Để minh bạch doanh thu của các trạm thu phí BOT cũng như hạn chế tình trạng ùn tắc giao thông tại các trạm thu phí, Bộ Giao thông vận tải Việt Nam đã có văn bản về việc triển khai lắp đặt hệ thống thu phí không dừng ở tất cả các trạm thu phí BOT, nhưng sau một thời gian dài việc áp dụng của các nhà đầu tư BOT là khá hời hợt. Báo cáo mới nhất của Cục Quản lý xây dựng đường bộ (Tổng cục Đường bộ), đến nay, tổng số trạm buộc phải lắp đặt, vận hành hệ thống thu phí tự động, không dừng theo quyết định của Bọ GTVT là 29 trạm nhưng số trạm triển khai mới chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Mới có 10/29 trạm thực hiện
Trong tổng số 29 trạm phải triển khai lắp đặt thu phí không dừng thì mới chỉ có 22 trạm đã ký hơp đồng triển khai, còn 7 trạm vẫn chưa ký hợp đồng. Và trong số 22 trạm đã ký hợp đồng triển khai nhưng trên thực tế mới chỉ có 11 trạm đã triển khai việc lắp đặt (10 trạm đã đi vào vận hành). Trước thực trạng trên, Bộ Trưởng Bộ GTVT Trương Quang Nghĩa đã yêu cầu các nhà đầu tư BOT phải khẩn trương ký và hoàn thành hợp đồng dịch vụ với nhà cung cấp dịch vụ trước ngày 15/7 để các đơn vị này tiến hành lắp đặt và đưa vào sử dụng trước ngày 15/8, đồng thời, Bộ trưởng cũng đã giao cho Tổng cục Đường bộ Việt Nam xem xét cho dừng thu phí đối với những trạm BOT không thực hiện theo yêu cầu trên. Thế nhưng, đến nay, sau nhiều lần trì hoãn, lùi tiến độ, nhiều nhà đầu tư BOT dự án giao thông vẫn chưa triển khai ký kết, lắp đặt thu hệ thống giám sát và thu phí không dừng (ETC). Lý do chính theo các nhà đầu tư là họ e ngại về tính minh bạch trong thu phí của các nhà đầu tư BOT.
Chiều 11/9 Bộ Giao thông Vận tải đã chủ trì cuộc họp về tiến độ lắp đặt trạm thu phí ETC, đại diện các nhà đầu tư BOT đã bày tỏ những băn khoăn, lo lắng khi phải ký với một đơn vị được Bộ GTVT lựa chọn trước đó là Công ty TNHH thu phí tự động VETC (đây là đơn vị cung cấp dịch vụ) sẽ triển khai đối với 29 trạm thu phí, đây được xem là một hình thức độc quyền và như vậy sẽ không công bằng vì không có tính cạnh tranh.
Bên cạnh đó, các nhà đầu tư cũng đặt ra hàng loạt các vấn đề liên quan đến các sự cố ảnh hưởng đến việc vận hành do lỗi của hệ thống thu phí tự động thì bồi thường như thế nào; có thể giảm thời gian ký kết hợp đồng dịch vụ thu phí thay vì 5 năm sẽ giảm xuống 2 năm để đánh giá tính hiệu quả và trong trường hợp không đạt yêu cầu có thể dừng hợp đồng…
Trong cuộc họp, các chủ đầu tư BOT cũng nêu ra một số thực trạng đáng lo lắng trong thời gian vừa qua đó là tình trạng ùn tắc giao thông, từ đó một câu hỏi được đặt ra là căn cứ nào để đảm bảo sẽhạn chế hoặc tránh được tình trạng này tiếp tục diễn ra? Nếu trong trường hợp xe chưa dán thẻ thu phí tự động (Etag) hoặc tiền trong thẻ hết dẫn đến việc thất thu hoặc ách tắc giao thông buộc phải xả trạm thì đơn vị nào sẽ đứng ra đền bù thiệt hại cho nhà đầu tư BOT?
