Giao thông - cầu nối thắt chặt quan hệ hữu nghị vĩ đại Việt Nam - Lào

Các dự án hạ tầng và chương trình hợp tác hỗ trợ kỹ thuật giữa Bộ Giao thông vận tải Việt Nam và Bộ Công chính và Vận tải Lào đã được triển khai thành công trong suốt hơn 50 năm qua, trở thành những cầu nối giúp thắt chặt mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai nước Việt Nam - Lào.

Hợp tác sâu, rộng về giao thông vận tải (GTVT)

Mối quan hệ truyền thống giữa ngành GTVT Việt Nam và Lào đã được xây dựng và vun đắp từ những năm kháng chiến. Hàng chục nghìn chuyên gia GTVT, thanh niên xung phong Việt Nam đã cùng với cán bộ và nhân dân nước bạn Lào mở nhiều tuyến đường quan trọng trên đất Lào, cùng nhau xây dựng nền móng đầu tiên cho ngành GTVT của bạn.

Minh chứng rõ nét nhất về sự hợp tác giao thông giữa hai nước là việc hàng trăm kilômét đường bên Lào đã được phía Việt Nam trực tiếp thi công đầu tư xây dựng, hàng loạt các con đường nối thông qua biên giới hai nước như đường số 6A, 6B, 7B, 8B, 9, 9B, 12, 18B, 2E,... đã được nâng cấp hoặc mở rộng bằng các nguồn vốn vay ưu đãi của Việt Nam. Đây là những dự án tiêu biểu nhằm tạo thuận lợi cho vận tải, thúc đẩy thông thương giữa hai nước, mở đường cho hàng hóa của bạn thông qua các cảng biển Việt Nam xuất khẩu đi các nước.

Trong thời gian qua, hai bên đã ký kết và triển khai có hiệu quả nhiều điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế về lĩnh vực GTVT, trong đó có việc ký Bản ghi nhớ giữa hai Chính phủ về Chiến lược hợp tác trong lĩnh vực GTVT giai đoạn 2016 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030 đã tạo cơ sở pháp lý cho Việt Nam và Lào chủ động trong việc quy hoạch kết nối GTVT với các nước và trong khu vực.

Điều này bảo đảm việc phát triển đồng bộ hệ thống GTVT theo hướng bền vững, hiện đại; kết nối các phương thức vận tải tạo thành hệ thống liên hoàn, thông suốt, đáp ứng tốt nhu cầu vận tải của hai nước, đồng thời phát huy tối đa lợi thế về vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên của hai nước. Đặc biệt với tiềm năng về vị trí trung tâm của Lào trong việc kết nối GTVT đường bộ với các nước trong khu vực và tiềm năng biển của Việt Nam trong việc kết nối với hệ thống GTVT quốc tế, sẽ tạo điều kiện để thúc đẩy thương mại hai nước.

Về kết nối cơ sở hạ tầng giao thông, Việt Nam và Lào đã xác định các dự án ưu tiên kết nối giao thông giữa hai nước và hiện nay đang phối hợp và hoàn thành nghiên cứu tiền khả thi, nghiên cứu khả thi các dự án như: Dự án đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Hà Nội - Vientiane, Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Vũng Áng - Vientiane, Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường Phouthipheung đi Naxon, Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường 18B, tỉnh Attapeu.

Vận tải đường bộ là phương thức kết nối chính giữa hai nước đã được hai bên chú trọng bằng việc ký Hiệp định và Nghị định thư, tạo điều kiện thuận lợi cho phương tiện vận tải đường bộ qua lại giữa hai nước.

Hiện nay phía Việt Nam đã tổ chức được 55 tuyến vận tải hành khách cố định liên vận do 50 đơn vị vận tải thực hiện với 280 xe ô tô đang khai thác trên tuyến, các đơn vị vận tải đã thường xuyên nâng cao chất lượng dịch vụ, thay thế ô tô cũ bằng ô tô mới chất lượng cao đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân hai nước và khách du lịch quốc tế.

