Thúc đẩy hành động liêm chính trong doanh nghiệp

15:54:28 | 25/9/2018

Tại VN, một số doanh nghiệp đã thực hiện các biện pháp xây dựng hệ thống quản trị doanh nghiệp và các chính sách tuân thủ phù hợp với thông lệ quốc tế, chẳng hạn như Vinamilk đã ban hành Bộ Quy tắc ứng xử năm 2009 tại thời điểm doanh nghiệp này chuẩn bị tham gia niêm yết tại Thị trường Chứng khoán Singapore. Vinamilk đồng thời là công ty đạt điểm tuyệt đối 100% về mức độ minh bạch trong số ba mươi doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam theo Báo cáo Công khai Thông tin Doanh nghiệp do Tổ chức Hướng tới Minh bạch thực hiện năm 2017. Mặc dù vậy, Vinamilk chỉ đạt điểm 38/100 về công khai chương trình chống tham nhũng.

Theo Báo cáo “Thúc đẩy Hành động Liêm chính giữa Doanh nghiệp và Chính phủ tại Việt Nam: Từ nhận thức đến hành động – Báo cáo khuyến nghị” - GBII của Văn phòng doanh nghiệp Vì sự phát triển bền vững- VCCI, hiện tại chưa có đánh giá chung về mức độ hiệu quả của các chương trình tuân thủ của các doanh nghiệp lớn của Việt Nam, tuy nhiên các số liệu điều tra cho thấy rằng tham nhũng vẫn phổ biến.

Các doanh nghiệp Việt Nam có quy mô lớn và có hoạt động đầu tư kinh doanh ra nước ngoài hoặc thu hút vốn từ các nhà đầu tư nước ngoài thường có nhận thức tốt hơn về các quy định tuân thủ và chống hối lộ theo thông lệ tốt quốc tế.

Nhiều ý kiến cho rằng nâng cao tính tuân thủ và tăng cường liêm chính chưa phải là vấn đề ưu tiên của các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa vì họ cho rằng còn phải đối mặt với nhiều thách thức kinh doanh hàng ngày khác. Trong các hoạt động hỗ trợ chống tham nhũng trước đây, các doanh nghiệp nhỏ và vừa bày tỏ lo ngại về rủi ro họ sẽ gặp phải khi tố cáo tham nhũng và thiếu nguồn lực để giải quyết các yêu cầu hối lộ. Nhiều doanh nghiệp nhìn nhận hối hộ là không thể tránh khỏi trong môi trường kinh doanh hiện nay tại Việt nam. Một số khác cho rằng họ không có lựa chọn nào khác để có thể duy trì công việc kinh doanh và chưa có ghi nhận đánh giá hay khảo sát nào cho thấy các doanh nghiệp nhỏ và vừa đã từng được hưởng lợi từ các chương trình đào tạo do VCCI hỗ trợ hoặc các tổ chức khác mà đã có áp dụng, triển khai thực tế được những gì tiếp nhận sau khóa học vào hệ thống quản lý của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, một số ý kiến khác nữa cho rằng do hệ thống quản trị doanh nghiệp còn kém phát triển, chưa được chú trọng tại các doanh nghiệp Việt Nam nên đã tạo cơ hội cho các hành vi sai trái. Nhận định này được phản ánh thứ hạng thấp nhất của Việt Nam trong số 6 nước trong khu vực ASEAN (Indonesia, Malaysia, Phillippines, Singapore và Thái Lan) theo Báo cáo xếp hạng Quản trị Doanh nghiệp ASEAN 2013-2014 do Ngân hàng Phát triển Châu Á thực hiện. Một số tổ chức bao gồm VCCI và các Phòng Thương mại nước ngoài, VBF, TT đã tiến hành các khóa đào tạo nhằm xây dựng năng lực và khuyến khích thực hiện liêm chính trong kinh doanh tại Việt Nam. Tuy nhiên, trên thực tế chưa có đánh giá, đo lường về mặt tác động cho tới hiện tại. Mặc dù không có đủ số liệu thống kê nhưng có một cảm nhận chung cho thấy mọi tác động của các hoạt động này liên quan tới việc làm thay đổi hành vi là khá hạn chế cả về chiều rộng lẫn chiều sâu.

