Bài học “được mùa mất giá”, nuôi trồng hàng loạt dẫn đến mất cân đối cung cầu đã khiến địa vị, vai trò kinh tế, thu nhập của người nông dân Việt giảm sút, tạo ra tâm lý không muốn làm nông nghiệp, mất quyền định giá sản phẩm.
Ngành nông nghiệp Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn, thách thức, tốc độ tăng trưởng của ngành có dấu hiệu chậm lại. Phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao còn chậm do những bất cập, rào cản về đất đai, thị trường, vốn... Đến nay, cả nước có 3 khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt là Hậu Giang, Phú Yên, Bạc Liêu. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã cấp giấy chứng nhận cho 26 doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Bên cạnh đó, 3 địa phương đã xây dựng đề án thành lập khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là Thái Nguyên, Thanh Hóa, Lâm Đồng.
TS. Doãn Công Khánh (Viện Nghiên cứu Thương mại) cho biết tái cơ cấu nông nghiệp chưa chạm đến doanh nhân, doanh nghiệp. Nhà nước quan tâm đến nông nghiệp, ưu tiên người nông dân là đúng, nhưng dường như chưa trúng. Nhiều chính sách khuyến khích, nhưng tới nay tỉ lệ doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn còn rất thấp. Trong khi đó, nếu không có doanh nghiệp thì không thể đưa nông nghiệp tiến lên hiện đại. Nhìn lại con số thống kê tính đến hết năm 2015, số doanh nghiệp và số vốn đầu tư vào nông nghiệp tăng không đáng kể. Đầu tư tư nhân vào nông nghiệp chưa tương xứng với tiềm năng, cũng như nhu cầu phát triển của ngành.
Theo thống kê, trong giai đoạn 2008-2013, tỷ trọng doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất nông nghiệp năm 2014 chỉ chiếm 1,01% trong tổng doanh nghiệp của cả nước, đa phần là quy mô vốn nhỏ. Số doanh nghiệp có quy mô vốn dưới 5 tỷ đồng chiếm 55%.. Bên cạnh đó, tác động tích cực của nhiều chính sách “cởi trói” trong nông nghiệp và nông thôn dường như đã tới hạn, thậm chí, một số chính sách lại cản trở sự phát triển; có quá nhiều chính sách để thu hút nguồn lực vào nông nghiệp nhưng lại không phát huy được hiệu quả.
Đặc biệt, theo ông Khánh, tư duy của các chương trình phát triển nông nghiệp hay nông thôn mới đang tiếp cận ở một góc tương đối hẹp và theo đó, chính sách mới chỉ giới hạn ở các khoản hỗ trợ cho sản xuất và nặng về trợ cấp. Với hiểu biết về thị trường, kiến thức và kỹ năng về quản lý, chỉ có doanh nghiệp mới có đủ năng lực để “kéo” chuỗi giá trị nông nghiệp đi lên. Nhưng doanh nghiệp lại chưa được đặt vào vị trí trung tâm trong các thiết kế chính sách.
GS.TS Hoàng Ngọc Hòa, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế và Phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cho biết, tỷ lệ các doanh nghiệp làm ăn hiệu quả rất thấp, chỉ có 1.500 doanh nghiệp ngành nông, lâm nghiệp, thủy sản trong khoảng hơn 40.000 doanh nghiệp hoạt động ở khu vực nông thôn.
Ông Nguyễn Hoàng Anh - Tổng giám đốc Công ty TNHH Đầu tư thuỷ sản Nam Miền Trung, Cách làm thị trường nông nghiệp cũng được đánh giá là chưa khoa học, hợp lý, nông nghiệp vẫn chưa lấy thị trường làm thước đo và mục tiêu để phát triển sản phẩm; thường sản xuất và tìm cách tiêu thụ những gì tiện có, dễ có mà không tập trung tạo ra các sản phẩm thị trường có nhu cầu; kém trong quảng bá cho sản phẩm của Việt Nam.