Trong thời gian vừa qua, mặc dù dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp nhưng không làm gián đoạn hoạt động vận tải hàng hóa giữa hai nước thông qua cơ chế đổi tài xế, hạ tải tại cửa khẩu quốc tế giữa hai nước. Sau khi hai nước mở cửa trở lại thích ứng với dịch bệnh Covid-19 trong tình hình mới, hoạt động vận tải hàng hóa, hành khách qua biên giới giữa hai nước đã được nối trở lại như trước khi có dịch bệnh.

Trong lĩnh vực hàng không, sự hợp tác giữa hai hãng hàng không quốc gia Việt Nam và Lào đã giúp vận tải hàng không giữa hai nước trở nên thuận tiện với các chuyến bay thường lệ Hà Nội - Vientiane - TP.Hồ Chí Minh, Hà Nội - Luang Prabang, Hà Nội - Pakse và ngược lại, với tần suất 2 chuyến mỗi ngày. Hiện nay, trong tình hình mới thích ứng với dịch bệnh Covid-19, các hãng hàng không hai nước đã bắt đầu khai thác lại các đường bay này với tần suất như trước khi dịch bệnh Covid-19 diễn ra với 14 chuyến/tuần.

Các cảng biển Việt Nam nằm trên những trục chính kết nối Việt Nam - Lào như cảng Vũng Áng, cảng Tiên Sa, cảng Cửa Lò cũng được đầu tư và dành cho bạn Lào ưu tiên sử dụng, giúp hàng hóa của Lào xuất - nhập khẩu thuận lợi. Để hàng hóa, dịch vụ của Lào có cơ hội tiếp cận các thị trường lớn như Nhật Bản, Mỹ, Canada, Australia,… và đa dạng hóa đối tác, Chính phủ Việt Nam đã có chủ trương tạo điều kiện thuận lợi cho hàng hóa của Lào có thể đi qua bất cứ cảng biển nào của Việt Nam.

Nhằm tăng cường khả năng kết nối giao thông, nâng cao năng lực vận tải, đáp ứng nhu cầu khai thác cảng biển Việt Nam để xuất khẩu hàng hóa của nước bạn Lào, Bộ Giao thông vận tải đang nghiên cứu và lập đề xuất chủ trương đầu tư 5 tuyến quốc lộ nối liền các cửa khẩu quốc tế từ Lào đến các cảng biển Việt Nam.

Hợp tác thực chất, đi vào chiều sâu

Đối với lĩnh vực đường bộ, Bộ Giao thông Vận tải đang lập đề xuất chủ trương đầu tư 5 tuyến quốc lộ kết nối với Lào bao gồm: Tuyến quốc lộ 279 từ thành phố Điện Biên đến cửa khẩu quốc tế Tây Trang; tuyến quốc lộ 217 từ quốc lộ 1 đến đường Hồ Chí Minh (để hoàn thiện đồng bộ toàn tuyến quốc lộ 217 từ quốc lộ 1 đến cửa khẩu quốc tế Na Mèo); tuyến quốc lộ 12C và 12A (đoạn Khe Ve - Cha Lo) để kết nối từ cụm cảng Vũng Áng - Sơn Dương đến cửa khẩu quốc tế Cha Lo; tuyến quốc lộ 15D kết nối đến cửa khẩu quốc tế La Lay. Các tuyến quốc lộ này sau khi được nâng cấp mở rộng sẽ nâng cao khả năng vận chuyển, rút ngắn thời gian hành trình, giảm được chi phí vận chuyển, góp phần hạn chế khí thải, nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội cho các vùng có tuyến đường đi qua cũng như phát triển kinh tế của nước bạn Lào. Dự án đang nhận được sự quan tâm rất lớn của các tổ chức, doanh nghiệp Lào và Việt Nam cũng như sự ủng hộ của Ngân hàng Thế giới, thể hiện nhu cầu đầu tư là rất cấp bách.

Đối với tuyến đường sắt Vũng Áng - Vientiane, Bộ Giao thông vận tải Việt Nam đã đưa dự án này vào quy hoạch ngành đường sắt và thực hiện trong giai đoạn 2021-2030. Để thực hiện thỏa thuận nêu trên, Bộ Giao thông vận tải đã chỉ đạo Cục Đường sắt Việt Nam thống nhất với đối tác phía Lào về các nội dung như: Thống nhất tiêu chuẩn kỹ thuật chung của dự án, điểm nối ray và các nội dung liên quan khác; tiếp tục thúc đẩy để hai nước phê duyệt dự án trong thời gian sớm nhất.