Chống tham nhũng là một vấn đề phức tạp đòi hỏi nhiều chủ thể cùng hành động. Báo cáo GBII cho rằng, cộng đồng doanh nghiệp và chính phủ cần thiết xây dựng một kế hoạch hành động tăng cường sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp cho giai đoạn tới nhằm đóng góp hiện thực hóa Nghị quyết số 126/NQ - CP ngày 29/11/2017 của Chính phủ về ban hành Chương trình Hành động của Chính phủ thực hiện công tác phòng, chống tham nhũng đến năm 2020.

Về phía chính phủ, để có thể nâng thứ hạng của Việt Nam trên các chỉ số toàn cầu, công tác chống tham nhũng cần được ưu tiên hơn nữa bên cạnh việc hoàn thiện Luật phòng chống tham nhũng.

Về phía doanh nghiệp, việc tăng cường thể chế hoá và thực thi các quy định của Công ước OECD về Chống hối lộ ở các nước như Luật Chống hối lộ quan chức nước ngoài của Hoa Kỳ, Đạo luật Chống Hối lộ của Vương quốc Anh và các bộ luật tương tự ở các nước khác đang tạo áp lực thực sự đối với các nhà đầu tư nước ngoài hoặc những đối tác kinh doanh với các doanh nghiệp tại Việt Nam phải nghiêm túc thực hiện các chương trình tuân thủ của công ty mẹ. Theo đó, các đối tác kinh doanh là công ty Việt Nam cũng phải đáp ứng các yêu cầu về chống hối lộ tuỳ thuộc vào mức độ tham gia trong các giao dịch kinh doanh.

Đồng thời việc xây dựng tài liệu chiến lược và chương trình hành động cần xây dựng một khuôn khổ, mạng lưới và tổ chức để triển khai các chính sách này, kết quả và các bài học thành công sẽ được chia sẻ để áp dụng rộng rãi.

Báo cáo đánh giá “Thúc đẩy Hành động Liêm chính giữa Doanh nghiệp và Chính phủ tại Việt Nam: từ Nhận thức tới Hành động” là kết quả nỗ lực hợp tác nghiên cứu được thực hiện giữa Văn phòng Doanh nghiệp vì sự Phát triển Bền vững, VCCI và nhóm chuyên gia gồm bà Nguyễn Thị Kim Liên, Chuyên gia cao cấp Liêm chính Doanh nghiệp và ông Brook Horowitz, Tổng Giám đốc, IBLF Global

GBII bắt đầu triển khai từ tháng 9/2018 với tầm nhìn dài hạn đến năm 2025, thực hiện theo kế hoạch 3 năm và xây dựng kế hoạch hàng năm. Lộ trình thực hiện theo giai đoạn để đảm bảo tính bền vững. Các khuyến nghị nhằm đưa ra những hạng mục công việc lớn. Mỗi hạng mục công việc có thể do một cơ quan chủ trì đảm nhiệm với cơ chế thực hiện và nguồn lực tài chính từ các nguồn khác nhau. GBII sẽ do VCCI và Thanh Tra Chính phủ cùng phối hợp chủ trì với sự tham gia của các đại diện lãnh đạo cơ quan bộ ngành liên quan, các nhà lãnh đạo doanh nghiệp để quản lý GBII (gọi là Nhóm lãnh đạo sáng kiến). Nhóm lãnh đạo này sẽ tiến hành xem xét, phê duyệt kế hoạch hành động của GBII và báo cáo Phó Thủ tướng kết quả triển khai theo định kỳ 6 tháng.