Thúc đẩy thương mại nội khối trong Asean

Tăng cường thương mại nội khối ASEAN theo hướng “gắn kết và chủ động thích ứng” là một trong những chủ đề được quan tâm trong năm ASEAN 2020 do Việt Nam làm Chủ tịch.

Tốc độ tăng trưởng trung bình 5,4%

Với 10 thành viên, dân số trên 650 triệu người, ASEAN được khẳng định là khu vực năng động nhất toàn cầu với mức tăng trưởng kinh tế toàn khối đạt 5,4%, trong khi trung bình toàn cầu là 4%.

Trong thương mại, ASEAN cũng đang là nền kinh tế thương mại lớn thứ 4 trên thế giới về thương mại hàng hóa với tổng giá trị hơn 700 tỷ USD. Về đầu tư nước ngoài (FDI), tăng trưởng FDI tại ASEAN khoảng 4,4%, cao hơn nhiều so với các nền kinh tế đang phát triển khác, đưa ASEAN trở thành nền kinh tế tiếp nhận FDI lớn thứ 3 trên thế giới.

Phát biểu tại Hội nghị chuyên đề cấp cao về thương mại và đầu tư nội khối ASEAN  “Tăng cường thương mại và đầu tư nội khối ASEAN vì một ASEAN gắn kết và thích ứng” được tổ chức mới đây, Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh cho rằng, cộng đồng kinh tế ASEAN là một trong những ví dụ điển hình về lợi ích khu vực do sức mạnh tập thể mang lại. Tổng giá trị thương mại của khu vực đã tăng từ khoảng 89 tỷ đô la năm 1996 lên 520 tỷ đô la vào năm 2019. Đây là một sự tăng trưởng ngoạn mục của thương mại nội khối. Tuy nhiên, ông Trần Quốc Khánh nhấn mạnh, sự tăng trưởng này vẫn chưa tương xứng với tiềm năng của khu vực.

“Nhờ vào Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN, 98% thuế nhập khẩu đã giảm về 0 – 5%, nhưng mức tăng trưởng thương mại mới chỉ đạt 5,8% trong năm 2019, thấp hơn kỳ vọng. Mục tiêu của khu vực là sẽ tăng gấp đôi mức tăng trưởng vào năm 2025.Với dân số 650 triệu người, ASEAN đã trở thành nền kinh tế lớn thứ sáu. Bên cạnh đó, việc loại bỏ hàng rào thuế quan sẽ mang lại cơ hội thúc đẩy thương mại nội khối ASEAN", Thứ trưởng Khánh chia sẻ.

Ông Aladdin D. Rillo, Phó Tổng Thư ký ASEAN phụ trách Cộng đồng kinh tế ASEAN (Ban Thư ký ASEAN) cũng cho cho rằng, thương mại nội khối ASEAN đang có xu hướng giảm trong những năm qua và hiện chỉ chiếm khoảng 23%. Thương mại nội khối cần phải đạt tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm là 9,1% để thực hiện được mục tiêu tăng gấp đôi vào năm 2025.

Cần phải tháo gỡ rào cản

Dù giữ được thứ hạng cao và có đà tăng trưởng tốt, song ASEAN vẫn đang tồn tại nhiều thách thức. Trong khối ASEAN, sự cạnh tranh vẫn còn lớn hơn sự hợp tác giữa các nền kinh tế.

Nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Quang Vinh cho biết, các thành viên ASEAN có các nền kinh tế khá tương đồng có thể tạo ra nền tảng hợp tác rất tốt. Trong khi đó, những năm gần đây, các nước ASEAN có xu hướng hợp tác ngoại khối thay vì nội khối. Trước những thách thức về thúc đẩy thương mại nội khối, ASEAN cần có sự đa dạng thương mại giữa các nước thành viên; chú trọng tính bổ trợ giữa nền kinh tế nội khối và phải khai thác hiệu quả các lĩnh vực tiềm năng.

Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh bổ sung hai rào cản lớn khác đối với thương mại và đầu tư ASEAN là hàng rào phi thuế quan, và tầm của doanh nghiệp ASEAN.

“Thuế quan từng được coi là rào cản lớn nhất đối với thương mại trong ASEAN, nhưng giờ là lúc ASEAN cần đưa ra các văn bản giúp doanh nghiệp hoạt động suôn sẻ. Hầu hết các công ty ASEAN không đủ lớn để vươn tầm ra khu vực. Đây cũng là một yếu tố làm cho giá trị thương mại và đầu tư nội khối ASEAN còn khiêm tốn”- Thứ trưởng  Trần Quốc Khánh nhấn mạnh.

Theo ông Saysana Sayakone, Trưởng quan chức kinh tế cấp cao ASEAN của Lào, nếu giảm rào cản chính sách, biện pháp phi thuế quan thì thương mại nội khối sẽ được thúc đẩy mạnh vì trên thực tế, việc các nước ASEAN có xu hướng giảm thuế quan nhưng tăng biện pháp phi thuế quan để bảo vệ sản xuất trong nước sẽ là một thách thức lớn để thúc đẩy thương mại nội khối ASEAN. Trong khi đó tại ASEAN, hầu hết thuế quan giữa các nước thành viên bằng 0, trong đó đặc biệt chú trọng tới lĩnh vực đầu tư và dịch vụ.

Chủ tịch Ủy ban Quốc gia Việt Nam về hợp tác kinh tế Thái Bình Dương (VNCPEC) Võ Chí Thành cho rằng, việc cần làm trước tiên là lĩnh vực dịch vụ, logistics nhằm đáp ứng quá trình chu chuyển từ nhà “sản xuất gốc” đến “người tiêu dùng cuối cùng”. Đồng thời, thúc đẩy nền kinh tế số, tạo hệ sinh thái khởi nghiệp trong ASEAN, tạo chú trọng nền tảng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ trong khối ASEAN như tiếp cận tài chính v.v. nhằm  giúp củng cố nội lực cho doanh nghiệp của ASEAN.

Giang Tú