Bên cạnh các dự án về phát triển kết cấu hạ tầng, trong thời gian vừa qua, Bộ Giao thông vận tải thường xuyên hỗ trợ nước bạn về đào tạo cán bộ chuyên ngành kỹ thuật và quản lý trong lĩnh vực GTVT.

Lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải Việt Nam và Bộ Công chính và Vận tải Lào gặp gỡ giao ban thường niên. Việc trao đổi đoàn diễn ra thường xuyên giữa đơn vị chuyên ngành trực thuộc hai Bộ với phương châm giải quyết công việc nhanh chóng, phù hợp với lợi ích của hai nước.

Hai bên luôn tham vấn lẫn nhau trên các diễn đàn song phương và đa phương như Diễn đàn Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Tiểu vùng Mekong mở rộng (GMS), Cơ chế hợp tác 4 nước Campuchia - Lào - Myanmar - Việt Nam (CLMV), Cơ chế hợp tác 3 nước Campuchia - Lào - Việt Nam (CLV), Tổ chức Chiến lược hợp tác kinh tế ba dòng sông Ayeyawady - Chao Phraya - Mekong (ACMECS).

Để xây dựng mối quan hệ bền vững tiếp tục phát triển hợp tác GTVT đi vào chiều sâu và thực chất hơn, trong thời gian tới đây, Bộ Giao thông vận tải Việt Nam và các cơ quan đơn vị của Việt Nam sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Công chính và Vận tải Lào: Hợp tác đầu tư phát triển cảng Vũng Áng; kêu gọi các cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức tín dụng để đầu tư xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Hà Nội - Vientiane; kêu gọi các cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức tín dụng thực hiện đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Vũng Áng - Vientiane; tiếp tục phối hợp chặt chẽ với phía Lào kêu gọi đầu tư các dự án trọng điểm khác (Dự án cải tạo nâng cấp đường 18B, Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường từ  Phouthipheung đi Naxon).

Trong thời gian tới, Bộ Giao thông vận tải sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Bộ Công chính và Vận tải Lào, các bộ, ngành, địa phương liên quan của nước bạn trong đào tạo nguồn nhân lực, tổ chức tập huấn, trao đổi kinh nghiệm chuyên môn với bạn Lào trong lĩnh vực đường bộ, đường sắt, hàng không, hàng hải và đường thủy nội địa; phối hợp với phía Lào khảo sát đánh giá lại các tuyến vận tải liên vận; xem xét sửa đổi, cập nhật các hiệp định và nghị định thư liên quan cho phù hợp với tình hình thực tế nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho vận tải qua biên giới giữa Việt Nam - Lào.

Thực hiện thành công những dự án và chương trình hợp tác này chính là thể hiện vai trò “đi trước mở đường” của ngành giao thông vận tải hai nước Việt - Lào, nhằm tạo dựng hạ tầng tốt, chất lượng cao, tốc độ cao cũng như xây dựng chính sách vận tải tốt, tăng cường kết nối hạ tầng, vận tải giữa hai nước.

Thông qua đó, vận tải hàng hóa cũng như luân chuyển hàng hóa qua Lào đến các nước trong khu vực được thuận tiện hơn. Lào giữ vị trí địa lý trung tâm Tiểu vùng Mekong mở rộng, có thể kết nối giao thông vận tải đường bộ với các nước trong khu vực, cộng với tiềm năng biển của Việt Nam trong việc kết nối với hệ thống giao thông vận tải quốc tế, chính vì thế, chúng ta có thể nói “giúp bạn cũng chính là giúp mình”.

Đặc biệt, việc lưu thông hàng hóa thuận lợi qua Lào sẽ mang lại cơ hội lớn phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy thương mại hai bên, đồng thời, góp phần củng cố, tăng cường và phát triển hơn nữa mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai nước Việt Nam - Lào.

Lê Đình Thọ

Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải