hoàng Anh, Giám đốc Maketing Co.op Mart

Vấn đề cạnh tranh giữa hàng hóa Việt Nam với hàng hóa nước ngoài là vấn đề không mới. Vấn đề mới là việc hàng Việt Nam cạnh tranh với hàng Thái Lan.

Có thể nói, sự lo lắng của siêu thị Việt Nam là hoàn toàn có sơ cở khi doanh nghiệp nước ngoài có nhiều thế mạnh về kinh nghiệm, tài chính, có sự hỗ trợ của tập đoàn mẹ để hàng hóa xâm nhập nhanh vào thị trường. Xét về mặt hàng hóa thì kinh doanh phải có lãi nên chúng ta cần phát huy thế mạnh của mình.

Trên thực tế, nhà đầu tư nước ngoài đang tận dụng mạnh về giá để chiếm ưu thế. Nhưng theo chúng tôi nghiên cứu, yếu tố giá chưa đủ để quyết định thành công của doanh nghiệp mà còn là vấn đề chất lượng, dịch vụ, thái độ phục vụ của nhân viên,…. Tùy đặc điểm của loại hình doanh nghiệp mà chọn hình thức tiếp cận khách hàng phù hợp đáp ứng được nhu cầu của thị trường để tạo nên lợi nhuận cho mình.

Quỳnh Chi