Tri thức hóa nông dân để có nền nông nghiệp chuyên nghiệp

Phát triển kinh tế hợp tác và định vị tốt thị trường sẽ giúp nông nghiệp Việt Nam phát triển quy mô, chất lượng cao. Các Mô hình kinh tế trang trại, hợp tác xã nông nghiệp đã đóng góp vào định hướng phát triển kinh tế nông nghiệp hiện đại, thông minh. Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có trao đổi với phóng viên về nội dung này. Bảo Đan thực hiện.

Ngành nông nghiệp Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có vấn đề sản xuất ở quy mô hộ, nhỏ lẻ, phân tán. Vậy giải pháp khắc phục là gì, thưa ông?

Trong giai đoạn tới, Việt Nam cần phải đưa kinh tế hợp tác, kinh tế tập thể mà nòng cốt là hợp tác xã ở một vị trí tương xứng với tiến trình cơ cấu lại ngành nông nghiệp. Đây là cứu cánh để nông nghiệp nước ta vượt qua lời nguyền sản xuất manh mún, nhỏ lẻ như trong thời gian qua. Câu chuyện của chúng ta là hợp tác và liên kết. Muốn vậy phải định vị được thị trường và thị trường sẽ điều chỉnh lại sản xuất, quy mô, tiêu chuẩn kỹ thuật...

Một tín hiệu rất vui là các tập đoàn lớn trước đây không tham gia vào nông nghiệp thì gần đây đã đầu tư nhiều vào lĩnh vực này. Không chỉ vì lợi nhuận, họ mong muốn tạo ra một cú hích để thay đổi hình ảnh nông nghiệp Việt Nam, góp phần đưa nông sản Việt Nam ra nước ngoài cũng như chế biến ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn. Những đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp tạo ra bước đột phá bởi cơ cấu lại nông nghiệp phải có người dẫn dắt. Nhưng cũng không quên phát triển hợp tác xã, doanh nghiệp vừa và nhỏ. Sự hợp lực của HTX, doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ tạo ra hiệu quả lan tỏa. Các chương trình đổi mới sáng tạo hay khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp cũng sẽ là ưu tiên trong lĩnh vực nông nghiệp thời gian tới. Các công ty khởi nghiệp, các bạn trẻ từ đô thị lớn, có tri thức và nắm bắt được các công nghệ hiện đại sẽ trở về nông thôn, tham gia vào các lĩnh vực cụ thể của nông nghiệp từ phân loại, bảo quản, phân phối sản phẩm, thương mại điện tử... Đây sẽ là nhân tố lan tỏa ở cộng đồng và đóng góp không kém gì các doanh nghiệp lớn.

Vậy đến lúc nào nông nghiệp Việt Nam sẽ chấm dứt được cảnh nông sản không an toàn?

Thời gian qua, nhận thức của một bộ phận nông dân đã được nâng lên. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật vẫn tồn tại. Việc thay đổi đối với bà con là khó khăn nên cũng cần thời gian thuyết phục, hỗ trợ họ chuyển đổi từ nông nghiệp lạm dụng đầu vào sang nông nghiệp "thuận thiên". Thời gian đầu, năng suất có thể giảm xuống nhưng năng suất không đồng nghĩa với thu nhập, vì lúc đó chất lượng nông sản tăng, thương hiệu nâng lên thì giá bán cũng sẽ cao hơn.

Chúng tôi xác định không thể đánh đổi tăng trưởng bằng sự mất cân bằng hệ sinh thái, đa dạng sinh học và uy tín, thương hiệu của nông sản Việt Nam. Sắp tới sẽ có giải pháp kiểm tra sự chuyển đổi từ thuốc bảo vệ thực vật vô cơ sang thuốc sinh học. Câu chuyện "sạch từ đồng ruộng tới bàn ăn" là vấn đề nhận thức xã hội. Mỗi người phải biết từ chối sử dụng những nông sản mà biết nó không được truy xuất nguồn gốc thì chúng ta mới có nền nông nghiệp sạch.

Làm sao để thu hút các công ty đổi mới sáng tạo và những người trẻ đầu tư vào sản xuất nông nghiệp và hình ảnh người nông dân giai đoạn tới sẽ như thế nào, thưa ông?

Chính công nghệ, doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực nông nghiệp sẽ thu hút được trí thức trẻ trở về quê hương. Điều quan trọng trong tư duy phát triển không chỉ là tăng trưởng mà tăng trưởng đó tạo ra được bao nhiêu việc làm cho xã hội? Phải lấy con người là mục tiêu, là động lực. Hệ sinh thái khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp cũng là một điều kiện để chúng ta kéo nguồn lực về nông thôn. Từ đó vừa tạo ra giá trị cho doanh nghiệp, vừa tạo ra giá trị cho người nông dân. Rồi chúng ta sẽ không còn phải ca cẩm việc thanh niên rời bỏ ruộng, bỏ làng quê ra đi.

Trong tương lai, nông nghiệp của chúng ta là nền nông nghiệp sạch, nông nghiệp xanh, nông nghiệp thuận tự nhiên. Chúng ta phải tạo thành chuỗi giá trị, cùng với hỗ trợ đầu vào để tăng sản lượng thì phải kích hoạt đầu ra để tạo được thị trường ổn định.

Nông dân là người đầu tiên của tiến trình cơ cấu lại nông nghiệp. Muốn có nền nông nghiệp chuyên nghiệp, thông minh thì phải có người nông dân chuyên nghiệp, thông minh. Để người nông dân trở nên chuyên nghiệp, thông minh thì cần những quyết sách, đề án, kế hoạch cụ thể. Chúng ta phải chuyển đổi tư duy, nhận thức người nông dân trước, vì nếu không thay đổi nhận thức, người ta vẫn làm theo tập quán, vẫn đánh đổi bằng sự may rủi của mùa vụ như thời gian qua. Khi người nông dân hợp tác với nhau, vào hợp tác xã, biết cách tiếp cận tri thức cơ bản nhất trong nền kinh tế thị trường, biết cung, biết cầu, biết biến đổi khí hậu, an toàn vệ sinh thực phẩm là như thế nào. …Bộ NN&PTNT sẽ cùng Hội nông dân và cơ quan liên quan đi theo mô hình là người nông dân muốn sản xuất nông nghiệp phải có giấy phép, phải xem nông nghiệp là một nghề chứ không phải không biết làm gì. Chúng ta phải tri thức hóa, chuyên nghiệp hóa người nông dân, tiến tới xem nông nghiệp là một nghề và người nông dân được cấp chứng chỉ hành nghề.

Trân trọng cảm ơn ông!

Nguồn: Vietnam Business Forum