Trước những thắc mắc trên, ông Nguyễn Văn Huyện, Tổng Cục trưởng, Tổng cục Đường bộ Việt Nam khẳng định sẽ không có chuyện ép các nhà đầu tư, nếu nhà đầu tư nào chưa cảm thấy yên tâm với các điều khoản trong hợp đồng thì hoàn toàn có quyền tìm một nhà cung cấp khác. Tuy nhiên nhà cung cấp ấy phải được Bộ GTVT thẩm tra và cấp giấy phép đủ điều kiện hoạt động, đồng thời nhà đầu tư phải chịu trách nhiệm tự kết nối với hệ thống của Tổng cục.
Tổng cục đường Bộ sẽ trực tiếp giám sát
Đại diện của Tổng cục Đường bộ Việt Nam cũng khẳng định, yêu cầu của các nhà đầu tư BOT là muốn được tự quản lý hệ thống thu phí không dừng sẽ không được chấp nhận. Theo vị đại diện này, để thống nhất một đầu mối quản lý, Chính phủ đã có chủ trương để nhà cung cấp dịch vụ đứng ra giám sát, sau đó mọi giữ liệu sẽ được truyền về Tổng cục Đường bộ để quản lý, sẽ không có bất cứ một đơn vị thứ 3 nào đứng ra quản lý như lo lắng của các nhà đầu tư. Ông Huyện nhấn mạnh: “Dù nhà đầu tư có lắp đặt công nghệ thu phí không dừng của bất cứ đơn vị nào thì nhà đầu tư vẫn buộc phải hoàn thiện trước tháng 10. Sau ngày 30/10, đơn vị nào chưa lắp đặt thì Tổng cục sẽ kiến nghị Bộ GTVT cho dừng thu phí”.
Như vậy, đây không phải là lần đầu tiên đại diện của Bộ GTVT đưa ra “tối hâu thư” về việc triển khai thu phí không dừng đối với các nhà đầu tư BOT nhưng các doanh nghiệp BOT vẫn cố tình chây ỳ bởi chưa bị đánh vào nguồn thu chính từ các dự án BOT đang thu phí. Nhấn mạnh quy định bắt buộc phải lắp đạt trạm thu phí không dừng đối với các dự án BOT, đai diện Bộ GTVT cho rằng, việc này sẽ giúp giải quyết vấn đề ùn tắc, minh bạch công tác thu phí. Qua đó, người được huởng lợi trực tiếp từ dịch vụ này là các lái xe với mức thu phí không tăng lại tiết kiệm được thời gian. Lượng thu phí đi qua trạm bao nhiêu, tất cả giữ liệu này sẽ được truyền về ngân hàng và sẽ kiểm soát được luôn. Từ đó, các cơ quan quản lý Nhà nước cũng chống được thất thoát, tiêu cực.
Bộ Giao thông Vận tải cũng cho biết, để tránh tình trạng độc quyền trong việc triển khai dịch vụ thu phí ETC, Bộ đã khuyến khích tất cả các nhà đầu tư tham gia vào dịch vụ thu phí không dừng. Việc sử dụng dịch vụ của một nhà cung cấp nào đó xuất phát từ quyền lợi của nhà đầu tư BOT thông qua việc đàm phán, đấu thầu. Bộ sẽ không can thiệp vào việc lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ thu phí không dừng của các nhà BOT.
Tuy nhiên, Bộ GTVT cũng lưu ý, đối với công nghệ thu phí không dừng phải có sự thống nhất trên toàn quốc, làm sao để mỗi xe chỉ cần dán 1 thẻ Etag là có thể yên tâm chạy trên mọi tuyến đường của đất nước mà không cần quan tâm trạm này là của đơn vị nào thu phí.
Lương Tuấn
từ ngày 18 – 19/12/2025
VCCI
English
