Đăng ký sở hữu trí tuệ Yếu tố quan trọng dẫn tới thành công của startup

10:55:07 | 23/3/2017

Các doanh nghiệp (DN) khởi nghiệp (startup) ở Việt Nam hiện đang phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, hầu như các DN này mới chỉ tập trung đến phát triển sản phẩm, kêu gọi vốn mà quên vấn đề sở hữu trí tuệ (SHTT), bảo vệ ý tưởng. Điều này sẽ gây tổn hại đến lợi ích của các nhà khởi nghiệp khi muốn kinh doanh thành công.

Nên đăng ký bảo hộ SHTT

Phải nói rằng đối với một DN thì kinh doanh thành công đã khó nhưng với các startup lại càng khó hơn khi thường họ khởi đầu bằng hai bàn tay trắng. Thiếu nhiều yếu tố để xâm nhập thị trường như: vốn, công nghệ, quản trị… Nhưng ngược lại đối với startup họ lại có tài sản vô hình cực lớn đó là các ý tưởng kinh doanh độc đáo. Đây chính là yếu tố cần được các startup chú trọng bảo vệ để đi tới thành công trên thương trường. Một đại diện Cục Sở Hữu trí tuệ cho biết, ở các quốc gia phát triển các DN rất quan tâm đến bảo hộ SHTT, bản quyền các sản phẩm mình đưa ra. Tuy nhiên, ở Việt Nam, các startup lại không để ý nhiều về vấn đề này. Sau khi sản phẩm thành công 1, 2 năm, họ mới quay lại đi tìm thì có khi đã bị mất bản quyền. “Chính vì vậy, khi có ý tưởng, DN cần bắt đầu lên kế hoạch bảo vệ sản phẩm của mình. Chi phí cho việc này không cao, nếu đăng ký logo và thương hiệu bản quyền, chỉ mất khoảng 3 triệu đồng”.

Sự độc quyền dựa trên quyền SHTT sẽ làm tăng tính cạnh tranh và nâng giá trị của startup. Các startup rất dễ bị tổn thương khi sớm phải đương đầu với việc tranh chấp, kiện tụng. Vì vậy, quyền này sẽ bảo đảm hoạt động kinh doanh suôn sẻ cho họ. Tuy nhiên, trên thực tế, có quá ít startup chú trọng đến việc đăng ký bảo hộ SHTT cũng như biết cách quản trị thương hiệu của mình. Ở chiều ngược lại, một start up kinh doanh thành công đã đưa ra lời khuyên cho các nhà khởi nghiệp tương lai rằng, trong bối cảnh thực thi quyền SHTT tại Việt Nam còn hạn chế thì các start up không nên đăng ký bảo hộ hết mà nên lưu ý giữ lại một số đặc điểm trọng yếu dưới hình thức bí mật kinh doanh nhằm duy trì lợi thế trên thị trường.

Tăng cường hoạt động tư vấn

Bộ Khoa học và Công nghệ đã được Chính phủ giao phụ trách vấn đề khởi nghiệp của Việt Nam với nhiều đề án giúp cho hoạt động của các startup được thành công. Tại các Sở Khoa học và Công nghệ như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng… thì hoạt động tham vấn cho DN diễn ra thường xuyên đặc biệt là đăng ký bảo hộ SHTT. Về nguyên tắc, trước khi đưa sản phẩm ra thị trường, việc đầu tiên DN phải làm là tiến hành các thủ tục về xác lập quyền SHTT. Khi sản phẩm được luật pháp bảo hộ, sẽ tránh được các phiền phức về tranh chấp nhãn hiệu, thương hiệu và quyền tác giả. Đây là con đường bảo đảm cho việc kinh doanh bền vững.

Tại Việt Nam, đăng ký bảo hộ SHTT có mức giá khá rẻ. Để đăng ký một nhãn hiệu, chỉ mất tối đa 1,8 triệu đồng; đăng ký một sáng chế tương đương với 50 USD. Như vậy, chi phí không phải là vấn đề lớn đối với việc đầu tư xây dựng thương hiệu, xác lập quyền SHTT. Với mục tiêu tạo môi trường cho các hoạt động khởi nghiệp tốt hơn, Cục SHTT (thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ) đang cố gắng tạo ra một cơ chế, một địa chỉ để các startup có thể tìm đến, trao đổi chia sẻ được với chuyên gia. Trước tiên, sẽ tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn; sau đó là những hoạt động hỗ trợ trong và ngoài Chương trình Hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ (chương trình 68). Các startup có nhu cầu có thể liên hệ với Cục SHTT. Tùy từng nhu cầu cụ thể, Cục sẽ tổ chức buổi tư vấn riêng cho các startup; đồng thời sẽ trợ giúp cho quá trình xây dựng các hồ sơ xác lập cũng như chứng nhận quyền bảo hộ cho các sản phẩm sáng tạo của DN. Trong trường hợp cần tư vấn thêm, DN có thể liên hệ với Trung tâm Phát triển tài sản trí tuệ.

Một số lưu ý về SHTT thường gặp khi khởi nghiệp:

Bảo mật ý tưởng đến trước thời điểm chính thức gia nhập thị trường, hoặc từng bước bộc lộ ý tưởng đó với các đối tác hỗ trợ hoặc hợp tác khởi nghiệp, nếu có, qua các giao kết bảo mật thích hợp.

Chọn và kiểm tra cách đặt tên doanh nghiệp (thương hiệu) cho chủ thể khởi sự kinh doanh: tra cứu thông tin về đăng ký doanh nghiệp để tránh đặt tên trùng hoặc nhầm lẫn với các doanh nghiệp khác, tra cứu các nhãn hiệu đã đăng ký bảo hộ để hạn chế khả năng thương hiệu được chọn bị xung đột quyền (trùng hoặc gây nhầm lẫn) với các nhãn hiệu đã đăng ký cho các sản phẩm trong cùng lĩnh vực kinh doanh. Trong một số trường hợp, còn cần chú ý đến việc tra cứu đối chiếu với các chỉ dẫn địa lý đã được bảo hộ.

Chọn và kiểm tra nhãn hiệu được dùng để tiếp thị sản phẩm (hàng hóa hoặc dịch vụ) ra thị trường, nếu người khởi sự kinh doanh không có ý định sử dụng tên doanh nghiệp làm nhãn hiệu. Nếu không lưu ý, đôi khi chủ thể khởi nghiệp có thể bị khiếu kiện về hành vi cạnh tranh không lành mạnh qua việc sử dụng các chỉ dẫn thương mại gây nhầm lẫn.

Hiền Hạnh