“Việt Nam tiến bộ trong quá trình phi đô la hóa”

Đây là nhận xét của ông Ayumi Konishi, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) tại buổi họp báo giới thiệu cuốn sách “ Giải quyết vấn đề đa tiền tệ trong các nền kinh tế chuyển đổi : Phạm vi hợp tác tại Cam-pu-chia, CHDCND Lào và Việt Nam” vừa qua tại HN.

Đây là nghiên cứu tiên phong về hiện tượng đa tiền tệ, trong đó đưa ra những đề xuất quan trọng nhằm thúc đẩy hợp tác tài chính và tiền tệ.

Theo nghiên cứu của ADB, trong quá trình giải quyết vấn đề đa tiền tệ trong nền kinh tế của mình, một nhóm nước như Việt Nam, Cộng hòa dân chủ Nhân dân Lào (CHDCND Lào) và Cam-pu-chia có thể được hưởng lợi từ các hoạt động hợp tác khu vực trong các vấn đề tài chính và tiền tệ nhằm tận dụng tính hiệu quả kinh tế theo quy mô, đưa ra các thông lệ tốt và tạo thuận lợi cho việc thông qua các tiêu chuẩn pháp lý chung.

Tại Việt Nam, CHDCND Lào và Cam-pu-chia, những đồng tiền của các nước khác, đặc biệt là đồng đôla, được sử dụng rộng rãi. Tỷ trọng ngoại tệ dao động từ khoảng 20% nguồn tiền lưu thông tại Việt Nam, khoảng 50% tại CHDCND Lào và hơn 90% tại Campuchia.

Nghiên cứu cũng cho thấy chi phí và lợi ích của hiện tượng đôla hóa. Về khía cạnh lợi ích, hiện tượng này có thể tạo nguyên tắc cho các chính phủ vì khi đó chính phủ sẽ không thể dễ dàng tài trợ thâm hụt ngân sách thông qua việc in tiền mà chỉ bằng biện pháp tăng thuế. Hơn nữa, hiện tượng đô la hóa dẫn đến tỷ giá gần như cố định và do đó giá cả sẽ ổn định hơn.

Theo ông Nguyễn Văn Định, đồng tác giả của nghiên cứu cho rằng, vấn đề đôla hoá ít trầm trọng hơn ở Việt Nam khi so sánh với Campuchia và Lào, tuy nhiên, các cơ quan quản lý kinh tế của Việt Nam lại phải đối đầu với vấn đề ổn định nền kinh tế, vấn đề kém linh hoạt của hệ thống khi chưa chuyển đổi hoàn chỉnh sang nền kinh tế thị trường. Ví dụ, chính phủ vẫn muốn duy trì quyền kiểm soát một số lượng lớn các tập đoàn chiến lược thuộc sở hữu nhà nước, gây ra sự khác biệt đáng kể trong chiến lược phát triển khi so sánh với các nền kinh tế chuyển đổi khác. Mặc dù có nhiều tiến bộ vượt bậc trong vài thập kỷ qua, Việt Nam vẫn cần phải cải thiện vai trò của Ngân hàng trung ương và khả năng cạnh tranh quốc tế của các ngân hàng thương mại.

Ngoài ra, việc sử dụng nhiều đồng tiền có thể giảm khả năng kiểm soát của các cơ quan quản lý kinh tế đối với các chính sách tỷ giá và tiền tệ; điều này cũng giảm khả năng của ngân hàng trung ương với tư cách là “người cho vay cuối cùng” trong trường hợp xảy ra khủng hoảng ngân hàng. Theo ông Jayant Menon, chuyên gia kinh tế cao cấp của Vụ Hội nhập Kinh tế Khu vực của ADB, đồng biên tập viên của cuốn sách phát biểu: “Quá trình đô la hóa làm giảm hiệu quả của các công cụ ổn định kinh tế vĩ mô, nhất là chính sách tiền tệ và tỷ giá mà các nước như Việt Nam cần có để giải quyết các thách thức kinh tế và phát triển như tỷ lệ lạm phát gia tăng. Việc điều chỉnh trước các cú sốc bên ngoài cũng có thể kéo dài hơn và khó khăn hơn khi xuất hiện hiện tượng đô la hóa, thậm chí chỉ một phần hiện tượng này”.

Đồng biên tập viên khác của cuốn sách, ông Giovanni Capannelli, Chuyên gia kinh tế cao cấp của Học viện ADB bổ sung: “Việc chia sẻ thông tin và kinh nghiệm sẽ giúp các cơ quan quản lý tiền tệ của CHDNND Lào, Campuchia và Việt Nam tìm ra giải pháp đối với vấn đề đôla hóa. Ba nước có nhiều lợi ích khi tăng cường hợp tác với nhau cũng như với các thành viên khác của Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á”.

Ông Nguyễn Văn Định cũng khuyến nghị một số cải thiện về chính sách tiền tệ của Việt Nam, bao gồm việc cần quản lý tốt hơn các dòng tiền tệ, sử dụng hiệu quả hơn các công cụ tiền tệ, nắm bắt tốt hơn các cơ chế chuyển đổi kinh tế thông qua hệ thống giá cả. Những yếu kém hiện thời bao gồm hệ thống thông tin chưa đầy đủ, cải tiến công nghệ của hệ thống thanh toán và hệ thống giám sát chưa hoàn thiện, và khung thể chế còn chưa hoạt động hiệu quả. Trong khi các cơ quan quản lý tiền tệ còn đang chật vật để cải thiện việc điều phối các chính sách kinh tế vĩ mô, Việt Nam sẽ thu được lợi ích thông qua tăng cường tham gia vào những thảo luận khu vực và từng bước tiến dần đến hợp tác khu vực sâu rộng hơn. “ Hội nhập khu vực tài chính và ngân hàng với các nước trong khu vực sẽ giúp Việt Nam trong cải cách nền kinh tế quốc nội, đặc biệt từ việc phải áp dụng một hệ thống luật pháp tốt hơn”, ông Định nói.

Ông Ayumi Konishi cho rằng, các cơ quan quản lý, đặc biệt Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, đã nhận thức đầy đủ rằng các giải pháp hành chính không thôi sẽ không thể đạt hiệu quả để giảm tình trạng “đô la hóa” nền kinh tế Việt Nam. Điều quan trọng là cần tăng cường niềm tin của nhân dân đối với đồng tiền Việt Nam thông qua tăng trưởng kinh tế cao và bền vững, ổn định tỷ giá, cải cách chính sách tiền tệ và tăng cường năng lực của các thể chế tài chính.

Quỳnh Chi