Qua 3 năm (2013-2016) triển khai thực hiện Đề án “Tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững”, mặc dù gặp phải rất nhiều khó khăn, thách thức song ngành nông nghiệp Quảng Ngãi vẫn gặt hái được những thành quả nhất định.
Khởi sắc
Năm 2016 so với năm 2013, tốc độ tăng trưởng toàn ngành tăng bình quân 5,7%/năm, cơ cấu giá trị sản xuất chuyển dịch tích cực theo hướng giảm tỷ trọng nông nghiệp, tăng tỷ trọng lâm nghiệp và thủy sản. Trong cơ cấu kinh tế nội bộ nông nghiệp, tỷ trọng trồng trọt giảm, tỷ trọng chăn nuôi và dịch vụ tăng lên.
Chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, giống cây trồng trong những năm qua đã mang lại hiệu quả tích cực; chủ yếu chuyển đổi từ đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng ngô, rau, đậu các loại, cỏ, mía, mì... Giá trị sản phẩm thu được/ha đất canh tác cây trồng tăng dần qua các năm, đến năm 2016 đạt 61 triệu đồng/ha (năm 2013 là 55,8 triệu đồng/ha).
Từ năm 2013 đến nay, toàn tỉnh đã xây dựng 69 cánh đồng lớn sản xuất lúa; sản lượng lương thực qua các năm đều tăng ổn định, lương thực bình quân đầu người luôn ở mức cao. Bước đầu hình thành vùng sản xuất tập trung theo hướng sản xuất hàng hoá. Một số sản phẩm nông, lâm thủy sản hàng hóa phát triển khá nhanh như bò thịt, cây nguyên liệu giấy, sản lượng thủy sản khai thác từ biển... Nhiều tiến bộ kỹ thuật về giống mới, quy trình kỹ thuật tiên tiến được áp dụng vào sản xuất, góp phần tăng năng suất, chất lượng và hiệu quả.
Diện tích rừng qua mỗi năm đều tăng, độ che phủ của rừng năm 2016 đạt 51,06% (năm 2013 là 48,3%) và ở mức cao so với các tỉnh trong khu vực. Tỷ lệ cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp, nhất là khâu làm đất, thu hoạch và vận chuyển các cây trồng chính tăng khá, góp phần giải phóng sức lao động cho nông dân.
Cơ sở hạ tầng thủy lợi, thủy sản được quan tâm đầu tư xây dựng, tu sửa, nâng cấp đã góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển nhanh và ổn định. Bước đầu đã thu hút được một số doanh nghiệp đầu tư phát triển các vùng nguyên liệu như: mì, mía, chăn nuôi trang trại, trồng rừng gỗ lớn…; hình thành mối liên kết trong sản xuất và chế biến.
Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao (NNƯDCNC) - Trọng tâm của tái cơ cấu
Xác định phát triển NNƯDCNC là một nhiệm vụ quan trọng trong Đề án “Tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững”, trong 3 năm qua việc tăng cường ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất được ngành nông nghiệp Quảng Ngãi đặc biệt chú trọng. Việc ứng dụng công nghệ cao chủ yếu thực hiện trong các khâu sản xuất giống cây trồng, vật nuôi, nuôi trồng các loại nấm, xử lý môi trường trong chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản...; bước đầu đã đem lại hiệu quả thiết thực, góp phần thúc đẩy tăng trưởng nông nghiệp nói riêng, phát triển KT - XH của tỉnh nói chung.
Để tăng lực cho phát triển NNƯDCNC, ngày 24/6/2015, Ban Quản lý KKT Dung Quất đã công bố Quy hoạch chi tiết Khu NNƯDCNC tại xã Bình Hoà, huyện Bình Sơn. Đây là một trong 22 khu nông nghiệp toàn quốc được ưu tiên đầu tư xây dựng theo quyết định phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ. Khu NNCNC này có tổng diện tích khoảng 190 ha, gồm 73 lô như: Khu công nghệ cao; Khu trồng hoa ngoài trời; Khu trồng cây cảnh; Khu nông lâm kết hợp chăn nuôi... Ngoài ra còn có Khu nhà điều hành và đào tạo nhân lực, Khu trưng bày giới thiệu sản phẩm, Khu thương mại dịch vụ... Sau khi hoàn thành, Khu nông nghiệp này sẽ phát triển mô hình NNƯDCNC, áp dụng quy trình công nghệ mới tiên tiến trong sản xuất giống, phục vụ CNH - HĐH trong nông nghiệp; tăng cường tiềm lực khoa học và công nghệ và làm cơ sở để chuyển giao nhân rộng cũng như phát triển sản xuất NNƯDCNC cho tỉnh trong tương lai.
Ngoài ra trên cơ sở nhận thức rõ vai trò, tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp, bước đầu một số doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi đã mạnh dạn tăng cường ứng dụng khoa học và công nghệ vào trong thực tiễn sản xuất góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, khẳng định uy tín thương hiệu trên thị trường. Theo chia sẻ của Giám đốc Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn tỉnh Dương Văn Tô, phát triển NNƯDCNC là một hướng đi hết sức cần thiết nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, tiết kiệm nguyên, nhiên vật liệu, hạ giá thành sản xuất, tăng tính cạnh tranh trên thị trường, đảm bảo cho sản xuất ổn định, môi trường bền vững. Tuy nhiên để ứng dụng được công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp đòi hỏi doanh nghiệp có những năng lực cần thiết như: đất đai, vốn lớn, nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng được yêu cầu công nghệ ứng dụng, thị trường ổn định… Ông Tô cũng cho rằng: “Ngoài năng lực của doanh nghiệp, Nhà nước cũng cần có những chính sách đặc thù để hỗ trợ cho doanh nghiệp về: đất đai, tín dụng, xây dựng cơ sở hạ tầng, đào tạo nguồn nhân lực, đảm bảo sự minh bạch về quy chuẩn chất lượng sản phẩm… Có như vậy mới thúc đẩy NNƯDCNC trong phạm vi cả nước nói chung, trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi nói riêng ngày càng phát triển”. Trường Thành