PCI: Thước đo chuẩn mực môi trường đầu tư tại Việt Nam

Năm 2016 đánh dấu năm thứ 12 Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cùng Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tiến hành khảo sát Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI).

Chỉ số PCI được xây dựng để đánh giá chất lượng điều hành kinh tế, mức độ thuận lợi, thân thiện của môi trường kinh doanh và nỗ lực cải cách hành chính của 63 tỉnh, thành phố ở Việt Nam. Trong suốt 12 năm phát triển, PCI đã trở thành công cụ đặc biệt hữu ích, phản ánh tiếng nói chân thực của cộng đồng doanh nghiệp địa phương về thực tế môi trường kinh doanh ở Việt Nam, đồng thời cung cấp cho chính quyền các cấp các thông tin cụ thể, xác thực về nguyện vọng của doanh nghiệp để phát huy thế mạnh, khắc phục điểm yếu, góp phần đắc lực vào công cuộc cải cách hành chính hiện nay.

Mang lại hiệu quả cao

Công tác điều hành của các địa phương được khảo sát PCI đo lường thông qua 10 lĩnh vực có tác động đến sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân. Theo đó, một địa phương được coi là có chất lượng điều hành tốt khi có: 1) chi phí gia nhập thị trường thấp; 2) tiếp cận đất đai dễ dàng và sử dụng đất ổn định; 3) môi trường kinh doanh minh bạch và thông tin kinh doanh công khai; 4) chi phí không chính thức thấp; 5) thời gian thanh tra, kiểm tra và thực hiện các quy định, thủ tục hành chính nhanh chóng; 6) môi trường cạnh tranh bình đẳng; 7) lãnh đạo tỉnh năng động, sáng tạo trong giải quyết vấn đề cho doanh nghiệp; 8) dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, chất lượng cao; 9) chính sách đào tạo lao động tốt; và 10) thủ tục giải quyết tranh chấp công bằng, hiệu quả.

Trong 12 năm qua, số doanh nghiệp điều tra của PCI lên tới 337.730 doanh nghiệp dân doanh và 59.430 doanh nghiệp FDI. Nếu tính trên số lượng doanh nghiệp đang hoạt động tại Việt Nam thì trung bình cứ 5 doanh nghiệp sẽ có 1 doanh nghiệp từng tham gia trả lời PCI. Đây là mẫu điều tra doanh nghiệp lớn nhất ở Việt Nam chỉ sau cuộc tổng điều tra của cơ quan thống kê nhà nước.

200 văn bản về PCI được các tỉnh, thành phố ban hành để cải thiện môi trường kinh doanh từ PCI tính tới 6/2016. Đó có thể là Nghị quyết của Tỉnh uỷ, Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh hay là Quyết định, Chỉ thị của Chủ tịch UBND tỉnh. Đặc biệt bắt đầu từ năm 2014, yêu cầu nâng cao PCI chính thức được đưa vào Nghị quyết 19/NQ-CP của Chính phủ với tư cách một nhiệm vụ và giải pháp để cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh của các địa phương. Riêng trong năm 2015, có ít nhất 23 địa phương ban hành Chương trình, kế hoạch thực hiện Nghị quyết 19 /NQ-CP ngày 12/3/2015 của Chính phủ về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia giai đoạn 2015-2016.

Tính đến nay tất cả 63 tỉnh thành trên toàn quốc đã ban hành các văn bản chỉ đạo và chương trình hành động về cải thiện PCI. Một tác động cải cách rộng khắp từ PCI. Hầu hết các địa phương đều chọn việc cải thiện các tiêu chí của PCI làm nền tảng cho hoạt động cải thiện môi trường kinh doanh cấp tỉnh. Đặc biệt, trong dịp đại hội Đảng bộ các tỉnh, thành phố nhiệm kỳ 2015-2020 vừa qua, 13 tỉnh, thành phố đã đưa mục tiêu cải thiện chỉ số PCI làm mục tiêu phấn đấu của hệ thống chính trị và bộ máy chính quyền cấp tỉnh vào văn kiện Đại hội Đảng bộ như các thành phố TP.HCM, Đà Nẵng hay các tỉnh miền núi như Lâm Đồng, Hòa Bình, Sơn La….

335 hội thảo về PCI đã được tổ chức trên cả nước với sự tham dự của gần 52.200 lượt cán bộ ở các địa phương đã tham dự hoạt động về PCI.

Tháng 11/2015, Dự án Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) đã được Đảng bộ Khối doanh nghiệp trung ương tôn vinh là một trong 62 công trình, sản phẩm dịch vụ quan trọng, được xây dựng và hoàn thành trong giai đoạn 2011 – 2015, có đóng góp lớn đến phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.

Trong quý III năm 2016, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ký cam kết với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, có sự chứng kiến của Ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp về tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp.

Chỉ báo khách quan, tin cậy

PCI đã trở nên quen thuộc với nhiều địa phương và trở thành một chỉ báo tin cậy và khách quan về chất lượng điều hành cấp tỉnh. Thay vì những nghi ngại và chỉ trích ban đầu, các địa phương giờ đã tích cực tìm hướng triển khai hành động để cải thiện môi trường kinh doanh thông qua kết quả PCI. Từ lạ lẫm và không hiểu PCI, giờ đây, nhiều lãnh đạo, cán bộ các sở, ban, ngành, địa phương có thể sử dụng thành thạo và thậm chí còn tự phân tích và lập báo cáo chi tiết về các chỉ tiêu, chỉ số thành phần PCI. Nhiều nơi sử dụng thông tin này để làm cơ sở đánh giá sự thay đổi chất lượng điều hành theo thời gian, từ đó đưa ra các chương trình hành động phù hợp.

Báo cáo và bộ dữ liệu PCI hiện nay trở thành nguồn thông tin quý báu và được sử dụng phổ biến ở nhiều tầng lớp xã hội khác nhau. Doanh nghiệp trong và ngoài nước tìm đến PCI như là hỗ trợ quan trọng cho việc quyết định lựa chọn địa điểm và mở rộng sản xuất kinh doanh. Lãnh đạo các địa phương sử dụng PCI làm thước đo thành công của các chương trình cải cách về điều hành kinh tế, cũng như xác định những kinh nghiệm, bài học thực tiễn tốt từ những nơi khác để áp dụng tại địa phương mình. Các đại biểu dân cử và hiệp hội doanh nghiệp sử dụng PCI để giám sát hoạt động cải thiện môi trường kinh doanh cấp địa phương. Các nhà hoạch định chính sách Trung ương tham khảo các chỉ tiêu của PCI làm tiêu chí đánh giá cho nhiều chính sách cải cách kinh tế.

Ngoài ra, sáng kiến cải cách PCI made-in-Vietnam cũng đã được xuất khẩu và bước đầu triển khai tốt ở 13 nước trên thế giới trong đó có cả những nền kinh tế đang cải cách mạnh mẽ như Ấn Độ, Trung Quốc, Malaysia, Indonesia, Srilanka, Bangladesh, Salvador, Kosovo, Myanmar, Lào...

Hương Ly