Ông Nguyễn Hoàng Anh đưa ra giải pháp cần lấy thị trường làm thước đo để xây dựng chính sách. Do đó, Nhà nước đồng hành cùng doanh nghiệp để làm chính sách về thị trường nhằm tận dụng mạnh mẽ các lợi thế cạnh tranh của Việt Nam. Trước mắt có thể xây dựng chương trình hành động ngành nông nghiệp, trong đó ghi nhận cơ chế để doanh nghiệp cùng Chính phủ nghiên cứu, xác định thị trường mục tiêu và các cơ hội, điều kiện với nông sản Việt Nam.
Với phương án lấy doanh nghiệp tư nhân là đầu tàu phát triển nông nghiệp, ông Nguyễn Trí Ngọc, Tổng thư ký Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn kiến nghị cần có chính sách tích tụ ruộng đất, sớm hình thành thị trường đúng nghĩa với thị trường đất đai để doanh nghiệp có cơ hội phát triển và mở rộng sản xuất. Hai là, Chính phủ chỉ đạo xây dựng hệ thống hỗ trợ và khuyến khích doanh nghiệp khởi nghiệp trong nông nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp đầu tàu trong lĩnh vực nông nghiệp hiện nay như bảo hiểm trong nông nghiệp, hỗ trợ mua bảo hiểm cho người lao động ở nông thôn, nhất là lao động trong các trang trại, doanh nghiệp nhỏ… Ba là, cần có gói tín dụng ưu đãi dành cho doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp.
Ông Lê Văn Tam, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn cho rằng tái cơ cấu cần tập trung phát triển nông nghiệp công nghệ cao. Theo đó, tổ chức lại sản xuất nông nghiệp theo hướng liên kết hợp tác đa ngành, đa cấp, xây dựng và phát triển doanh nghiệp nông nghiệp, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp. Do đó, vấn đề đổi mới phương thức sản xuất nông nghiệp công nghệ cao càng trở nên cấp bách và phải được xem là cốt lõi nhất trong phát triển nông nghiệp chất lượng, hiệu quả.
Theo số liệu cập nhật đến tháng 3/2017, cả nước có 15 dự án ứng dụng công nghệ cao trong lĩnh vực nông nghiệp đang được Nhà nước hỗ trợ với tổng số vốn hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước trên tổng số vốn đối ứng từ doanh nghiệp là 156,3/284,5 tỷ đồng.
Số liệu thống kê chưa đầy đủ của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho thấy, trong vòng 8 tháng (từ tháng 6/2016 – 2/2017), đã có 25 dự án của các doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao với tổng số vốn hơn 21.200 tỷ đồng.
Mặc dù đã triển khai được một số nhiệm vụ thuộc Chương trình phát triển nông nghiệp ứng dụng CNC, tuy nhiên các dự án hầu hết đều có quy mô vừa và nhỏ, do đó tác động đối với xã hội về ngành, lĩnh vực chưa lớn. Một số khu nông nghiệp ứng dụng CNC đã được Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập nhưng tiến độ triển khai xây dựng rất chậm do nhiều nguyên nhân khác nhau trong đó có một số nguyên nhân chính như: Thiếu vốn đầu tư; vị trí, quy mô diện tích…
TS Kiều Minh Lực, Phó tổng giám đốc Công ty Chăn nuôi CP Việt Nam cho rằng cần điều tiết sản xuất và thị trường chăn nuôi để giải quyết tình trạng cung vượt cầu hiện nay, phải quy hoạch về thị trường cho các loại sản phẩm. Cần định vị thị trường cho 2 loại sản phẩm chăn nuôi chính là sản phẩm phổ thông và sản phẩm đặc sản để cung cấp chất đạm động vật cho người tiêu dùng. Việt Nam cần tiếp tục chuyển đổi sản xuất nông hộ nhỏ sang chăn nuôi công nghiệp, và chỉ cần duy trì một tỷ lệ nhỏ sản xuất nông hộ quy mô nhỏ để chăn nuôi đặc sản. Bên cạnh đó, thiết lập hàng rào kỹ thuật với thịt đông lạnh giá rẻ.
.gif)
từ ngày 18 – 19/12/2025
VCCI
English
