VCCI đề xuất ý kiến xây dựng Luật Quản lý Ngoại Thương

11:19:14 | 18/11/2016

Tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế-xã hội Kỳ họp thứ 2 – Quốc hội khóa XIV vừa qua, Đại biểu Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, đoàn đại biểu tỉnh Thái Bình cho biết ông tán thành với tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết ban hành luật Quản lý Ngoại Thương. Đây là một Dự luật được chuẩn bị công phu, nghiêm túc. Ông cũng đánh giá cao Ban soạn thảo đã không chỉ trình ra bản dự luật, mà còn gửi tới các Đại Biểu Quốc hội dự thảo các nghị định hướng dẫn thi hành khá hoàn chỉnh. Bên cạnh đó, ông cũng đưa ra một số đề xuất để hoàn thiện dự luật này.

Góp ý về phạm vi điều chỉnh luật

Ông Vũ Tiến Lộc đề xuất một số vấn đề cần bổ sung về phạm vi điều chỉnh của luật. Nói một cách tổng quát, Dự thảo, theo ông đã ôm đồm quá nhiều vấn đề không cần thiết hoặc không hiệu quả, do vậy, vô hình chung đã khoác thêm nhiều “tròng” quản lý mới đối với các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động ngoại thương hạn chế quyền tự do kinh doanh của họ.

Theo ông Lộc, có những vấn đề quản lý mặc dù liên quan tới ngoại thương, nhưng mang tính đặc thù, đã được quy định ổn định trong các văn bản khác, nhưng lại được thiết kế vào luật này, vừa khiến hệ thống pháp luật cồng kềnh (thêm quy định), vừa giăng thêm lưới quản lý, các Bộ khác quản rồi, giờ thêm Bộ Công Thương lại quản nữa. “Quản chồng lên quản”. Ví dụ như Quy định về hàng tạm nhập tái xuất, hàng quá cảnh, cửa khẩu xuất khẩu-nhập khẩu… lâu nay vẫn thuộc pham vi điều chỉnh Pháp luật hải quan và cơ quan hải quan vẫn kiểm soát có hiệu quả. Giờ lại quy định vào Luật này. Vừa cồng kềnh vừa làm phát sinh thêm giấy phép mới như giấy phép tạm nhập tái xuất, giấy phép quá cảnh do Bộ Công Thương cấp.

Ông Vũ Tiến Lộc cũng chỉ ra có những vấn đề không chỉ liên quan tới ngoại thương, mà còn liên quan tới rất nhiều lĩnh vực khác, quy định vào Luật này lại thành ra xé lẻ cơ chế quản lý, làm giảm hiệu quả chung như Quy định về giải quyết tranh chấp về biện pháp quản lý ngoại thương (giải quyết tranh chấp cấp Chính phủ). Cơ chế giải quyết tranh chấp quốc tế cấp Chính phủ là rất cần thiết, nhưng phải được quy định chung cho tất cả các tranh chấp thương mại chứ không thể cát cứ như dự luật quy định.

Đề xuất về ý nghĩa, hiệu lực của Luật

Đại biểu Vũ Tiến Lộc chỉ ra, mục tiêu lớn nhất của Luật này là thống nhất được các biện pháp quản lý ngoại thương mà lâu nay đang được quy định ở rất nhiều các văn bản, bởi nhiều cơ quan, khiến cho cơ chế quản lý ngoại thương thiếu thông nhất, không minh bạch, gây cản trở cho doanh nghiệp. Với thiết kế như dự thảo thì dường như Luật đã chưa đạt được mục tiêu này.

Chủ tịch VCCI đưa ra dẫn chứng, vấn đề về quản lý kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XNK đang là vấn đề nóng bỏng trong thực tiễn xuất nhập khẩu. Hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành chiếm tới 1/3 tổng lượng hàng hóa và thời gian kiểm tra chuyên ngành chiếm tới hơn 70% thời gian thông quan. Hải quan có cải cách bao nhiêu thì cũng không đủ bởi phần lớn vướng mắc nằm ở khâu kiểm tra chuyên ngành. Mà kiểm tra chuyên ngành thì thuộc thẩm quyền quy định của rất nhiều Bộ (hiện có 12 Bộ có kiểm tra chuyên ngành). Không có quy định nào thống nhất về việc kiểm tra chuyên ngành phải thế nào, trên nguyên tắc gì, thời hạn ra sao, áp dụng với loại hàng hóa nào và phải phối hợp liên kết với nhau như thế nào? Mỗi Bộ đều tự quy định danh mục hàng hóa và quy trình kiểm tra chuyên ngành… Đó là điều bất cập lớn.

Bổ sung nội dung của Dự thảo Luật

Ông Vũ Tiến Lộc đưa ra quan điểm có nhiều vấn đề có thể quy định chi tiết, nhưng Dự thảo lại đẩy việc cho Chính phủ. Về các biện pháp cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu: Danh mục các biện pháp cấm này kiểu gì cũng phải tuân thủ cam kết WTO (các cam kết khác như TPP, EVFTA hoặc các hiệp định khác thì chỉ áp dụng cho một số thị trường cụ thể).

Về giấy phép xuất khẩu, nhập khẩu, chứng nhận lưu hành tự do (CFS): Các nguyên tắc được nêu trong Dự thảo về việc cấp phép thực chất không phải là nguyên tắc, bởi nó quá chung chung; các nội dung khác về các giấy phép này cũng quá sơ sài. Và nếu như vậy thì đồng nghĩa với việc văn bản hướng dẫn muốn quy định thế nào cũng được. Về chứng nhận xuất xứ hàng hóa, nội dung cũng không rõ ràng, logic bằng quy định về chứng nhận xuất xứ trong Luật Thương mại hiện hành.

Ông Lộc cũng chỉ ra Dự thảo trao quyền quyết định cho Bộ Công thương trong rất nhiều trường hợp nhưng trao quyền mà không kèm theo bất kỳ căn cứ hay tiêu chí nào. Vậy thì rất có thể dẫn tới sự lạm quyền. Tương tự như vậy, Dự thảo lại “đẻ ra” nhiều loại giấy phép mới như Giấy phép kinh doanh tạm nhập tái xuất; Giấy phép quá cảnh hàng hóa, Giấy phép gia công hàng hóa thuộc danh mục hàng cấm XK, NK, Giấy phép đại lý mua bán hàng hóa cho thương nhân nước ngoài mà không kèm theo bất kỳ quy định nào về điều kiện, căn cứ cấp phép (chỉ quy định duy nhất về cơ quan có thẩm quyền cấp phép là Bộ Công Thương).
Cuối cùng về tên gọi của Dự luật, ông Lộc chia sẻ ý kiến băn khoăn của nhiều ĐBQH. Nếu Luật này được Quốc Hội thông qua thì sẽ là một trong số rất ít các sắc luật mang tên Luật Quản lý…., nhấn mạnh yêu cầu quản lý. Dự luật thật ra cũng không chỉ đề cập tới nội dung quản lý mà còn đề cập tới các biện pháp khuyến khích thúc đẩy Ngoại thương và phải bảo đảm quyền tự do kinh doanh của người dân trong lĩnh vực ngoại thương. Vì vậy sẽ là hợp lý nếu gọi luật này là Luật Ngoại thương giống như tên gọi phổ biến của các luật chuyên ngành khác do Quốc hội ban hành.

Minh Châu