Kinh tế 5 tháng cuối năm: Khó giữ nhịp tăng trưởng

Tốc độ tăng trưởng kinh tế 5 tháng cuối năm 2020 nhiều khả năng ở mức âm do ảnh hưởng từ sự bùng phát dịch Covid-19 đợt 2 những ngày gần đây.

Bức tranh kinh tế gam màu xám

Việt Nam là một trong số ít các quốc gia trên thế giới có mức tăng trưởng kinh tế dương trong quý II/2020, đạt 0,36%. Tính chung 6 tháng đầu năm, GDP tăng 1,81%.

Ngày 21/7, Viện nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) dự báo khả năng cao nền kinh tế sẽ đạt mức tăng trưởng 3,8% cho cả năm 2020. Ở một khả năng thấp hơn, nền kinh tế có thể chỉ tăng trưởng 2,2%. Các chuyên gia của VEPR nhận định triển vọng kinh tế Việt Nam trong năm 2020 phụ thuộc vào khả năng khống chế bệnh dịch, không chỉ trong nước mà còn trên thế giới.

Tuy nhiên, dự báo trên chưa tính toán đến sự bùng phát trở lại của dịch Covid-19 tại một số địa phương như Đà Nẵng, Quảng Ngãi… vào thời điểm cuối tháng 7. Chuyên gia Nguyễn Đức Thành, cựu Viện trưởng VEPR dự báo, nếu phải phong tỏa các trung tâm kinh tế lớn ở Việt Nam vì dịch bệnh, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) đi ngang đã là một thành công lớn. Nhiều khả năng kinh tế có thể tăng trưởng âm.

Ngoài tác động của dịch bệnh, Việt Nam cũng đang gặp nhiều rủi ro và thách thức trong môi trường kinh tế thế giới bất ổn và khó đoán định. Nhiều quốc gia tiếp tục ban hành các biện pháp phong tỏa, kéo dài thời gian đứt gãy của chuỗi cung ứng; xung đột địa chính trị giữa các nước lớn có thể khiến một nền kinh tế có độ mở lớn như Việt Nam đối diện những rủi ro bất ngờ.

Theo VEPR, điểm yếu của kinh tế Việt Nam còn đến từ các rủi ro nội tại như mất cân đối tài khóa lớn; tốc độ và mức độ đầu tư phát triển, đặc biệt là hạ tầng bị chững lại; sức khỏe hệ thống ngân hàng - tài chính tuy dần được củng cố nhưng còn dễ tổn thương; sự phụ thuộc nặng nề của tăng trưởng vào khu vực FDI và thiếu tự chủ công nghệ và nguyên liệu; chất lượng lao động thấp; hiệu quả đầu tư công thấp và tình trạng nhũng nhiễu của bộ máy công quyền còn nặng nề; tiến trình cổ phần hóa của DN nhà nước bị ngưng trệ, môi trường và thể chế kinh doanh chất lượng còn thấp.

Một trong những “phao cứu sinh” như kích cầu tiêu dùng, kích cầu du lịch nội địa khó có thể phát huy tác dụng trong thời gian tới. Sự kỳ vọng GDP có thể phục hồi trong Quý III giảm rõ rệt. Bên cạnh đó, miền bắc sắp bước vào mùa thu đông khiến việc kiểm soát dịch bệnh bất lợi hơn so với thời tiết nắng nóng, ông Thành nhận định.

Hiện tại, tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng bình quân đang có xu hướng giảm dần về ngưỡng 4%. Tuy nhiên, ông  Nguyễn Bá Minh, Viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính cho rằng, có hai nhân tố chính làm tăng CPI trong những tháng cuối năm. Đó là giá nhiều loại nguyên, nhiên vật liệu trên thị trường thế giới sẽ tăng trở lại khi dịch Covid-19 trên thế giới; và tình hình thiên tai, dịch bệnh ở Việt Nam vẫn còn diễn biến rất phức tạp (đặc biệt là dịch tả lợn châu Phi, hạn hán, xâm nhập mặn, nắng nóng và bão lũ cực đoan…) sẽ ảnh hưởng rất lớn tới các hoạt động sản xuất nông nghiệp, cung – cầu hàng hóa trên thị trường.

Cánh cửa hẹp

Ông Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV cho rằng, động lực chính mà kinh tế Việt Nam 6 tháng đầu năm 2020 vượt qua bão dịch chính là lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp chế biến, chế tạo. Theo đó, lĩnh vực này đóng góp khoảng 5% vào mức tăng trưởng chung. Một phần do đầu tư công và hoạt động xây lắp vẫn diễn ra trong quá trình giãn cách xã hội.

Còn theo VEPR, trong bối cảnh khó khăn chung, khu vực được cho là điểm sáng giúp tăng trưởng 6 tháng của Việt Nam mức 1,81% là nông nghiệp, đóng góp vào mức tăng trưởng chung là 12%, gấp đôi cùng kỳ.

Về triển vọng kinh tế Việt Nam năm 2020, các chuyên gia cho rằng, có những yếu tố có thể hỗ trợ cho tăng trưởng trong phần còn lại của năm, bao gồm kỳ vọng về triển vọng kinh tế do việc hoàn tất ký kết Hiệp định Thương mại tự do (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và EU (EVIPA) đem lại; tiến độ giải ngân và thi công các dự án đầu tư công trọng điểm. Bên cạnh đó, chi phí nguyên nhiên vật liệu được duy trì ở mức thấp do suy giảm nhu cầu tiêu thụ và sản xuất; làn sóng dịch chuyển đầu tư nhằm phân tán rủi ro từ căng thẳng thương mại Mỹ - Trung và tận dụng các ưu đãi đầu tư tại Việt Nam; môi trường vĩ mô ổn định, lạm phát kiểm soát ở mức trung bình…

Các chuyên gia VEPR đưa ra giải pháp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế chính là đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công. Do đó, đầu tư công chính là giải pháp mũi nhọn chứ không phải cầu tiêu dùng.

Trong thời điểm khó khăn nhất khi thực hiện giãn cách toàn xã hội vào quý II, GDP vẫn đạt được tốc độ tăng trưởng dương (0,36%). Ông Trần Thọ Đạt, trường Đại học Kinh tế Quốc dân lạc quan cho rằng Việt Nam đã có kinh nghiệm kiểm soát dịch từ đợt giãn cách xã hội vào tháng 4/2020, do vậy, tác động đến kinh tế trong trường hợp một số địa phương phải giãn cách xã hội đợt hai sẽ không mạnh như đợt đầu tiên.

Theo PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh - giảng viên cao cấp Học viện Tài chính, trước mắt cần tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn, tạo nền tảng cho phục hồi và phát triển bền vững của nền kinh tế. Đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động giá cả, thị trường, nhất là với các hàng hóa, dịch vụ thiết yếu, đảm bảo ổn định mặt bằng giá cả. Với những mặt hàng có lộ trình tăng giá, cần xác định rõ mức độ, thời điểm thực hiện, tránh trùng các thời điểm có thể gây biến động lớn đến mặt bằng giá cả của nền kinh tế.

Hương Ly (Vietnam Business Forum)